Oplichters stelen waardevolle instagramaccounts met neppe handelsmerken

Als je denkt aan een oplichter die probeert toegang te krijgen tot een instagramaccount, zie je waarschijnlijk een hacker voor je die inbreekt of mensen misleidt om hun account af te staan. Maar oplichters op Instagram hebben een nieuwe, effectievere manier gevonden om te krijgen wat ze willen. In plaats van zelf in te breken, vragen ze Instagram simpelweg om het account aan hen te overhandigen.

Ze doen dit door nepbedrijven en handelsmerken op te zetten, waarmee ze Instagram ervan kunnen overtuigen dat zij de eigenaar van een gebruikersnaam zijn. Deze techniek – die ‘trademarking’ wordt genoemd – blijkt een handige manier te zijn om aan gewilde en waardevolle instagramhandles te komen. De oplichters houden deze handles vervolgens in bezit als digitale trofee: ze scheppen erover op of verkopen ze uiteindelijk voor belachelijk veel geld op de illegale markt.

Als je op Instagram een gebruikersnaam tegenkomt die in strijd is met je bedrijf, kun je dit bij het platform melden. Stel dat degene met de handle @disney eigenlijk niets met het bedrijf Disney. Het bedrijf kan in dat geval eisen dat zij de gebruikersnaam mogen overnemen. Als Instagram hiermee akkoord gaat, wordt het account van de oorspronkelijke eigenaar aan de rechtmatige, nieuwe eigenaar overhandigd.

Instagram vertelt aan Motherboard dat ze een team in dienst hebben dat zich bezighoudt met kwesties rond handelsmerken en intellectueel eigendom. Zij zijn degenen die onderzoeken of er sprake is van fraude bij meldingen hierover. Maar hoewel Instagram het idee heeft dat dit goed werkt, zijn sommige oplichters het platform te slim af.

In schermopnames en een video die iemand uit de illegale gebruikersnaamhandel met Motherboard deelde, is te zien hoe de gesprekken van de oplichters verlopen. Om hun privacy te behouden en de gemeenschap te beschermen, heeft Motherboard de bron beloofd om anoniem te blijven.

In de video is te zien hoe er op een telefoon door een reeks berichtjes wordt gescrold. De oplichter is in gesprek met iemand van het helpcentrum voor Facebook-advertenties, in de hoop toegang te krijgen tot de gebruikersnaam van een ander Instagramaccount. Uit een schermopname van een e-mail blijkt dat dit een oplichter al eens eerder is gelukt, na een gesprekje met Global Marketing Solutions – een gedeelte van Facebook dat specifiek op advertenties gericht is (Facebook is immers de eigenaar van Instagram).

Om een account op deze manier te kunnen kapen, registreert de oplichter een handelsmerk dat overeenkomt met een bestaande gebruikersnaam waar hij of zij het op gemunt heeft. Het registreren van een merknaam in de Benelux kost bij de Kamer van Koophandel een paar honderd euro, maar ook in Amerika ben je bij de U.S. Patent and Trademark Office ongeveer hetzelfde bedrag kwijt. Zodra dat gelukt is, vult de oplichter alle verplichte informatie in op het klachtenformulier van Instagram. Hier wordt bijvoorbeeld gevraagd om details over het rechtsgebied waar het handelsmerk is geregistreerd, het registratienummer en een link naar de registratie zelf.

“Soms doen ze alsof ze een echt bedrijf zijn. Andere keren registreren ze een bedrijf alleen online,” vertelt een lid van de gemeenschap waar wordt gehandeld in gebruikersnamen aan Motherboard. De gebruikersnamen die onder hen het meest gewild zijn, zijn vaak doorsnee woorden, of handles van slechts twee of drie letters.

Het is nog onduidelijk hoe vaak dit soort scams precies voorkomen, maar wat direct opvalt is hoe arbeidsintensief het proces is. Het verkrijgen van een handelsmerk kan namelijk wel maanden in beslag nemen. Motherboard heeft geen officieel papierwerk gezien dat rechtstreeks verband houdt met de kaping van een Instagramaccount, maar bronnen uit de gemeenschap, schermopnamen van gesprekken tussen oplichters en berichten op hackerforums bevestigen dat het wel degelijk gebeurt. Instagram vertelt in een verklaring aan Motherboard bovendien dat ze zich ervan bewust zijn “dat mensen met slechte bedoeling proberen om toegang te krijgen tot gebruikersnamen met behulp van valse handelsmerkpapieren.”

Verschillende gebruikers op het forum OGUsers – waar gewilde Instagramaccounts illegaal worden verkocht – lijken ook gebruik te maken van deze techniek.

“Ik ben op zoek naar een handelsmerk of nep-handelsmerk waardoor het lijkt alsof ik een merknaam bezit, zodat ik een Insta-account met dezelfde naam kan overnemen,” schreef een gebruiker vorig jaar op het forum.

“Ik heb iemand uit het Verenigd Koninkrijk nodig die een handelsmerk voor me wil registreren,” postte een ander lid vorig jaar. “Ik betaal de vergoeding + 20 procent extra in Bitcoin.”

Een eerder onderzoek van Motherboard toonde al aan dat leden van OGUsers de handles vaak voor duizenden of zelfs tienduizenden euro’s aan cryptomunten doorverkopen. In de meeste gevallen komen die gebruikers echter aan de accounts door middel van ‘SIM-jacking,’ waarbij een hacker toegang krijgt tot het telefoonnummer van een slachtoffer en zo in kan loggen op hun social media-accounts.

Volgens een andere thread op OGUsers kan de overname van een account door middel van een handelsmerk soms wel een aantal dagen duren, omdat het eerst door Instagram gecontroleerd moet worden. Maar zodra het eenmaal is gelukt, is het hebben van een gebruikersnaam met een handelsmerk een goede manier om er voor eens en voor altijd de eigenaar van te blijven. Er zijn namelijk genoeg hackers die de accounts van andere oplichters proberen te stelen.

“Lol, ze krijgen hem sowieso direct weer terug,” schreef iemand op OGUsers in reactie op een gebruiker die een account met een handelsmerk probeerde te stelen.

In een verklaring laat Instagram weten dat ze op de hoogte zijn van het feit dat oplichters mogelijk valse handelsmerken gebruiken om accounts over te nemen.

“Onze teams hebben maatregelen genomen om het papierwerk van vervalste handelsmerken te controleren en te voorkomen dat gebruikersnamen ten onrechte aan iemand anders worden toegewezen,” vertelt een woordvoerder van Instagram in een e-mail aan Motherboard. “Desondanks is het belangrijk om te beseffen dat mensen met slechte bedoelingen hun tactieken voortdurend blijven veranderen. Daarom blijven we investeren in mensen, technologieën en samenwerkingen met deskundigen om onze gemeenschap veilig te houden.”