Nederland, verkoop het Panopticum in Arnhem a.u.b. aan deze hackers

Hack42 is een van de leukste en bekendste niet gesubsidieerde hackerspaces van Nederland. Het ligt 3 kilometer buiten Arnhem aan de N31, in een hoog wit gebouw midden op een weiland. Het is vrij afgelegen. Er loopt nog wel een Duits militaire treinroute langs, maar volgens de site van Hack42 rijden er sinds 1945 geen treinen meer (ha ha).

Nu hebben de hackers hun ogen laten vallen op een nieuw pandje: Het Panopticum in Arnhem. Een panopticum is een koepelgevangenis die in de 19de eeuw populair werd. In het midden staat een toren, met daaromheen een ring van cellen. Deze opzet maakt het mogelijk om met 1 bewaker alle gevangenen in de gaten te houden.

Grappig om daar een hackcampus in te vestigen “die open staat voor iedereen.” Ik spreek Jos Weyers, een van de vijf initiatiefnemers van deze queeste, en een van de krachten achter hack42. Hij wil deze gigantische gevangenis ombouwen tot de Beehive 4.2 Techcampus.

De Rijksvastgoeddienst heeft het gebouw onlangs namelijk in de openbare verkoop gegooid. Een aantal partijen dingen nu mee en op 10 mei wordt beslist wie het gebouw mag hebben. Larissa Crum, objectmanager bij De Kabath vastgoedbeer, zegt dat “er nog ruimte is voor enthousiaste creatieve ondernemers.” Maar volgens Weyers is het best mogelijk dat het rijk gewoon gaat voor de partij met de grootste tas euro’s.

En het zal niemand verbazen als die hypothetische tas met euro’s van een projectontwikkelaar komt die dit unieke monument tegen de vlakte gooit voor een x-aantal yuppenappartementen.

Wat verder prima is. Dit is geen nostalgisch relaas voor het behoud van een monument. Dit is een viering van een van de gezondste ideeën die ik in tijden voorbij heb zien komen.

Hack42, wil van dit oude, naar binnen gekeerde gebouw, een open hackcampus maken. De Beehive 4.2 moet een plek worden waar hackers van over de hele wereld aan tijdelijke projecten kunnen werken. Het richt zich nadrukkelijk op burgers, die er cursusjes online zelfverdediging kunnen volgen, of hun beginnende cybersensatie te delen met kenners. Het is een kenniscentrum voor universiteiten, overheid, en hackers met een goed idee. Het doel is volgens Weyers om de hackmentaliteit over te brengen op zoveel mogelijk mensen.

Dat is nodig in een digitale wereld, alleen is het erg moeilijk om mensen te leren denken als een hacker. “Er zijn wel goede IT-opleidingen, in Nijmegen bijvoorbeeld, maar dat is dan meteen universitair. Er is enorm veel vraag naar vakmensen die echt weten hoe computers werken, en problemen kunnen oplossen die bedrijven en overheden nu hebben met cyberspace,” vertelt Wyers aan de telefoon.

Het is een beetje moeilijk uit te leggen wat hackmentaliteit precies is, maar het lijkt eigenlijk best wel op een doe-het-zelf drift, maar dan eentje die zich niet alleen beperkt tot het fixen van een garagedeur, maar zich ook kan uitstrekken tot het oplossen van echte maatschappelijke problemen, en alles daar tussenin.

“Hackers zijn mensen die naar [maatschappelijke, red.] systemen kijken en de problemen in die systemen willen oplossen,” vertelt Weyers. Dat is een prachtige positieve kijk op wat het hackerdom is: hackers kunnen immers ook van fouten in het systeem gebruik maken om zichzelf te verrijken, maar dat soort hackers zijn in de minderheid. Juist om het (door Hollywood zorgvuldig uitgemolken) vooroordeel weg te nemen dat hacker en crimineel aan elkaar gelijk staan, is zo’n techcampus belangrijk.

Maar waar begint die strijd? Het is moeilijk om de positieve mentaliteit van hackers te leren uit boekjes. “Op school hebben kinderen computerles, en op veel opleidingen leer je met Windows omgaan, maar alles dat je daar leert is over 3 jaar alweer verouderd.” Er is een groot tekort aan plekken in de samenleving waar mensen die niet met computers om kunnen gaan en mensen die wel met computers om kunnen gaan, elkaar ontmoeten.

Het voordeel van een open techcampus is ten eerste dat er geen curriculum is die in het eerste studiejaar eigenlijk alweer verouderd is, maar in de tweede plaats het offline karakter. “Er komt ontzettend veel tot stand als hackers, overheden en burgers elkaar niet alleen online, maar face to face ontmoeten.”

Hij noemt het voorbeeld van het vierjaarlijkse hackfestival, waar Motherboard vorig jaar bij was. De burgemeester van een klein dorp was ernaartoe gekomen om de hulp van hackers in te schakelen. Kort ervoor had zijn gemeente nieuwe brandweerauto’s gekocht “die vol zitten met computers”. De man was bang dat ze kwetsbaar waren voor cyberaanvallen, dus vroeg hij aan een paar hackers of ze even mee wilden lopen naar het parkeerterrein waar de brandweerauto stond. Binnen 15 minuten hadden ze de wagen gehackt. Dit is een klein voorbeeld hoe hackmentaliteit de samenleving veiliger kan maken. “Je kunt dat soort kennis ook commercieel wel kopen, maar deze kennis is gewoon aanwezig in de maatschappij.”

Het inzicht dat je iets kunt dóén met alle apparatuur om ons heen; dat je een probleem kunt oplossen door een programma te schrijven, en de notie dat de samenleving zelf verantwoordelijk is voor een veilig internet, is nog te beperkt doorgedrongen tot diezelfde samenleving. Een offline techcampus kan daar een klein beetje bij helpen. De schaal van dit project is in elk geval internationaal. De gevangenis is gigantisch. Volgens Hackaday, een grote site voor hackers, past het Witte Huis erin, en volgens Weyers is er al veel interesse van over de hele wereld.

De gemeente Arnhem heeft tijdens het schrijven van dit artikel nog niet gereageerd op mijn vraag; “Welke gemeente wil dit nou niet?” Maar Weyers legt me uit dat het in eerste instantie niet aan de gemeente is, maar aan het Rijk om te bepalen wat er met het gebied gebeurt. Arnhem kan hooguit ja of nee zeggen tegen een voorstel: “Maar als je naar het plan kijkt, en de manier waarop partijen kunnen bieden op deze grond, denk ik dat het best diegene kan zijn met het meeste geld,” vertelt Weyers.

Meer particulier kan ik zeggen dat Nederland een in potentie internationaal, open, kenniscentrum voor cyber-, internetveiligheid en allround hackdingen, beter kan gebruiken dan een luxe woonwijk. Het internet is al lang niet meer jong, toch zijn nog heel weinig mensen echt vaardig met computers. En niet kunnen computeren is in 2018 ongeveer net zo onhandig als niet kunnen fietsen, of schrijven, ofzo. Het verhindert mensen vrij en veilig te zijn in de wereld, zowel offline als online.

Beehive 4.2 is een mogelijkheid die Nederland eigenlijk niet kan missen. Sinds afgelopen week een fundraiser gestart die loopt tot 15 maart. Op dat moment wordt het geld en de plannen aangeboden aan het Rijk.

Hier kun je doneren als je Beehive 4.2 een goed idee vindt.