We vroegen enkele deugnieten waarom ze banden laten leeglopen

Tyre Extinguishers is een internationale activistengroep die lucht uit banden van SUV's lost. Waarom doen ze dat? Om de kat de bel aan te binden. “SUV's en 4x4's zijn een ramp voor het milieu, onze gezondheid en de verkeersveiligheid. Grote auto's domineren onze steden, en dat allemaal zodat een paar bevoorrechten met hun rijkdom kunnen pronken.” Volgens het collectief heeft de regering en politici om ons tegen deze indringers te beschermen, “dus moeten we het heft in eigen handen nemen.” 

Het collectief doelt op  het “onmogelijk maken om enorme vervuilende 4x4’s te bezitten in alle steden ter wereld.” Hoe gaan ze te werk? De activisten gebruiken een klein voorwerp om de pin van het ventieldopje van een SUV in te drukken, zodat de band na verloop van tijd langzaam leegloopt. Daarna laten  ze folders achter onder de ruitenwissers van de voertuigen zodat de eigenaar weet dat de auto onbruikbaar is en uitleg krijgt waarom dit is gebeurd. “It’s not you, it’s your car”. 

De naam "Tyre Extinguishers" wordt al sinds 2021 gebruikt, maar de groep werd pas actief in maart 2022. In België begonnen de acties een jaar later in grote steden zoals Brussel en Gent. 

VICE ging in gesprek met de voortrekker - aka Bert - in Gent en twee van de aanhangers, om iets meer te weten te komen over hun concrete doelstellingen en visie, en om hen te vragen waarom ze niet ook achter de bedrijven aangaan.

Bert* (leeftijd niet gecommuniceerd) 

VICE: Wanneer ben je begonnen? 
Bert: Begin dit jaar hebben we een try-out gedaan. Toen was het om te bepalen hoe we te werk zouden gaan en hoe vlot het kon. Nu is het tijd om de lessen toe te passen die we uit onze eerste acties geleerd hebben. Wij doen voort, maar met wat aanpassingen. 

Wat heb je dan van die try-out geleerd?
Voorzichtigheid. Het risico bestaat om opgepakt te worden, of een boete of iets dergelijks te krijgen. Daarnaast is er ook het gevaar dat burgers ons op heterdaad betrappen en ons bedreigen of gewelddadig worden omdat er aan hun “waardevolle” eigendom wordt gekomen. We hebben dat al meegemaakt. Iemand had ons vanuit zijn raam gezien en naar ons geroepen: “Ik kom subiet naar beneden en ik zal jullie een lesje leren.” Toen hebben we het op een lopen gezet. Daarna hebben we besloten om regels in te voeren, o.a. enkel de banden aan de kant van het voetpad lossen (aan de kant van de straat kunnen automobilisten hen makkelijker zien, nvdr.). En natuurlijk ook de rolverdeling; wie lost er de banden, wie staat op wacht,…

Wat hoop je hiermee te bereiken? 
De bedoeling is om veel aandacht op te trekken, want er is nog veel onwetendheid over het onderwerp en de acties. Wij hopen dat het een debat op gang zal brengen en dat Jan met de pet zich ook zal afvragen wat er precies mis is met SUV’s. Volgens ons zou reclame voor dergelijke voertuigen verboden moeten worden omdat ze schadelijk zijn. 4X4’s moeten worden weggepest  uit het straatbeeld en mensen moeten twee keer nadenken alvorens ze zo’n voertuig aanschaffen, of ermee rondrijden in het stadscentrum. Het is noodzakelijk dat politici zich geroepen voelen om nieuwe maatregelen in het leven te roepen. Autofabrikanten moeten ook inzien dat dergelijke auto’s niet meer van deze tijd zijn. We zitten in een klimaatcrisis, hé, laten we dat niet vergeten. 

Toch tref je alleen de SUV- en 4x4-bestuurders zo. Denk je niet dat autoproducenten, politici of, zoals je vermeldde, de adverteerders eigen op hun niveau, meer verantwoordelijkheid dragen?
Uiteraard. Daarom eisen we ook net dat de overheid maatregelen neemt. Producenten zouden inderdaad de eerste doelgroep moeten zijn, maar dat krijgen we niet zomaar geregeld, het gaat niet vanzelf. De bedoeling is om de overheid onder druk te zetten om SUV's aan banden te leggen, of minstens te reglementeren (fiscaal nadeel, parkeerplaatsen, reclameverbod, ...). Maar je hebt gelijk, de producenten worden door onze actie niet rechtstreeks geviseerd.

Vinden jullie deze manier van actievoeren een goede manier?
Wij vinden van wel, omdat we merken dat de verhouding tussen onze inspanning en het resultaat goed is. Het vergt van ons weinig moeite, maar de eerste stappen worden gezet. In Lyon maken ze parkeertarieven duurder voor zwaardere auto’s. We denken wel dat onze acties een rol spelen in dit soort beslissingen. De consument begint na te denken en beseft dat er een directe link is tussen klimaatverandering en de CO2-uitstoot van dergelijke voertuigen. Onze acties zijn duidelijker voor de mensen dan andere activisten die soep op schilderijen smijten. Het causaal verband is niet voor de hand liggend. We hebben allemaal ook een geschiedenis als klimaatactivisten en met borden op straat staan, maar dat maakt niet veel verschil. Directe acties uitvoeren wel. 

Hoe ga je om met haatdragende reacties? 
Toen er niet meer in cafés en in openbare ruimtes mocht worden gerookt, was er ook veel tegenstand. Maar je kan er niet omheen dat het verbod de maatschappij ten goede komt. Hetzelfde geldt voor onze acties. 

Ben je in het algemeen tegen auto’s? 
Neen. We beseffen wel dat er mensen zijn die een SUV aanschaffen voor het comfort, denk maar aan oudere of minder mobiele mensen. We willen absoluut niet dat SUV’s volledig verboden worden. In bepaalde gevallen kunnen die voertuigen heel nuttig zijn. Uiteindelijk kunnen we ook discussiëren over wat we wettelijk verkeerd doen; we gaan één band een beetje lossen, maar we brengen geen permanente schade aan. Je kan het trouwens heel makkelijk tijdelijk oplossen met een fietspomp. Ja, de kans is groot dat je langs de garage moet passeren. We willen hen gewoon het leven zuur maken.

Benny* (leeftijd niet gecommuniceerd) 

VICE: Wanneer was de eerste actie in Gent?
Benny: op 4 januari.

Waarom denk je dat dit de beste oplossing is?
Omdat het werkt: er komt uit andere hoeken protest door die SUV’s. Ik denk dat wij een nuttige rol spelen om de overheid zover te krijgen om ze te verbieden. 

Maar jullie richten zich vooral op SUV-gebruikers? 
Uiteraard is er een grote verantwoordelijkheid bij de producenten, maar die wijzen naar de vraag van consumenten en dus schuiven ze de verantwoordelijkheid van zich af. De overheid heeft ook een verantwoordelijkheid en soms treedt ze wel op zoals in Lyon. 

Onze acties zijn vandaag enerzijds vooral een signaal naar de consument, maar anderzijds ook naar de overheid. Als de consumenten bewust worden van de schadelijke gevolgen van die monsters en de overheid die uit de steden weert, delen de producenten de klappen en moeten ze het roer omgooien. 

Hoe ga je om met haatdragende reacties?
Zonder polarisering kun je niets aan de samenleving veranderen. Het is een noodzakelijk kwaad. 

Heb je schrik dat iemand je gaat zien?
Ja, persoonlijk ben ik er wreed bang voor. Ik zou niet willen dat er op iemand geklopt wordt. We zouden echt weerloos zijn, vrees ik. Juridisch gezien, zou onze aanvaller een fout begaan, maar de klappen zouden wel gevallen zijn. Ik heb aan de eerste actie meegedaan, maar aan de tweede en derde niet. De volgende keer wil ik toch opnieuw meedoen. De twijfels zijn puur uit schrik. 

Waarom wil je het opnieuw doen?
Als je niet uit je schelp durft te komen, dan kan je ook niets veranderen. 

Hopen jullie dat andere mensen zullen volgen?
Ja, ik hoop dat iedereen het heft in eigen handen neemt en ook zo’n dingen begint te doen. Een jaar geleden is er (afwasbare) verf gespoten op een paar SUV’s, maar het kwam niet vanuit ons collectief. Het waren dus individuen die zelf de leiding namen en dat is altijd leuk om te zien. 

Naast de klimaatkwestie, wat stoort je nog aan SUV’s en 4X4’s?
De verkeersveiligheid. Ik heb twee kinderen die elke dag naar school fietsen, en dan zie ik wat voor grote obscene auto’s er allemaal rondrijden in centrum Gent… Het is allemaal veel te groot. Die autoreclames zijn ook altijd zo macho, het stoort mij. 

Heb je zelf een auto?
Ja. 

Is die minder vervuilend dan een SUV?
Dat weet ik niet. Nu heb ik het gevoel dat ik mij moet excuseren. Dat is de eerste auto die ik in mijn leven heb gekocht en dat zal ook de laatste zijn. Het is trouwens geen SUV. 

Ja, het zou erg hypocriet zijn anders.
Ja, dat klopt. Ik ben niet tegen auto’s in het algemeen,e hebben nu eenmaal auto’s nodig om naar het werk te gaan. Dat willen we ook niet belemmeren. Het is de overheid die ervoor moet zorgen dat het openbaar vervoer optimaal is, zodat auto’s steeds minder worden gebruikt. Als je een SUV koopt omdat ge uwen dikke nek moet showen en de stoere macho wil uithangen, dan is het terecht dat zijn banden plat worden gezet. 

Frederik* (leeftijd niet gecommuniceerd)  

VICE: Zijn er veel leden in Gent?
Frederik: Ik vermoed een tiental. Als wij actie voeren, zijn we opgesplitst in kleinere groepen. We communiceren via versleutelde kanalen, zoals Signal.

Waarom denk je dat jullie acties de beste oplossing zijn? 
Ik denk niet dat dit de beste oplossing is, dat is ook onze bedoeling niet. We willen de politici, de mensen en bedrijfsleiders wakker schudden omtrent de gevolgen van het produceren van dergelijke wagens.

Denk je dat het lang zal duren vooraleer de politici er iets aan doen? 
In Gent? Neen. Ik denk dat het een paar jaar, misschien zelfs een paar maanden zal duren vooraleer nieuwe maatregelen worden ingevoerd. Het zal hoogstwaarschijnlijk gaan om subtiele maatregelen, zoals een prijsverhoging.

Heeft de klimaatzaak meer gewelddadige acties nodig tegen de groeiende dreiging?
Neen, absoluut niet. Er moet vooral creativiteit aan bod komen en er moeten hardere acties worden gevoerd. De mensen moeten beseffen hoe urgent dit is. 

Hoop je dat de praktijk zich buiten het collectief zal verspreiden? Dat een gewoon persoon je voorbeeld gaat volgen?
Ja, maar het is belangrijk om in groepsverband te werk te gaan, dat men het achterliggende narratief kent, en wat de gevaren van die daden kunnen zijn. 

Doe je nog mee aan andere acties?
Ja, ik ben een klimaatactivist. Ik doe regelmatig klimaatacties met bepaalde groeperingen. Ik heb ook meegedaan aan Code Rood. De hoofdzaak is dat zoiets geweldloos gebeurt, en dat je een punt kunt maken door bedrijven of bepaalde situaties te viseren. 

*Alias bedoeld om de identiteit van de persoon in kwestie te beschermen. 

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.