Deze tool brengt de verspreiding van nepnieuws in kaart

Nepnieuws, gesensationaliseerde mediaberichten en grove leugens vermomd als journalistiek zijn jammer genoeg de hoofdthema's geworden van dit jaar. Facebook begint daar nu eindelijk wat aan te doen, maar sommige academici en datajournalisten zijn al langer bezig met het probleem van misinformatie. Zij hebben al gidsen ontworpen om studenten te helpen betere nieuwsconsumenten te worden en extensies gebouwd om nepnieuws te melden.

Een nieuwe online tool, genaamd Hoaxy is een van de recentste pogingen om nepnieuws in te dammen en mogelijk de meest visuele tot nog toe. Hoaxy is een website gemaakt door Filippo Menczer, professor aan de Observatory on Social Media van de Universiteit van Indiana. Menczer is al ruim 7 jaar bezig met het onderzoeken van nepnieuws, waarbij hij bestudeerd hoe sociale netwerken spam detecteren.

"Ik kan niet zeggen dat we heel verrast zijn door nepnieuws," vertelde Menczer aan Motherboard. "Maar hoe viraal de meest absurde claims zijn gegaan, dat had ik niet verwacht. Ik had verwacht dat betrouwbaar nieuws een voorsprong had op gefabriceerde content. Recente data suggereren dat dit niet noodzakelijk het geval is. Om deze data te interpreteren hebben we een model ontwikkeld van de competitie tussen memes op sociale media. Dit model voorspelt dat in realistische omstandigheden, waarin er een overvloed is aan informatie en een beperkte hoeveelheid aandacht, informatie van hoge kwaliteit geen of weinig competitieve voorsprong heeft op informatie van lage kwaliteit."

Hoaxy onderzoekt hoe nepnieuws zich verspreidt over met name sociale media. Als je een term intypt, laat het je links zien naar nieuwsartikelen die claims maken over die term (op basis van een vastgestelde lijst met websites), en ook artikelen die die claims factchecken. Vervolgens toont de site hoe vaak zowel de claims als de gecheckte verhalen werden gedeeld op Twitter en Facebook. Het laat ook een grafiek en een boomdiagram zien van de tweets.

Menczer en zijn team markeren een claim als een "nepnieuwsartikel, hoax, gerucht, samenzweringstheorie, satire of een accuraat rapport", en factchecks als het werk van onafhankelijke organisaties, inclusief snopes.com, politifact.com, en factcheck.org. Het is het verschil tussen "Mainstream Media Totally Flips Out! Recklessly Defends Comet Ping Pong Owner!" (claim) en "How Pizzagate went from fake news to a real problem" (feit).

Als je op Hoaxy zoekt op "Comet Ping Pong and child trafficking" dan krijg je een mix terug van gefactcheckte artikelen en claims, maar als je simpelweg zoekt op het codewoord #pizzagate krijg je een andere verdeling: veel meer claims dan factchecks.

"Als we de groeiende invloed van nepnieuws in onze samenleving willen stoppen, moeten we eerst de mechaniek begrijpen achter het verspreiden ervan," zei Menczer in een persbericht. "Tools zoals Hoaxy zijn een belangrijke stap in dat proces."

Menczer benadrukt dat Hoaxy niet beoordeelt wat waar en onwaar is, maar simpelweg handvatten aanlevert om zoveel mogelijk informatie te laten zien. Voor de lakse nieuwslezer kan Hoaxy een hulpmiddel zijn om de mediaconsumptie te verbeteren. Menczer suggereert dat de lezer zich ervan bewust moet blijven dat zijn mening kan worden gemanipuleerd. "Om te voorkomen zelf slachtoffer of dader te worden in het verspreiden van onzin, moeten lezers bedenken dat de informatie die ze te zien krijgen een gekleurde selectie kan zijn, geselecteerd om hun overtuigingen te bevestigen," zei hij. "Vermijd het notoire echokamereffect door weersta de drang mensen te ontvolgen met wie je het oneens bent." Denk, voordat je iets deelt. "Mensen zouden voorzichtig moeten zijn met wat ze delen. Voordat je iets deelt, moet je het eerst zelf lezen en je afvragen: weet ik zeker dat dit waar is?"