Toen mijn broer een paar jaar geleden in een bui van tijdelijke wereldlievendheid meedeed aan Movember, ontdekte ik voor het eerst een nieuw fenomeen. Mijn hele leven kende ik hem als bruinharig. Zijn snor was felrood. Plots begon ik me af te vragen of dit mijn broer wel was. Was de samenstelling van mijn familie op een leugen gebaseerd? Waarom zijn er zo veel mensen zonder rood haar en een rode baard? Ik ging op onderzoek uit.
Advertentie
Om tot de bodem van dit rossige mysterie te komen, zocht ik contact met het Erfocentrum, het nationale informatiecentrum voor erfelijkheid in Nederland (met de domste naam ooit).Haarkleur blijkt genetisch gezien ingewikkeld. "De genen die je haarkleur bepalen zijn 'incompleet dominant erfelijk' (dat wordt ook wel intermediaire of co-dominante overerving genoemd). Dat wil zeggen dat er niet één gen is dat dominant is over de rest, maar dat de genen elkaar beïnvloeden," vertelt Petra Haak-Bloem, specialist bij het erfelijkheidscentrum.Genen kunnen bij iedereen op een andere manier tot uiting komen. Daardoor ontstaan er vele mogelijkheden, waaronder de optie dat de kleur van het haar op je hoofd verschilt van de kleur van okselhaar, schaamhaar of baardhaar.
"Over het algemeen geldt dat bij de manier waarop je haarkleur overerft, zowel de eigenschappen van de ouders, maar ook van de grootouders en verdere voorouders een rol spelen. Daarom kan het gebeuren dat in het voorgeslacht een haarkleur voorgekomen is, die nu door een combinatie van de genen bij het kind een haarkleur geeft die de ouders misschien niet hadden verwacht," vervolgt Haak-Bloem.Je genen bepalen dus je haarkleur, maar hoe komt het nou dat er zoveel mannen met afwijkend rode baarden zijn?
Haarkleur wordt grotendeels bepaald door melanine, oftewel je pigment. In je DNA is niet alleen vastgelegd wat voor soort pigment je hebt, maar ook hoeveel ervan.
Advertentie
"Bij blanke mensen zijn de tinten afhankelijk van de relatieve hoeveelheid van twee soorten melanine: eumelanine (zwart pigment) en feomelanine (dat rood kleurt). Haarcellen van zwartharigen hebben alleen eumelanine. Haarcellen van blonde mensen hebben minder eumelanine. En in haarcellen van mensen met felrood haar zit alleen feomelanine," zegt Haak-Bloem tegen me."Meer dan 10 jaar geleden bleek dat een gen (MC1R) op chromosoom 16 een belangrijke rol speelt bij het krijgen van rood haar. De taak van MC1R is het maken van een eiwit dat melanocortine 1 heet. Dit eiwit speelt een belangrijke rol in de omzetting van feomelanine in eumelanine," zegt Haak-Bloem. "Als iemand twee gemuteerde versies van het MC1R-gen geërfd heeft (van elke ouder één), wordt er minder feomelanine in eumelanine omgezet. De feomelanine hoopt zich op in de pigmentcellen en dan krijgt iemand rood haar en een lichte huid."
Je rode baard kan dus ontstaan door een mutatie in je MC1R gen. Als je slechts één mutatie van je MC1R gen hebt, kan het zijn dat er op (ongewenste) plekken rood haar opduikt. Maar honderd procent zeker is dat niet. Omdat er nog nooit levensbedreigende gevolgen zijn gevonden van een enigszins rossige baard, is dit nog niet bevestigd door de wetenschap.Hoe dan ook, het kan dus prima dat mijn broer rode gezichtsbeharing heeft, zonder dat een van mijn ouders daar ontrouw voor hoeft te zijn geweest. Voor alle anderen die lijden aan deze niet-zeldzame, niet-levensbedreigende mutatie: je genen zijn (helaas?) niet te veranderen. Dat laat dus maar één optie open voor de barbarossa's, en dat is simpelweg trots zijn op je gingergenen.
Door je in te schrijven voor de VICE nieuwsbrief ga je ermee akkoord dat je elektronische communicatie van VICE ontvangt die soms advertenties of gesponsorde content kan bevatten.
Haarkleur wordt grotendeels bepaald door melanine, oftewel je pigment. In je DNA is niet alleen vastgelegd wat voor soort pigment je hebt, maar ook hoeveel ervan."Bij blanke mensen zijn de tinten afhankelijk van de relatieve hoeveelheid van twee soorten melanine: eumelanine (zwart pigment) en feomelanine (dat rood kleurt). Haarcellen van zwartharigen hebben alleen eumelanine. Haarcellen van blonde mensen hebben minder eumelanine. En in haarcellen van mensen met felrood haar zit alleen feomelanine," zegt Haak-Bloem tegen me."Meer dan 10 jaar geleden bleek dat een gen (MC1R) op chromosoom 16 een belangrijke rol speelt bij het krijgen van rood haar. De taak van MC1R is het maken van een eiwit dat melanocortine 1 heet. Dit eiwit speelt een belangrijke rol in de omzetting van feomelanine in eumelanine," zegt Haak-Bloem. "Als iemand twee gemuteerde versies van het MC1R-gen geërfd heeft (van elke ouder één), wordt er minder feomelanine in eumelanine omgezet. De feomelanine hoopt zich op in de pigmentcellen en dan krijgt iemand rood haar en een lichte huid."
Je rode baard kan dus ontstaan door een mutatie in je MC1R gen. Als je slechts één mutatie van je MC1R gen hebt, kan het zijn dat er op (ongewenste) plekken rood haar opduikt. Maar honderd procent zeker is dat niet. Omdat er nog nooit levensbedreigende gevolgen zijn gevonden van een enigszins rossige baard, is dit nog niet bevestigd door de wetenschap.Hoe dan ook, het kan dus prima dat mijn broer rode gezichtsbeharing heeft, zonder dat een van mijn ouders daar ontrouw voor hoeft te zijn geweest. Voor alle anderen die lijden aan deze niet-zeldzame, niet-levensbedreigende mutatie: je genen zijn (helaas?) niet te veranderen. Dat laat dus maar één optie open voor de barbarossa's, en dat is simpelweg trots zijn op je gingergenen.Lees meer antwoorden op vragen die je misschien nooit hardop gesteld hebt:Waarom word je zo geil als je brak bent?Hoe komt die bleke plek boven je bil als je onder de zonnebank bent geweest?Waarom word je zo kwaad als je andere mensen hoort eten?Motherboard is op zoek naar redactiestagiairs die graag willen schrijven over alles wat met menselijke vooruitgang te maken heeft. Mail alejandro.tauber{at}vice.com voor info!