Hoe je voorkomt dat je kruidenplantjes uit de supermarkt meteen doodgaan

Als je basilicum nodig hebt, lijkt het in theorie best een goed idee om gelijk maar een heel plantje te kopen. Dan heb je er langer profijt van en heb je ook nog eens iets leuks voor op je balkon. De praktijk is alleen vaak wat minder gezellig: een paar zielige stengeltjes die steeds droeviger omlaag hangen.

Ik heb het zelf keer op keer geprobeerd, met verschillende kruiden. Eerst heb ik nog best het idee dat ze mooi groeien, maar er komt altijd – en naar mijn mening veel te snel – een moment dat ze beginnen uit te drogen of er gaatjes in de bladeren komen. Zijn dit soort kruidenplantjes dan altijd gedoemd om te mislukken?

Ik vraag het aan Luca De Marco, een kok en tuinier die al tien jaar experimenteert met aromatische planten. Samen met zijn vrouw Francesca Lombardi runt hij Aromaticus, een kleine franchise van twee gespecialiseerde winkels en cafés in Rome, waar ze kruiden verkopen en vegetarische maaltijden serveren. “De meeste van mijn regels gaan op voor alle kruiden,” zegt hij. “Behalve voor basilicum – dat is een categorie op zichzelf.” 

“Om je plantjes lang en gezond te laten leven heb je vooral zon, wind en niet te veel water nodig,” zegt De Marco. “Je kunt ze het best een paar keer per week water geven, bij zonsopkomst of zonsondergang. Behalve in juli en augustus, dan iets vaker.” Deze tijdstippen zijn beter voor de planten omdat het water dan goed in de grond wordt opgenomen en niet verdampt of te heet wordt voor de wortels.

Over het algemeen is het volgens De Marco beter om de plantjes te weinig dan te veel water te geven, aangezien ze meestal dunne wortels hebben die makkelijk verrotten. Het is ook belangrijk dat het water makkelijk kan weglopen en de aarde niet nog helemaal vochtig is als je er weer wat bij doet. Als de blaadjes geel worden en verwelken, weet je dat ze te veel hebben gekregen.

De Marco raadt ook aan om verschillende kruiden in dezelfde bak te laten groeien. “Hoe meer planten, hoe beter,” zegt hij. “Elke plant geeft voedingsstoffen af die de andere ook weer nodig hebben.” Dit geldt overigens wel alleen voor kruiden als rozemarijn, tijm, marjolein en salie. Basilicum en munt moet je wel los van andere kruiden planten.

“Als je al deze kruiden op je balkon wilt zetten, zou ik dat ongeveer zo doen: rozemarijn, tijm, salie en marjolein aan de buitenkant, basilicum meer aan de binnenkant en salie in het midden.” 

Basilicum is een veelzijdig kruid dat oorspronkelijk uit tropische streken in Centraal-Afrika en Zuidoost-Azië komt. Er zijn veel verschillende soorten – paars, wit, Siciliaans, citroenbasilicum – maar de variant die het meest in supermarkten wordt verkocht is zoete basilicum, met middelgrote bladeren. Die plant groeit maar één keer per jaar, tussen april en oktober. “In tegenstelling tot andere aromatische planten, die zich na de winter kunnen herstellen, gaat basilicum altijd dood,” zegt De Marco.

Basilicum houdt van zonlicht, maar niet te veel. Het kruid heeft meer water nodig dan andere planten – bijna dagelijks als het warm is. Je kunt makkelijk zien of je basilicumplant water nodig heeft door te controleren of de bladeren slap zijn. Als je een basilicumplant in de supermarkt koopt, koop je volgens De Marco waarschijnlijk vier of vijf kleinere plantjes die samen zijn gepot. Als je ze wil laten overleven, kun je ze het best meteen een wat grotere pot geven, zodat de wortels meer ruimte krijgen om te groeien. 

Bedenk ook dat basilicumplanten uit de supermarkt onder speciale lampen zijn gekweekt om snel te groeien, wat betekent dat de wortels verder weinig aandacht hebben gekregen. Daarom is het zelfs als je ze verpot lastig om ze lang in leven te houden. De Albert Heijn heeft een paar jaar geleden zelf aan ons toegegeven dat hun basilicumplanten “na de oogst op” zijn. Als je echt wil dat je basilicumplant langer meegaat, kun je eigenlijk het best zelf basilicumzaadjes zaaien – en dat geldt ook voor alle andere kruiden.

Om je basilicumplant zo lang mogelijk mee te laten gaan, moet je volgens De Marco niet zomaar alle blaadjes plukken, maar aan de bovenkant beginnen. De blaadjes aan de onderkant zijn namelijk meestal kleiner en krijgen zo meer tijd om te groeien. Ook is het belangrijk om de blaadjes niet af te scheuren, maar aan de basis samen met hun stengel af te knippen. En mocht je plant in bloei komen, dan is het handig om de bloemetjes meteen te verwijderen, zodat je de natuurlijke cyclus van de plant kunt vertragen.

Salie kan witte vlekken op de bladeren krijgen als je de plant niet goed verzorgd. “Onder een microscoop hebben salieblaadjes best een vreemde structuur – net suède,” zegt De Marco. En daarom – net zoals wanneer je suède in een vochtige omgeving zou bewaren – ontstaat er makkelijk schimmel op salie. Om dat te vermijden, kun je de plant dus het best op een goed geventileerde plek zetten en in aarde die nooit erg nat wordt, idealiter in de buurt van planten als tijm en rozemarijn.

Rozemarijn is een beetje als een vriendelijke reus. De plant is een van de sterkste aromatische planten die tot nu toe genoemd zijn, die met weinig zorg strenge winters kan overleven en daarnaast de zwakkere planten om zich heen beschermt – vooral tegen direct zonlicht. “De blaadjes zijn kleiner en dikker, en houden water beter vast,” zegt De Marco. De plant kan ook het hele jaar door blijven groeien. In de winter kan hij tijdelijk zijn blaadjes kwijtraken, maar die groeien weer aan als het weer warmer wordt.

“Als je rozemarijn niet regelmatig verpot wordt-ie wel wat chagrijnig,” zegt De Marco. “Of als je hem te veel water geeft of niet genoeg wind.” Als een plant niet in de hoogte groeit, zou je hem sowieso altijd moet verpotten. En als je rozemarijn witte schimmelplekjes krijgt, betekent dat waarschijnlijk dat je hem naar een plek moet verplaatsen waar meer wind staat.

Planten als tijm en marjolein lijken behoorlijk op rozemarijn en doen het meestal heel goed als ze samen een stukje grond delen. Door hun dikke, smalle bladeren kunnen ze zelfs in direct zonlicht groeien en hebben ze niet veel water nodig – twee keer per week, of drie keer in de zomer. “Ze drogen niet zo snel uit, omdat ze kleine blaadjes hebben, maar ook omdat ze boordevol etherische oliën zitten,” zegt De Marco.

Munt lijkt een beetje op basilicum, in de zin dat je ‘m beter zoveel mogelijk met rust kunt laten. En laat hem alleen groeien, want de wortels groeien horizontaal. Wel kan het volgens De Marco geen kwaad als je meerdere muntplantjes bij elkaar zet.

“Er zijn veel verschillende soorten munt, met allemaal heel specifieke kenmerken. Wollige munt is erg balsamico-achtig, verder is er nog de mojitomunt, pepermunt, Romeinse munt – wat eigenlijk niet eens munt is, het is een kattenkruid, maar het smaakt wel naar munt.”

Al met al zijn er zo’n tientallen soorten munt, inclusief hybriden.

Tot slot is het niet nodig om je zorgen te maken dat planten uit de supermarkt onder de chemicaliën zitten. “Planten zijn levende organismen,” zegt De Marco. “Als je eenmaal hebt verwijderd wat slecht voor ze is, zuiveren ze zichzelf snel. En omdat ze in kleine potten zitten, is de hoeveelheid chemicaliën die erin zit relatief klein.” Binnen een maand zouden ze weer in een volledig natuurlijke staat moeten zijn.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE Italië.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.