We vroegen ruimtefans of ze jaloers zijn op de ruimtereisjes van miljardairs

Het kan je bijna niet ontgaan zijn: begin deze week bevond miljardair en Amazon-oprichter Jeff Bezos zich een paar minuten lang een heel klein stukje buiten de dampkring, in zijn eigen penisvormige raket. Hij vestigde daarmee verschillende records. Zo vloog hij maar liefst 20 kilometer hoger dan miljardair en Virgin-baas Richard Branson, die een tijdje geleden slechts 86 kilometer haalde (overigens worden ze allebei overtroefd door Al Shepard, die in 1958 al 187 kilometer hoog vloog). 

Ook nam Bezos de oudste en de jongste persoon ooit mee naar de ruimte. De jongste persoon was de Nederlandse Oliver Daemen, wiens vader een onbekend bedrag heeft betaald op een veiling om hem dit tripje te gunnen. Daemen kwam er nogal last minute bij - hij verving iemand die 28 miljoen dollar voor de plek had geboden, maar ineens toch geen tijd voor een ruimtereisje bleek te hebben.  

Toen Bezos euforisch terugkwam op aarde bedankte hij al zijn hardwerkende en onderbetaalde Amazon-medewerkers voor het feit dat zij dit mogelijk hadden gemaakt. Daemen, die een gewichtsloos een pingpongballetje overgooide met de miljardair (die hij “one of the greatest businessman and a great visionary” noemde) kwam terug met het inzicht: “Het was onbeschrijfelijk intens.” Beiden zeiden dat ze hadden ervaren hoe kwetsbaar de aarde is, en dat ze nog harder hun best gingen doen om de wereld vooruit te helpen. 

Na zo’n bijzondere reis is dat eigenlijk best een magere conclusie. In verschillende media was weliswaar te lezen dat Daemen al vanaf zijn jeugd gefascineerd door de ruimtevaart, maar hoe uniek is dat? Er zijn professionele space-experts en toegewijde hobbyisten die waarschijnlijk met een gigantische waslijst aan technische details zouden terugkomen na een tripje in de ruimte. Ik vroeg me af of de plezierreisjes van rijkaards als Bezos en Daemen niet een beetje pijn doen bij de mensen die daadwerkelijk toegewijd zijn aan de ruimtevaart. Daarom belde ik een paar van hen op om te vragen hoe ze tegen de ruimtebezigheden van miljardairs aankijken. 

Arnout Schaap is de uitbater van Ruimtevaartwinkel.nl, waar hij onder andere marstuintjes verkoopt. 

VICE: Hoi Arnout, hoe lang ben jij al into ruimtevaart? 
Arnout Schaap: Al heel lang. Maar sinds een jaar of acht serieus, zo lang heb ik mijn ruimtevaartwinkel. 

Dus je was als kind ook al geïnteresseerd in de ruimte?
Ja. Je had toen een maanbasis van Lego, met blauwe steentjes en goudgeel glas. Dat vond ik spectaculair. 

Ben je dan, als toegewijd ruimtefan, niet een beetje jaloers op Oliver? 
Nee! Ik vind het heel erg te gek dat hij zijn droom heeft gevolgd en de stap heeft gezet. 

Denk je dat jij ook ooit nog naar de ruimte zal gaan? 
Kijk naar de geschiedenis van de luchtvaart. Lange tijd was dat ook heel exclusief en bijzonder, zoals de ruimtevaart nu is, maar daarna ging het opeens heel hard en snel. 

Als Elon Musk voor elkaar krijgt wat-ie wil, dan zullen we tegen het eind van mijn leven ook Ryanairs in de ruimtevaart hebben. Even de dampkring uit, en dan zit je in Sydney. Het wordt zo eenvoudig en goedkoop, dat het straks niet meer uniek is. 

En dat helpt ook tegen klimaatverandering natuurlijk, broeikasgassen uitstoten in de ruimte. 
Dat niet. Het afschieten van een raket is nog steeds een buitengewoon energieslurpend proces, maar het ruimtevliegtuig van Branson heeft laten zien dat het ook beter kan. 

Wat hebben we dan aan vluchten zoals die van Bezos? 
Bezos wil de commerciële ruimtevaart beginnen. Dat is hem gelukt. 

Oké. Wat zou jij doen als je miljardair werd met je ruimtevaartwinkel?
Ik wil met mijn ruimtevaartwinkel eerst tickets gaan verkopen voor commerciële ruimtevluchten. En als ik die zelf zou hebben, zou ik het dan doen? Hmm. Nee, er zijn zoveel andere dingen kunnen die je zou kunnen doen waar de wereld beter van wordt. 

Zoals? 
We hebben nog wel een aantal duurzaamheidsvraagstukken op aarde waar we aan kunnen werken. In de luchtvaart wordt heel veel kerosine gebruikt, maar in Canada heb je al een maatschappij die alleen maar elektrisch vliegt. De volgende stap is dat iedereen op waterstof gaat vliegen. De ruimtevaart kan ook veel efficiënter en duurzamer. Dat zou ik willen versnellen. 

Is die ruimterace van de miljardairs niet gewoon een wedstrijdje wie de langste spreekwoordelijke pik heeft? 
Toen de eerste trein van Amsterdam naar Haarlem ging rijden, zeiden de boeren in de omgeving: “dat ding gaat veel te hard, de koeien worden gek, de melk wordt zuur.” Daar moeten we nu om lachen. Over vijftig jaar lachen we om de mensen die nu dingen dingen roepen over “grote pik” en “miljardairsfeestje”. We zitten nu in een tijdsgeest waarin sommige mensen heel veel geld hebben, en die zetten het in op een manier waar vervolgens de hele samenleving plezier van heeft.  En de samenleving zíet dat ook. Want de ruimtevaart krijgt zo een heleboel aandacht. Als je dan zegt: het is kortzichtigheid en eigenbelang, dan schaar ik dat onder het kopje jaloezie. 

Via Arnout kom ik ook in contact met Annelotte Weert (25), die voor haar studie geologie op een aardse simulatie van de maan is geweest (de aftermovie daarvan kan je hier bekijken). 

VICE: Hoi Annelotte. Heb je gekeken naar de ruimtereis van Jeff Bezos? 
Annelotte Weerts: Ja.

Wat vond je ervan? 
Ik vind het altijd wel vet om zo'n lancering te zien, maar er zitten meerdere kanten aan het verhaal. Het is natuurlijk heel vet voor hem dat hij dat bereikt heeft met wat hij allemaal doet, maar het is de vraag hoeveel het bijdraagt aan de maatschappij. 

En het antwoord op die vraag is...? 
Ik heb geologie gestudeerd, dus ik weet niet zo veel van raketten. Dat zou je aan iemand anders moeten vragen. Maar voor zover ik weet, zijn er niet veel nieuwe wetenschappelijke inzichten vergaard tijdens deze hele exercitie van Jeff Bezos. Dan denk ik: je gooit heel veel geld weg om jezelf de ruimte in te schieten, maar eigenlijk wordt er helemaal niets nieuws mee bereikt. 

Denk je dat jij, als onderzoeker, meer inzichten had kunnen vergaren tijdens zo’n reis?
Wat je hoort van astronauten die in de ruimte zijn geweest is, dat ze de aarde hebben gezien als iets heel fragiels. Dat wordt ook wel het ‘overview-effect’ genoemd. Dan beseffen ze opeens hoe belangrijk de aarde is. Tijdens mijn studie heb ik best veel les gehad over klimaatverandering en hoe dat er in de toekomst uit zou kunnen zien. Als je echt wilt, heb je geen ruimtereis nodig om te beseffen dat de aarde fragiel is. Ik weet niet of ik op deze manier de ruimte in zou willen. Ik zou dan liever astronaut worden van een ruimtevaartorganisatie en onderzoek doen in de ruimte. Dit is gewoon een pleziervluchtje voor die mensen, om het een keer meegemaakt te hebben. Ik zou er meer uit willen halen dan een paar foto's. 

Jij hebt op aarde ook al onderzoek kunnen doen naar de ruimte, toch? 
Klopt. Op aarde heb je een aantal ‘habitats’. Daar kunnen ze missies simuleren alsof ze plaatsvinden op de maan of op Mars. Een beetje toevallig ben ik in zo'n missie gerold op Hawaii, en daar heb ik onderzoek gedaan voor mijn scriptie. Dat was een heel vette ervaring. Als je daar dan bent, draag je ook wat bij aan de ruimtevaart als geheel. Toekomstige missies kunnen daar weer van profiteren. Je hoeft niet per se naar de ruimte om de processen in de ruimte te onderzoeken. 

Waar ging je scriptie over? 
De habitat staat op de schildvulkaan Mauna Loa. Als die vulkaan uitbarst krijg je lavastromen, en dat is verschillende keren gebeurd in de geschiedenis van de vulkaan — die is tussen de 700.000 en een miljoen jaar oud. Ik heb gesteentesamples van verschillende leeftijden genomen, om te kijken hoe die eroderen, en wat voor soort mineralen daar dan bij vormen. Dat heb ik vergeleken met data die op Mars zijn verzameld door de Marsrovers. 

Wat was de conclusie? 
Dat er ongeveer dezelfde soort kleimineralen vormen, in de aanwezigheid van water. Ik heb niet echt iets nieuws ontdekt, maar dit draagt wel bij aan het algemene idee dat er ooit water op Mars is geweest. 

Vet. Dus als je een echte ruimtevaartfanaat bent, kun je beter op aarde op een simulatieplaneet zitten? 
Ja, dat is ook een stuk goedkoper. Maar je moet dan wel onderzoeker zijn, en een voor een onderzoeksinstituut interessant onderzoeksproject uit willen voeren. 

Koen Geukens werkt als educatiemedewerker bij Volkssterrenwacht Urania in het Belgische Hove. Ik keek Bezos’ vlucht op hun stream. Koen gaf voor een decor van sterren onderhoudend en inhoudelijk commentaar. Zijn ontspannen toon gaf Bezos’ testosteronproject een fijne, Tour de France-achtige sfeer, maar ik kwam er niet achter wat hij er nu echt van vond. 

VICE: Hallo, Koen! Wat vond je nou eigenlijk van het hele gebeuren? 
Koen Geukens: Het is interessant dat dit soort vluchten nu mogelijk zijn, en misschien in de toekomst ook op regelmatige basis. Maar we zijn er nog lang niet.

Denk je dat jij dat nog gaat meemaken en de ruimte in kan? 
Ikzelf, nee. Ik verwacht niet dat de prijzen zo snel dalen dat ik dat nog meemaak. Maar het gaat wel normaal worden. We hebben de budgetten, maar dit is het eind van de testfase, nu komt de operationele fase. Ze moeten nog laten zien dat ze ook in de operationele fase de veiligheid op de eerste plaats zetten. 

Zou het wel een goed idee zijn als iedereen maar de ruimte in zou vliegen? 
Men heeft zich dat de afgelopen vijftien jaar nooit afgevraagd als het gaat over ruimtetoerisme, en nu dat het er eenmaal is, staan we voor een voldongen feit. Er moeten nu opeens afspraken worden gemaakt en er moet belasting worden geheven. Maar zoals ik al zei: ik zie het niet direct gebeuren dat er veel ruimtetoerisme gaat komen. 

Hoe kijken de mensen die jullie sterrenwacht bezoeken aan tegen die miljardairs die voor hun telescoop verschijnen?
Er worden natuurlijk al langer allerlei dingen de ruimte ingeschoten. Sterrenkundigen klagen bijvoorbeeld ook al over satellieten. Er zijn programma's die hele stukken van de hemel fotograferen om bijvoorbeeld te kijken of er een meteoor zal inslaan op aarde en andere toepassingen die er problemen door krijgen. Maar voor de gewone amateursterrenkundige is het probleem klein. Een aantal mensen vindt het leuk. De lanceringen zijn spectaculair. 

Denk je dat je de ruimte nóg beter kunt bekijken vanuit de ruimte? 
In tegendeel, je kunt vanaf de aarde met een telescoop en zelfs met een verrekijker enorm veel dingen waarnemen. Daar hoef je de ruimte niet voor in. Het ruimtetoerisme gaat over een paar minuten gewichtloosheid, en vooral het zicht op de aarde. Je beseft het fragiele van de aarde. Dat is de ervaring die men probeert te verkopen aan de mensen. Professionele sterrenkundigen maken overigens wel dankbaar gebruik van de mogelijkheden die de ruimtevaart biedt: je zit boven de wolken en de rest van de dampkring en hebt minder lichthinder.

Hoe lang ben jij eigenlijk al geïnteresseerd in de ruimte? 
Ik ben ongeveer 45 jaar met ruimtevaart bezig in mijn vrije tijd, en sinds drie jaar werk ik op de volkssterrenwacht als educatief medewerker. 

Was je dan niet een beetje jaloers op Oliver, die zomaar opeens mee mocht? 
Niet per se. Als ik 18 jaar zou zijn, en het zou mij overkomen...Op het moment dat hij te weten kwam dat hij kon gaan, is het allemaal zo snel gegaan. Hij moest naar Amerika, en zat daar opeens met de rijkste man van de aarde en die Wally Funk, ook een fenomeen op zich. Dan kom je daar als doodgewoon jochie uit Nederland even bij. Dat moet een dusdanige ervaring zijn, dan heb je die opbouw van de spanning, de belangstelling daaromheen. Je bent een beetje verdoofd. Het begint waarschijnlijk nu pas bij hem door te dringen. Het kan dat het er bij hem anders aan toe gaat, maar dat zou ik hebben.