De Himalaya overstroomt én stikt van de hitte

Meld je aan voor onze Climate Coverage Now-nieuwsbrief als je onze klimaatverhalen van over de hele wereld wil ontvangen. Als je geen zin hebt om te wachten: lees hier wat we tot nu toe hebben geschreven over de klimaatcrisis.

Ik was naar een bruiloft in Kullu in de Indiase deelstaat Himachal Pradesh gegaan. Daar trof ik tot mijn verbijstering overal op het plafonds en op de tafels ventilators aan – iets wat twee jaar geleden nog ongehoord was. Ik keek naar de thermometer en alles viel op z’n plek. Het was 32 graden Celsius, op anderhalve kilometer boven zeeniveau, in het hart van de Himalaya. In het dorpje Bhuntar, dat vlakbij en op twee kilometer boven zeeniveau ligt, was het zelfs 38 graden. Of je er nou woont of niet, er of je nou een fervente reiziger bent of niet – dit zou ons allemaal moeten raken.

De hoogste bergen ter wereld liggen in de Himalaya. Alleen op de Noord- en Zuidpool is meer ijs te vinden, waardoor het gebergte ook wel de “derde Pool” wordt genoemd. In de bergen ontspringen drie van onze grootste rivierstelsels: de Indus, Ganges en Brahmaputra. En bergen reguleren de weersystemen van Zuid-Azië en het klimaat in het algemeen.

Uit satellietgegevens van 1975 tot en met 2000 blijkt dat de gletsjers in de Himalaya door de klimaatverandering smelten. Sinds 2000 smelten ze zelfs dubbel zo snel. In de afgelopen jaren hebben de gletsjers ongeveer acht miljard ton water per jaar verloren – wat neerkomt op 3,2 miljoen Olympische zwembaden. Door de stijgende temperaturen komen er niet alleen lijken op de Mount Everest tevoorschijn. Ook is de permafrost bovenop het Tibetaanse plateau, dat zich over meer dan twee miljoen jaar heeft gevormd, in de afgelopen dertig jaar met twintig procent afgenomen. Alle vreselijke Indiase watercrisisverhalen zijn te herleiden tot de bergen en de tekorten die daar ontstaan. Tegen het jaar 2100 zal minstens een derde van de gletsjers in de Himalaya er niet meer zijn. Het zou 4,4 graden Celsius warmer kunnen worden in de bergen, zelfs als we nu onmiddellijk maatregelen nemen om onze koolstofuitstoot te verminderen. Zonder zulke maatregelen zou maar liefst twee derde van de gletsjers verloren kunnen gaan.

“Er zijn in grote lijnen twee hoofdoorzaken van deze temperatuurstijging,” zegt Guman Singh, een activist van de milieuorganisatie Himala Niti Abhiyan uit Himachal. “Een is de wereldwijde klimaatverandering, die gevolgen heeft voor de hele planeet en ook een negatieve invloed heeft op de Himalaya. De andere oorzaken zijn door de mens veroorzaakt, zoals het toegenomen toerisme, de bouw van dammen, nieuwe huizen, waterkrachtcentrales en de alomtegenwoordige verstedelijking.”

De temperatuurstijging die over de hele wereld wordt waargenomen, is twee of drie keer zo heftig in het Himalayagebergte. Het probleem is niet zozeer de bouw van de vele kleine dammen. De ecologische schade wordt eerder veroorzaakt door de machines, de aanleg van tunnels en de ingrijpende aard van constructiewerk. De Himalaya heeft maar een bepaald draagvermogen, oftewel: de druk die de natuurlijke omgeving in de bergen in een bepaalde tijd aankan. De bergen zijn kwetsbaar, en onze ongebreidelde minachting voor hun kwetsbaarheid veroorzaakt veel van de problemen waar we het over hebben.

“Daarnaast is de uitstoot van roetdeeltjes ook zorgelijk,” zegt Singh. “De onvolledige verbranding van organisch materiaal zorgt voor zware dampen en aanzienlijke hitte, wat ook bijdraagt aan het smelten van de gletsjers. En omdat de bevolking en het toerisme is toegenomen, is de verbranding en de aanwezigheid van zware koolstof, roet en fijnstof ook toegenomen.”

Het weer in het Himalayagebergte is zowel een oorzaak als een gevolg van klimaatverandering. Op dit moment werken de seizoenen volgens Singh niet meer zoals ze dat vroeger deden. “De planten groeien niet meer als vroeger, en ook niet meer op dezelfde plekken als vroeger. Met moderne technologie kan er veel worden gecompenseerd, maar op de lange termijn zijn de gevolgen aanzienlijk. Omdat de bronnen opdrogen en de riviersystemen grillig veranderen, zal er minder water voor iedereen zijn – niet alleen voor degenen die in de bergen wonen.”

Door social media is het toerisme in de bergen aanzienlijk toegenomen. De lokale bevolking verwelkomt de inkomsten daarvan, maar wil wel dat het aantal toeristen verantwoord blijft. Onverantwoord toerisme richt namelijk nog sneller schade aan dan klimaatverandering. De bevolking van India neemt gestaag toe, en daarmee de impact op het milieu natuurlijk ook. De situatie in veel bergachtige gebieden in het land is grotendeels te wijten aan gebrek aan bewustzijn van mensen en regeringen, en de afwezigheid van beleid en regelgeving.

De regering van Sikkim, een deelstaat in het oosten van de Himalaya, erkent het toerismeprobleem wel. Je zult daar geen kraampjes en winkels vinden op weg naar je bestemming, alleen bij het laatste aankomstpunt. Er zijn geen grote betonnen constructies. De mensen en de gemeenten doen goed hun best om de netheid en het ecologische evenwicht van de plek te handhaven. Al het plastic dat de toeristen meenemen wordt ook gecontroleerd, wat broodnodig is. In Himachal is plastic verboden, bij wijze van spreken dan. Plastic tasjes worden afgepakt, maar voedselverpakkingen worden niet gecontroleerd. Er is ook geen goed systeem om het plastic weg te gooien, waardoor de bodem en het water ernstig vervuild raken.

Uit meerdere onderzoeken en rapporten blijkt dat de smeltende gletsjers ervoor zorgen dat er meer water uit de bergen stroomt. Ook stroomt het water sneller. Daarom zijn er de afgelopen jaren zoveel meldingen van overstromingen geweest. De rivieren treden vaak buiten hun oevers en veroorzaakten een maand geleden nog een overstroming in Himachal. Natuurlijk moet de regering zijn verantwoordelijk nemen en maatregelen instellen, maar het makkelijkste dat we allemaal kunnen doen is verantwoordelijkere toeristen worden. Het is niet moeilijk om een plek achter te laten zoals je hem hebt aangetroffen.

Dit jaar leerde ik tijdens mijn verblijf in de Himalaya dat de boeren andere gewassen telen. Ze hebben tientallen jaren appels geoogst, wat een van de belangrijkste kasgewassen van de staat is. Maar omdat de warmere winters en lauwe zomers de kwaliteit van het fruit beïnvloeden, telen ze nu andere gewassen. “De gewassen die we tegenwoordig oogsten, zijn niet te vergelijken met het fruit dat we tien jaar geleden hadden,” zegt Kishan Sharma, een boer uit het Shimla-disctrict in Himachal Pradesh. “De planten krijgen niet genoeg koude uren. Daarom zijn de belangrijkste teeltgebieden nu naar hogere gebieden als Kinnaur en Kahaul verplaatst, terwijl wij hier echt lijden.”

Ik weet dat ik niet lang meer naar een koud Himachal Pradesh zal kunnen reizen. Op dit moment bedreigt de klimaatverandering misschien nog slechts het levensonderhoud en de levens van de mensen die hier wonen, maar in de toekomst zullen we er allemaal mee te maken krijgen.

Volg Avinash Tewari op Instagram.