FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Waarom je van die vreetbuien krijgt vlak voordat je ongesteld wordt

Hormonen, een opholgeslagen maag en een versterkte reukzin dragen allemaal bij aan maandelijkse eetbuien.

Over het algemeen zie ik mezelf als een gezonde eter. Dat mag ook wel, als voedingsdeskundige verkondig ik dagelijks wat je wel en niet moet eten als je gezond wilt leven. Daar kan ik me op z'n minst zelf aan houden. Maar een tijdje geleden begon me iets op te vallen: vlak voordat ik ongesteld word – zo ongeveer een weekje ervoor – verander ik opeens in een onstuitbare veelvraat. Het gezond verstand gaat de deur uit, en twee stuks fruit en twee ons groente per dag maken plaats voor een rol koekjes en een reep chocolade. Je kunt je misschien wel voorstellen dat ik dan voor een intern dilemma sta, want ik weet dat ik het niet moet doen, maar toch is het lastig om me in te houden. Zo kreeg ik laatst midden in de nacht een vreetbui, sleurde mezelf uit bed om de keukenkastjes af te gaan op zoek naar snacks, en eindigde uiteindelijk wanhopig met wat plakjes kaas in mijn handen na niks anders te hebben gevonden. Op dat moment besloot ik dat het genoeg was. Ik zou tot op de bodem uitzoeken hoe het zit, want ik kan toch niet de enige zijn die dit overkomt?

Advertentie

Sommige vrienden hadden geen idee waar ik het over had, maar het gevoel dat niemand mij begreep verdween toen ik deze redditpagina vond. Hier beschrijven vrouwen wat ze allemaal naar binnen werken in de dagen vlak voor hun menstruatie. Ik ben dus niet de enige. Bovendien is het onderwerp verrassend populair in de wetenschap. Zo is onder andere wetenschappelijk vastgesteld dat vrouwen significant meer geld uitgeven aan voedsel vlak voor hun menstruatie.

Hormonaal gezien wordt de menstruatiecyclus ingedeeld in twee fasen: de folliculaire fase (de twee weken na je menstruatie) en de luteale fase (de twee weken voor je menstruatie). Om het makkelijk te houden noem ik dit de eerste en tweede fase. Beide fasen duren ongeveer twee weken en hoeveel een vrouw eet kan flink verschillen per fase. Over het algemeen wordt aangenomen dat vrouwen meer eten in die tweede fase – tot wel 600 kilocalorieën per dag meer dan in de eerste fase. Dit heeft niet alleen te maken met het eten van chocolade, waar ongestelde vrouwen vaak mee worden geassocieerd, want uit de resultaten blijkt dat er zowel meer vetten en koolhydraten als proteïne worden gegeten.

Een schematische weergave van de menstruatiecyclus.

Nu is er een handjevol onderzoekers dat beweert hier geen harde bewijzen voor te hebben gevonden, zoals in dit onderzoek, maar zelfs zij geven aan wel aanwijzingen te hebben dat vrouwen meer behoefte hebben aan voedsel in de tweede fase (tja, het is een heel proces).

Advertentie

Het is lekker makkelijk om alles op emoties af te schuiven.

Dit heeft onder andere te maken met een verandering in de hormoonbalans in de tweede fase. In een onderzoek onder 196 vrouwen werd dagelijks speeksel getest om hormoonwaardes te meten, en werd hen gevraagd om scores te geven aan hun emoties en in hoeverre zij behoefte hadden aan eten. De onderzoekers vonden dat veel vrouwen emotionele eetbuien hadden, precies wanneer er pieken waren van de hormonen progesteron en estradiol (een oestrogeen) in het bloed. Simpel gezegd zorgden die hormoonpieken in de tweede fase ervoor dat de vrouwen behoefte hadden aan comfort food. (Dit is een van de eerste onderzoeken waarbij dit op zo'n grote schaal werd bewezen: in veel onderzoeken zijn slechts tien tot twintig participanten gebruikt.)

Nu is het natuurlijk makkelijk om alles op emoties af te schuiven – en ik zal zeker niet ontkennen dat chocolade je beter kan laten voelen – maar er spelen veel meer factoren mee.

Zo gaat bijvoorbeeld ook je maag opeens in de versnelling. Gemiddeld stuurt je maag het voedsel na ongeveer twee uur (116 minuten) naar je darmen, maar in die tweede fase kan dit versnellen tot 88 minuten. Dat is een verschil van half uur, en een lege maag betekent natuurlijk dat je weer honger krijgt. Bovendien is PYY, een hormoon dat je eetlust onderdrukt, op z'n laagst gedurende deze fase, waardoor je hongergevoel zelfs nog meer wordt aangewakkerd.

Advertentie

Stel dat je normaal om de twee uur iets (kleins/groots) zou eten om je honger te stillen, dan kom je uit op ongeveer zeven eetmomenten per dag. Als je opeens na anderhalf uur alweer honger krijgt, betekent dit dat je behoefte hebt aan negen eetmomenten in dezelfde tijd. Het zit ons niet mee.

Je reukvermogen kan in de tweede periode ineens veel beter worden.

Ook kan het zijn dat je reukvermogen plots veel sterker is in de tweede periode. Dit komt doordat de olfactorische kwab in je hersenen, het gedeelte dat reukprikkels verwerkt, een stuk beter functioneert tijdens deze fase. Dezelfde onderzoekers die dit bewezen, ondervonden ook dat dat vrouwen in de tweede fase meer behoefte hadden aan vet eten en ook meer vet voedsel aten, maar opmerkelijk genoeg was dit volgens hen geen gevolg van het sterkere reukvermogen. Wel geven ze aan dat dit pas het eerste onderzoek is dat is gericht op het reukvermogen tijdens de menstruatiecyclus en hadden ze slechts achttien participanten.

Toch durf ik te gokken dat ik het tegendeel kan bewijzen als mijn reukvermogen plots sterker is en er versgebakken brownies in de buurt zijn.

Omdat ikzelf duidelijk zoveel meer honger heb in de tweede fase, vond ik het bijzonder dat niet al mijn vriendinnen zich hierin konden vinden. Maar ook daar blijkt een wetenschappelijke verklaring voor te zijn. Uit onderzoek van de Universiteit van Californië blijken er namelijk twee typen (!) vrouwen te zijn.

Advertentie

Waarom heb ik zoveel honger?

In dit onderzoek, onder leiding van Sridevi Krishnan, PhD in voedingskundige biologie aan de UC, werd de verhouding tussen estradiol en leptine (een verzadigingshormoon) bij vrouwen onderzocht in verband met eetbuien.

"Leptine is een verzadigingshormoon dat niet alleen de hoeveelheid voedsel die je eet beïnvloedt, maar ook invloed heeft op wat voor soort voedsel je wilt eten," vertelt Krishnan in een e-mail. "Estradiol vermindert de voedselinname, maar er is nog veel onduidelijk over de gevolgen van de wisselwerking tussen leptine en estradiol."

Uit de resultaten bleek opmerkelijk genoeg dat de deelnemers in twee groepen konden worden verdeeld: vrouwen met hoge waardes van deze hormonen, en vrouwen met lage waardes. De vrouwen met hogere waardes hadden vaker eetbuien en aten dan voornamelijk zoete koolhydraathoudende producten, terwijl de groep met lage waardes juist bijna geen eetbuien hadden.

Hoe het kan dat de ene vrouw hogere waardes heeft en de ander lagere, heeft volgens Krishnan zowel te maken met "een combinatie van biologische en niet-biologische factoren." Als factoren noemt ze noemt onder andere het beloningssysteem van de hersenen en het vermogen jezelf in bedwang te houden, maar ook de manier waarop er met voedsel werd omgegaan in je jeugd. Ook kan dit onderscheid volgens haar invloed hebben op nog veel meer biologische processen, maar er is meer onderzoek nodig om oorzaak en gevolg duidelijk van elkaar te kunnen onderscheiden.

Er is dus een combinatie van factoren die het ons flink moeilijk kunnen maken tijdens de tweede fase van de menstruatiecyclus. En behoor je net als (waarschijnlijk) ik tot het type vrouw met hoge hormoonwaardes, dan is de kans groot dat er elke maand een paar dagen zijn waarin je continu honger hebt en waar je in complete verwarring de ene na de andere rol koekjes wegwerkt om je op hol geslagen maag te vullen. Gezond is het niet, en helaas is er ook niet zoveel aan te doen behalve jezelf proberen in te houden, maar wie weet verandert dat in de toekomst nu er in ieder geval meer duidelijkheid is over wat dit veroorzaakt.