Hoe sekswerkers in Palestina-Israël vechten voor hun rechten

“Woede is heel normaal in Palestina-Israël,” zegt performer, kunstenaar, activist en voormalig sekswerker Liad Hussein Kantorowicz. “Gemarginaliseerde groepen worden dagelijks geconfronteerd met veel agressie en geweld. En woede vormt een goed startpunt voor politieke actie.”

Ik spreek Kantorowicz op Zoom, en ik zie haar zitten in haar flat in Berlijn. Ze houdt haar gezicht in het zonlicht dat door het raam valt: “Dit is zeldzaam in Berlijn!” We hebben het over haar film, Mythical Creatures, die deel uitmaakt van de Decriminalised Futures-tentoonstelling in het Institute of Contemporary Arts (ICA) in Londen. De tentoonstelling laat het werk van dertien internationale sekswerkers en kunstenaars zien, die allemaal een oproep doen voor de verbetering van de rechten van sekswerkers.

Mythical Creatures gaat over de begindagen van de Argaman Alliance, de eerste organisatie voor sekswerkers in Palestina-Israël, die in 2019 werd gevormd toen de Israëlische regering commercieel sekswerk strafbaar stelde onder het soort wetgeving dat bekend staat als het Zweedse model. (De term ‘Palestina-Israël’ gebruiken we hier op verzoek van Kantorowicz. “‘Israël en de bezette Palestijnse gebieden’ is een politiek beladen term die Israël op de voorgrond stelt en daardoor een verkeerde voorstelling van zaken geeft dat Palestijnen alleen maar in de bezette gebieden wonen,” legt ze uit).

De coalitie, die begon als een Facebookgroep waarin sekswerkers hun zorgen over de nieuwe wetgeving konden delen, heeft een stem gegeven aan een diverse groep sekswerkers – voornamelijk trans- en cis-vrouwen – waaronder Asjkenazische Joden, Mizrahi Joden en Joden met een Russische achtergrond. De organisatie wordt ondersteund door queer en feministische bondgenoten.

Kantorowicz is ook zelf te zien in Mythical Creatures, gekleed in kant en wapperend noppenfolie – deels losbandige bruid, deels superheldin. Ze wordt omringd door voorwerpen die symbool staan voor sekswerk, maar die zich op een ongebruikelijke plek bevinden: een dildo op de stoep , een kapotte rode paraplu op straat. We zien hoe Kantorowicz posters aan bomen vastplakt, en hoe ze langs een met graffiti bedekte muur kruipt, waarna ze als een camgirl een show geeft voor haar laptop.

“Tien jaar lang wisten sekswerkers al dat deze wet, als hij eenmaal zou worden aangenomen, een doodvonnis over hun werk zou uitspreken,” vertelt ze in de film.

Jaren voor de oprichting van de Argaman Alliance was Kantorowicz de eerste sekswerker in Palestina-Israël die publiekelijk optrad als woordvoerder van de beweging. Zij bedacht een Hebreeuws woord voor de term ‘sekswerk’.

Het was geen makkelijk proces. Over de hele wereld zijn de meeste sekswerkers vanwege stigmatisering en angst voor repercussies niet in staat zich publiekelijk te verdedigen. Sekswerkers worden gemythologiseerd en gepathologiseerd, ze worden gezien als hulpeloze slachtoffers die seksueel risicovol zijn. Het is deze ontmenselijking, de creatie van wat Playing the Whore-auteur Melissa Gira Grant de ‘denkbeeldige prostituee’ noemt, die ertoe leidt dat we er niet over kunnen of willen spreken. En als sekswerkers zich niet uitspreken, spreken anderen voor ze; als ze wel wat te zeggen hebben, dan worden ze vaak genegeerd. Mythical Creatures verkent deze gedwongen onzichtbaarheid.

“Wij zijn mythische wezens,” zegt Kantorowicz in de film. “We bestaan niet. Dat is ons verteld door elke zendeling, door anti-mensenhandelorganisaties,  door witte feministische organisaties en door eigenlijk zo'n beetje iedereen in de hele wereld.. En toch zijn we er.”

Mythical Creatures concentreert zich op één incident in het bijzonder: het moment [MOU2] dat sekswerkers in Tel Aviv werden weggesleept van een openbare manifestatie over sekswerk. Sekswerkers waren niet uitgenodigd om te spreken tijdens deze happening. Gekleed in Pussy Riot-bivakmutsen en met spandoeken bestormden sekswerkers het podium. Ze schreeuwden tegen de verzamelde politieke lobbyisten: “De helft van alle parlementsleden zijn klanten van ons!”

De emoties liepen hoog op. Hoewel de nieuwe wet nog niet van kracht was, merkten de sekswerkers al wel de gevolgen. Een rapport van de Argaman Alliance wees erop dat sekswerkers in toenemende mate te maken kregen met politiegeweld en geweld van klanten, dat hun inkomsten daalden, dat er regelmatig invallen in bordelen plaatsvonden, en dat sekswerkers steeds vaker werden gearresteerd. De Argaman Alliance ontving enorm veel steun en veel mensenrechtengroeperingen sloten zich aan bij de oproep om de invoering van de nieuwe wetgeving te stoppen. Sekswerkers werden echter nog steeds uitgesloten van de politieke besluitvorming over hun eigen leven.

Kantorowicz: “De parlementariërs konden zich niet voorstellen dat sekswerkers zich zouden kunnen of mogen uitspreken in het parlement. Ze konden niet geloven dat zo iemand de wilskracht of capaciteit zou hebben om hun behoeften duidelijk te verwoorden, of om expertise te ontwikkelen over hun eigen situatie. Sekswerkers mogen zich alleen maar uitspreken in andermans analyse, om getuigenverslagen te bieden die anderen in staat stelt beslissingen te nemen.”

Sekswerkers waar dan ook ter wereld zijn waarschijnlijk wel gewend aan mensen die de hele tijd voor hen spreken. Daarom biedt de tentoonstelling Decriminalised Futures een sprankje hoop. De exposerende kunstenaars hebben uiteenlopende visies – je hoeft het niet met alles eens te zijn – maar er zijn wel onderliggende gemeenschappelijke standpunten. Bijvoorbeeld, dat sekswerkers toegang moeten krijgen tot huisvesting, gezondheidszorg, een vangnet tegen armoede en veilige migratieroutes, en dat ze moeten kunnen werken zonder intimidatie en geweld van de politie.

“De neiging bestaat om Palestina-Israël te zien als een exotische plek en daarom worden de rechten van sekswerkers ook als exotisch beschouwd,” zegt Kantorowicz. “Maar de problemen waar sekswerkers in Palestina-Israël mee te maken hebben, en de eisen van de Argaman Alliance, zijn eigenlijk heel erg universeel.”

Ik spreek met Kantorowicz over het gedachtegoed van internationale lobbyisten die voor het criminaliseren van sekswerk zijn. In het VK zijn de feministen die voorstander zijn van het Scandinavische model bijna altijd ook transfoob; in Frankrijk is er veel overlap met islamofobie, anti-sekswerk-lobbyisten voeren meestal ook campagne tegen de hoofddoek; in de VS is er overlap met christenfundamentalisten. Kantorowicz wijst erop dat dit alles universeel is.

“Hoewel er verschillen zijn, is er een zeer duidelijke gemene deler: pro-criminalisering- lobbyisten bevinden zich in een alliantie tussen SWERFs [sekswerker-uitsluitende radicale feministen], de politiek, en rechtse organisaties – dus eigenlijk is het een consolidatie van de macht. SWERFs en TERFs [transgender-uitsluitende radicale feministen] zitten in dezelfde groep en ze weigeren feminisme intersectioneel te benaderen. En dit geldt ook in Palestina-Israël.”

Ondanks de pittige thematiek is Mythical Creatures een genot om naar te kijken, en het is spannend om te zien dat sekswerkers deze ruimte krijgen. Activisme is vaak uitputtend en somber. Een burn-out ligt bijna altijd op de loer.

“Woede alleen is niet genoeg,” zegt Kantorowicz. “We moeten samenkomen, strategieën bedenken en elkaar emotionele steun geven.”

Ze heeft gelijk. We hebben de ruimte nodig om te dromen. Het is momenteel lastig om een betere wereld voor te stellen, maar het is heel belangrijk dat we dat doen.

“Sekswerkers zijn, zoals veel mensen uit achtergestelde milieus, zo bezig met overleven dat ze zich geen voorstelling kunnen maken van een geweldige, spannende toekomst,” zegt Kantorowicz. “Maar als we dat wel doen, hebben we het over heel specifieke veranderingen die we willen zien gebeuren. En daarom is deze tentoonstelling zo interessant.”

Je kunt Liad Hussein Kantorowicz vinden op Instagram. 

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.