‘The Outlaw Ocean’ laat zien hoe criminelen en piraten opereren op de open oceaan

Ian Urbina, onderzoeksjournalist van The New York Times, bracht het grootste deel van de afgelopen vijf jaar door op zee, of zoals hij het noemt: het laatste stukje Wilde Westen.

In zijn nieuwe boek The Outlaw Ocean vertelt Urbina hoe hij tijd doorbracht met criminelen, in extreme stormen terechtkwam en mensenrechtencrises meemaakte. Als je leest over de dingen die hij op zee heeft gezien, is het niet zo gek dat hij in buitenaardse termen over de oceaan praat. De mensen daar “komen van een andere planeet”, en voor de zee kiezen is “ruimtevaart op aarde,” schrijft hij.

In 2014 begon Urbina zijn serie voor de Times, waarin hij verhalen vertelde over een wereld waar wetten, of ze nou mensen of het milieu moeten beschermen, weinig betekenen. Nadat hij twee jaar zulke verhalen schreef, besefte hij dat hij nog niet klaar was, en ging hij opnieuw de zee op, vaak weken of maanden achter elkaar. De verhalen in The Outlaw Ocean zijn het resultaat van al deze expedities.

In het eerste boek volgde hij Sea Shepherd, een radicale milieugroep die hardhandig ingrijpt op zee, terwijl ze een boot (The Thunder) achtervolgen die illegaal aan het vissen was. Dit zet de toon voor de rest van het boek, waarin de wetteloosheid pijnlijk duidelijk wordt.

“Ik ben de mensen die verantwoordelijk zijn voor deze daden gaan zien als ‘outlaws’, in plaats van criminelen,” zegt Urbina. “Op die manier kon ik het beschouwen terwijl ik er zelf buiten stond, omdat het minder op een ethisch spectrum kwam te staan.”

Op open water worden maatschappelijke problemen uitvergroot en vervormd, en de oplossingen zijn er niet minder ingewikkeld. De verhalen in The Outlaw Ocean onthullen verborgen werkelijkheden over het leven boven en onder het waterpeil, zegt Urbina zelf. De verhalen gaan bijvoorbeeld over dokters die abortussen uitvoeren in landen waar dat verboden is, verstekelingen die achtergelaten zijn en schepen die hun afval rechtstreeks de oceaan in storten.

Aan land voelt deze wetteloze wereld ver van je bed, maar onze levens zijn er sterk mee vervlochten. Schepen vervoeren 90 procent van de producten die we wereldwijd consumeren. Daarnaast werken er wereldwijd ruim 56 miljoen mensen op vissersboten, volgens The Outlaw Ocean. Veel van de vis die we eten zou ons niet bereiken zonder illegale visserspraktijken, iets wat overheden, de markt en allerhande ngo’s nog moeilijk te lijf weten te gaan.

De wereld van maritieme misdaad­ ­­– van piraterij tot illegaal vissen tot wijdverbreide zeeslavernij in de Zuid-Chinese Zee ­­– ontgaat ons vaak. Dat komt deels omdat niemand die verhalen vertelt, zegt Urbina.

Bijna alle verslaggeving over gebeurtenissen op zee wordt gedaan vanaf land, en is dus automatisch losgekoppeld van de levens van de mensen die semi-permanent op zee leven. Urbina koppelde zich op zee los van het aardse leven, en bracht tijd door op schepen met slavenhandelaars, wapenhandelaars en moordenaars.

Om dit te doen keerde hij terug naar zijn academische training. Hij was bezig met zijn master Antropologie toen hij voor het eerst een pauze nam om als dekmatroos op een schip te werken; zijn eerste echte kennismaking met het leven op zee.

“Toen raakte mijn fascinatie verankerd. Het ging mij meer om de mensen dan om de plekken die je ziet,” vertelde Urbina. “Het was een diaspora, een onzichtbare stam die in zekere zin de ultieme metafoor voor globalisering is.”

Urbina heeft zijn scriptie uiteindelijk nooit geschreven, maar hij had wel een kritisch academisch oog ontwikkeld. In The Outlaw Ocean richt Urbina dat oog op zijn personages en hun context om te laten zien waarom deze misdaden gepleegd worden en waarom de daders zelden worden vervolgd. Hij toont de problemen vanaf de frontlinie, en spreekt met de mensen die er hun leven doorbrengen.

Maar hij waagt zich er niet aan om oplossingen te bedenken voor de problemen op het water ­– dat zou zinloos zijn. De oplossing voor een kluwen aan wereldwijde, ongerapporteerde en ongestrafte misdaden is net zo gevarieerd als de problemen zelf. Plastic verwijderen uit de oceaan vereist nogal een andere aanpak dan de mishandeling van verstekelingen, om maar iets te noemen.

Er zijn natuurlijk wel mensen die deze dingen proberen op te lossen, en volgens Urbina kunnen overheden en bedrijven veel stappen zetten. De voornaamste focus van The Outlaw Ocean zijn de ‘onzichtbare mensen’ van de zee, zoals Urbina zijn onderwerpen noemt. Zijn ‘buitenaardse’ karakters ­– doorgewinterde kapiteins, radicale activisten, verstekelingen die aan hun lot worden overgelaten, meedogenloze piraten – ze lijken allemaal bijzonder nuchter.

“Ze spreken hun eigen taal, hebben hun eigen hiërarchie, waarden en misdaden,” zegt Urbina. “Ze spelen allemaal een grote rol op zee, maar de meeste mensen aan het vasteland hebben geen idee van hun bestaan.”