Om buitenaards leven te vinden, moeten we zoeken naar aliens die zoeken naar ons

Een stel astrofysici hebben een nieuwe strategie voorgesteld voor onze zoektocht intelligent buitenaards leven: onze telescopen een richting op laten kijken waar levensvormen ons misschien al gevonden hebben.

"Wij zijn het meest geïnteresseerd in de vraag: waar in de hemel zijn ze?" vertelt René Heller, een astrofysicus bij het Max Planck Institute for Solar System Research in Göttingen, Duitsland, en co-auteur van een paper waarin deze strategie uiteen wordt gezet. De paper werd dinsdag gepubliceerd in Astrobiology.

Een van de manieren om Aarde-achtige planeten op te sporen werkt met een techniek die overgangsobservatie wordt genoemd: we checken of we een planeet voor een ster langs zien komen. Dat resulteert namelijk in een kleine vermindering van de felheid van de ster. Op deze manier kunnen we de grootte van de planeet bepalen en zelfs waarnemingen doen van de atmosfeer. Overgangsobservatie is een effectieve methode die tot de ontdekking van duizenden exoplaneten heeft geleid. En tot het idee van Heller en zijn co-auteur, Ralph Pudritz: misschien zijn wij niet de enigen die die methode bedacht hebben.

Heller en Pudritz berekenden waar in het universum andere intelligente levensvormen zouden moeten zijn om de Aarde voor de zon langs te zien komen. Ze noemen dit gebied de Earth Transit Zone of ETZ. De wetenschappers stellen voor dat we de techniek van overgangsobservatie omdraaien, door te kijken waar planeten zijn binnen de ETZ en ons daarop te focussen. De gedachte is dat als ze ons kunnen zien, en ze minstens net zo geavanceerd zijn als wij, ze ons misschien wel signalen proberen te sturen.

"De planeten die ons voor de zon langs zien komen, maken meer kans op een ontdekking van de Aarde en of deze bewoond is," vertelt Heller me aan de telefoon. "Als er een willekeurige distributie is van potentiële kijkers, dan is de kans veel groter voor observatoren binnen de ETZ dat ze ons zien en mogelijk contact zoeken."

Er worden als sinds de jaren 60 projecten gedaan in de zoektocht naar buitenaards leven, maar onderzoekers zijn momenteel een nieuwe, gigantisch project aan het plannen dat de Breakthrough Initiative genoemd wordt. Het is een onderneming die onder andere door Stephen Hawking gepromoot wordt en betaald wordt door de Russische miljardair Yuri Milner. Ze willen radiotelescopen op Aarde gebruiken om te "luisteren" naar signalen van intelligent leven in het universum.

Het probleem is alleen dat het universum zo ontzettend groot is, dat we voorzichtig moeten nadenken over waar we ons oor op richten. Heller en Pudritz geloven dat hun strategie een geweldige aanpak zou zijn om een begin te maken. Als een beginnetje, gaven ze in hun paper een tabel met daarin 82 sterren binnen de ETZ die levensvatbare planeten zouden kunnen hebben. Er zijn een hoop verschillende signalen waar we naar kunnen kijken – van laserpulsen tot mogelijke megabouwwerken – en dit paper geeft ons een verstandige plek om de zoektocht te beginnen.

Uiteraard is altijd een probleem dat de kop opsteekt in de zoektocht naar buitenaards leven: de Fermi-paradox. Dit is de tegenstelling tussen onze schatting van hoeveel leven er in het universum zou moeten zijn en de realiteit dat we nog geen enkel bewijs ervan gevonden hebben. Heller zegt dat dat een grote vraag is, maar dat er een hoop verklaringen zijn voor waarom we nog geen contact hebben met buitenaarde wezens.

"Het zou zomaar kunnen zijn dat geen enkele technologie, hoe geavanceerd deze ook is, interstellair reizen mogelijk maakt," zegt Heller. "Of misschien is er nog niemand die die reis kan maken."

Heller had het ook over een theorie dat buitenaards leven overal om ons heen is, maar zich op de een of andere manier zo goed kan verstoppen dat we het misschien nooit vinden.

"Als dat waar is en we geen enkel bewijs vinden, dan is het makkelijker om er vanuit te gaan dat ze er niet zijn. Er zijn gewoon te veel variabelen, in ieder geval voor mensen," zegt Heller.

En dat is een deel van het probleem. Als we de mogelijkheid van leven elders in het universum accepteren, dan moeten we ook accepteren dat er vrijwel oneindig veel vormen zijn waarin dat leven zich manifesteert. En dat we misschien dus niet weten hoe we het moeten herkennen of waarnemen. Onze zoektocht naar leven in het universum wordt beperkt door onze eigen ervaring, waardoor het omdraaien van overgangsobservaties zo'n goed idee lijkt. Het zou kunnen dat buitenaards leven niet op dezelfde manier naar ons zoekt, maar het is wat wij kennen, en dus ook een goede manier om te beginnen.

Hoe dan ook zullen we binnenkort zoeken naar een glimpje van intelligent leven bij ver weg gelegen sterren en weten we nu waar we kunnen beginnen.