FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Kunstenaar Jeroen van Loon is bezig het internet op papier vast te leggen

Hij vroeg mensen van over de hele wereld om op te schrijven wat ze van het internet vonden, voor als het er straks niet meer is.

Mediakunstenaar Jeroen van Loon probeert met zijn project Life Needs Internet onze digitale cultuur via handgeschreven brieven te documenteren. Hij ging eerst zelf twee maanden ‘offline’, hield een analoog blog bij over zijn ervaringen en ging vervolgens op wereldreis om vast te leggen hoe er er over de hele wereld wordt gekeken naar internet en computers. De video-installatie die hij daarvan maakte won in 2012 de European Youth Award en later stond Jeroen op TED Talent Search 2013 om over zijn project te vertellen. De volgende stap is het aanleggen van een analoog archief over het internet. Voor als het er straks niet meer is.

Advertentie

MOTHERBOARD: Hoi. Wie ben je en waarom ben je hiermee bezig?
Jeroen: Ik ben Jeroen van Loon, 28 jaar en begon aan dit project toen ik Digital Media Design aan de Kunstacademie in Utrecht volgde. Ik had tegen die tijd zoveel RSI-klachten dat ik besloot om, deels als een soort grap, dan maar af te studeren zonder een computer aan te raken. Dat leidde tot mijn afstudeerproject Van Digitaal naar Analoog, waarbij ik twee maanden offline ging en een analoog blog bijhield waarvoor ik met een typmachine en stencil machine blogposts schreef over hoe het was om zonder internet te leven en die naar mijn analoge volgers stuurde.

Hoe was het om twee maanden offline te zijn?
Heel leuk en heel onhandig tegelijkertijd. Ik had bijgehouden dat ik in de maand ervoor 228 uur achter mijn computer had gezeten, zo’n 7,5 uur per dag. En toen was dat opeens nul. Mijn computer was uit m’n kamer en ik mocht ook niet aan andere mensen vragen iets voor me op te zoeken. Aan de ene kant was dat super onhandig, als ik naar de bieb ging om iets op te zoeken mocht ik daar bijvoorbeeld niet iemand vragen een boek voor me op te zoeken. Als mediakunstenaar merk je dan als snel dat je achterloopt met dingen. Het eerste wat ik deed toen ik wel weer internet had was gelijk een concept voor school googlen waar ik eerder uren in de bieb had zitten lezen. Nu had ik binnen een seconde opeens weer alle relevante informatie voor me.

Advertentie

Aan de andere kant merkte ik dat ik zelf wel steeds meer gefocust werd en ik informatie op een hele andere manier begon te verwerken. Met een computer heb je altijd tabjes openstaan en ben je allerlei dingen tegelijk aan het afwerken. Dat lijkt misschien efficiënt maar meestal is dat helemaal niet het geval. Nu ging ik echt van taak naar taak, wat een hele opluchting was eigenlijk, soort van singletasking in plaats van multitasking.

Hoe is daar je nieuwe project Life Needs Internet uit ontstaan?
In die maanden schreef ik blogposts over hoe mijn leven veranderde zonder computer en internet. Na een tijdje vroeg ik mijn volgers om handgeschreven brieven terug te sturen over hoe zij dachten dat hun leven zou veranderen als ze geen computer of internet zouden hebben. Dat leverde een hele stroom aan brieven op waarin mensen zelf reflecteerden wat de computer en internet voor hun betekent, en het leek me mooi om dat vast te leggen. Maar na verloop van tijd merkte ik dat die brieven niet zo gek veel van elkaar verschilden. Iedereen heeft hier immers een computer en een internetverbinding. Ik wilde ook weten hoe mensen in andere landen hierover dachten.

En dus besloot je op reis te gaan?
Ja. Ik had een reis gepland staan van Rusland naar Mongolië naar China en dan verder Azië in. Daar vroeg ik mensen in hun eigen taal brieven te schrijven over de toenemende invloed van internet en wat het hebben van een computer voor hun betekent.

Advertentie

Waarom vind je het belangrijk om dat analoog en op papier te doen?
Je kent misschien die quote van Marshall McLuhan "the medium is the message," dit is een beetje hetzelfde. Als ik mensen via de mail zou vragen hoe ze over het internet dachten dan zou ik compleet andere verhalen krijgen. Nu moeten mensen gaan zitten om een brief te schrijven, waardoor de verhalen een stuk persoonlijker zijn en mensen ook veel meer verdwaald raken in side-stories die anders gewoon met de backspace-knop weggehaald waren. Ik zeg niet dat het daarmee perse beter is, want in veel gevallen is een mail ook veel handiger, maar wel dat dat je er anders over nadenkt. Dat is het punt.

Wat was de meest interessante regio die je hebt bezocht?
Ik ben heel specifiek naar West-Papua afgereisd omdat ik heel graag iemand wilde ontmoeten die totaal niet wist wat het concept van internet was. Zelfs in de meest afgelegen plekken waar ik kwam hadden mensen namelijk altijd toch nog wel een idee. In Papau kwam ik toen eindelijk een man tegen, genaamd Isajk, die nog nooit van internet had gehoord. Toen ik hem vroeg wat hij dacht dat het was antwoorde hij “cultuur,” wat ik wel mooi vond omdat hij daarmee toch ook gelijk heeft. Het grappige was dat de jongere generatie daar wel wist wat internet was en het ook heel graag wilde hebben. Ze stonden dan na werk in de haven met hun mobieltje in de lucht om een signaal op te vangen en dan snel iets op te zoeken. Dat was dan een soort digitale hangplek.

Advertentie

Je project heet Life Needs Internet. Waarom heeft het leven volgens jou internet nodig, of juist niet?
Het is meer bedoelt als stelling waar je voor of tegen kunt zijn. Voor mezelf kwam ik erachter dat ik tijdens mijn twee offline maanden de computer steeds meer als een soort tijddoodmachine ging beschouwen. Dingen als Facebook en Twitter, waar ik normaal uren per dag achter zat, miste ik nu eigenlijk geen seconde meer. Als je niks te doen hebt ga je maar achter je computer zitten en hopen dat er iets gebeurt. Alsof het soort slavendrijver is bijna. Maar daar ben ik na verloop van tijd steeds meer op teruggekomen. We zijn al veel verder. Je noemt je boterham ook geen slavendrijver. Je hebt het gewoon nodig. Vragen hoe belangrijk internet is voor iemand uit het Westen is eigenlijk al niet relevant meer. Je kunt net zo goed vragen hoe belangrijk water uit de kraan voor je is.

Kun je iets vertellen over je video-installatie?
In mijn video-installatie laat ik acht brieven van mensen over de hele wereld zien die gerangschikt zijn van 0 tot 100% internetgebruik. Wat ik vooral interessant vond was dat de eerste vier heel praktisch zijn over wat internet is, dat ze het kunnen gebruiken om informatie op te zoeken en contact te onderhouden met familie etc. Naarmate je verder naar rechts gaat zie je dat mensen steeds emotioneler schrijven over het internet. Dat ze zich er soms ongelukkig door voelen, en het niet fijn vinden om door het internet zo gehaast te zijn.

Advertentie

Roos uit Nederland schrijft "modern man suffers from digital incontinence." 
Ja, zij beschrijft bijvoorbeeld het gevoel dat er nu te veel digitale informatie is, dat het internet het waarderen van kwaliteit in de weg staat. Toch vond ik het belangrijk om mijn video-installatie juist met een jonger persoon af te sluiten. De laatste brief komt daarom van een meisje uit China die schrijft “seriously, my world is in my laptop.” Voor de oudere generatie klinkt zoiets misschien heel benauwend, terwijl die opmerking voor jongere mensen best wel realistisch en neutraal is. Uiteindelijk zullen we denk ik allemaal aan die kant zitten. Je hebt nu termen als digital immigrant en digital native maar dat onderscheid is steeds meer aan het verdwijnen. Iedereen die nu geboren wordt is in zekere zin al een digital native, zeker nu internet steeds toegankelijker en goedkoper is via mobieltjes.

Op je website schrijf je dat het internet op een dag weer ingehaald zal zijn door een nieuw medium. Waarom denk je dat?
Vroeger dacht ik dat het internet het absolute eindpunt van media was. Want je hebt alles bij elkaar: foto, video, tekst, geluid, muziek etc. Maar als je naar de lijn van de mediageschiedenis kijkt besef je dat ieder medium altijd wordt ingehaald door iets nieuws. Na verloop van tijd beseffen bedrijven dat ze geld kunnen verdienen aan een medium en loopt het vast en gaan mensen op zoek naar iets nieuws. Dat is nu ook met internet aan de hand. Ik denk ook niet dat het zal blijven bestaan als open en vrije plek, maar dat het straks wordt opgedeeld in bijvoorbeeld continenten, dat je meerdere ‘internetten’ krijgt. Het lijkt me logisch dat het internet ten eerste geprivatiseerd wordt, en ten tweede dat het uiteindelijk wordt ingehaald.

Advertentie

Hoe zie jij die opvolger van het internet?
Ik denk dat de opvolger uiteindelijk een combinatie zal zijn tussen technologie en biologie. Als je naar de mediakunst kijkt wordt ‘biotech’ nu bijvoorbeeld steeds populairder. Het idee dat het medium iets is dat je in je lichaam draagt. Nu is media nog extern, je ‘pakt’ je telefoon. Met Google Glass is media alweer een stukje dichter bij je lichaam. De volgende stap is dat technologie in je lichaam geïntegreerd zal zijn.

Hoe denk je dat mensen zullen terugkijken op jouw project als het eenmaal zo ver is?
Ik hoop met veel herkenning en ik denk ook wel dat we er om zouden lachen. Net zoals we nu lachen om dat filmpje waarin mensen in de jaren ’90 zeggen dat ze helemaal geen mobieltje nodig hebben. De toekomst herhaalt zich. Als er straks een nieuw medium is zal ook die weer omgeven zijn door dezelfde hoop en vrees. Dat zit in de natuur van de mens. Om bang te zijn voor nieuwe techniek en door te denken dat we het helemaal niet moeten willen. Terwijl dat natuurlijk een hele rare gedachte is, helemaal nu.

Wanneer is dit project voor jou af?
Ik wil hier sowieso nog een aantal jaar mee verder gaan. Ik heb nu een paar honderd brieven ontvangen en hoop dat dat er nog veel meer worden. Ik wil gewoon puur zoveel mogelijk brieven van zoveel mogelijk mensen verzamelen. Dan wordt het echt een archief. Als die collectie eenmaal groot genoeg is wil ik graag een boek uitbrengen met die brieven en ook met essays van mediatheoretici. Dan wordt het namelijk echt een tijdsdocument. Maar daarvoor heb ik dus nog wel veel meer brieven nodig. Dus ik hoop dat mensen me zullen gaan schrijven.

Als je ook graag je digitale zelf wilt vastleggen dan kan dat door, heel ouderwets, een brief te sturen naar:

Jeroen van Loon
Auriollaan 5
3527 ER, Utrecht
Nederland