Never Gonna Give You Up: de gast die de Rickroll bedacht

Korte update: er is zojuist uitgelekt wie de mol is. Klik op deze link voor het artikel van de Telegraaf.

Gefeliciteerd, je werd net gerickrolled. Of je bent er, slim als je bent, aan ontsnapt, omdat die trollmethode al meer dan tien jaar over het internet zwerft. Achter zo'n spannende link zit niets anders dan Never Gonna Give You Up van Rick Astley.

Altijd weer die Rick. De trailer van de nieuwste GTA? Rick Astley. Nieuwe wetenschappelijke inzichten over een naderende invasie van buitenaardse wezens? Rick Astley. Een uitnodiging voor een feest met gratis champagne? Rick motherfucking Astley.

Rick Astley kan er zelf niks aan doen. Dat het zover is gekomen, heeft te maken met Korea, 4chan, de Amerikaanse luchtmacht, een eend en een systeembeheerder in het leger die zich vaak verveelde op zijn werk.

Het is 2007 en Shawn Cotter is gestationeerd in Zuid-Korea. Shawn is een 19-jarige soldaat uit Nebraska en verantwoordelijk voor het systeembeheer van de luchtmacht. Echte militaire acties maakt hij niet mee: zijn baan verschilt weinig van elke andere systeembeheerder ter wereld. Van 7 tot 16 uur zit hij achter een computer. Daarna doet hij wat tieners vaak doen: trollen op 4chan.

"Ik zat op /b/ [het 'Random board': het meest populaire (en meest beruchte) kanaal van 4chan, red.] en zei om te trollen dat Apple beter was dan Windows," vertelt Shawn. We hebben Shawn gecontacteerd via zijn facebookpagina. "Toen werd ik voor de duizendste keer slachtoffer van de Duckroll." De Duckroll is een ondertussen in vergetelheid geraakte 4chan-meme, met een verrassend complex achtergrondverhaal. Achter een veelbelovende link zit in het geval van de Duckroll… een afbeelding van een eend op wielen. "Zo lame! Wie maakt zoiets? Gewoon een afbeelding. Het was 2007 en ik was er zeker van: dat kan ik beter. Het moest gewoon een video zijn."

Rick Astley klinkt door de speakers van Shawn. Hij las een artikel over de populairste liedjes uit zijn geboortejaar, 1987. Op 4chan wordt ondertussen maar over één groot thema gesproken: de nieuwe trailer van GTA IV. Het gigantische aantal nieuwsgierige gamers legt de officiële site van GTA, de enige plek waar je de video kon zien, volledig plat. Daardoor is de trailer tijdelijk niet te bekijken, maar iedereen wil hem zien. Dat was de perfecte gelegenheid voor Shawn, een bijna mythisch internetmoment.

Op 15 mei 2007 zet Shawn Cotter vanuit zijn computer in Zuid-Korea de lullige muziekvideo op zijn youtubekanaal, en geeft het een naam 'RickRoll'D'. Dan begint hij te coderen.

"Ik maakte twee tools," vertelt Shawn. "Eentje zorgde ervoor dat er steeds weer nieuwe posts op /b/ verschenen." Met daarin: de link naar de video, en de verklaring dat het ging om de nieuwste GTA-trailer, die de ontwikkelaars nog geheim wilden houden. De tool zorgde ervoor dat zijn forumpost steeds weer op de startpagina van 4chan verscheen – telkens als er minder comments op zo'n post verschenen, en in de zee van posts dreigde te verdwijnen, greep Shawns kleine tool in. "De andere tool maakte steeds weer nieuwe youtubeaccounts. Ze liketen, abonneerden en deelden de video."

Vandaag noemt Shawn die tools, die spijtig genoeg niet meer bestaan, "totaal amateurwerk", maar zijn geknutselde leger van bots werkte wel. "Eerlijk gezegd dacht ik dat ik mensen gewoon één dag lang zou trollen, maar dat ze het zelf verder zouden verspreiden, had ik niet gedacht," zegt Shawn. Niet enkel de bots, ook de echte gebruikers begonnen met Rick te rollen. Astleys ballade rolde over de oude meme-eend en liet hem in een stoffig hoekje van 4chan achter.

Astleys stem begroet elke naïeve linkklikker op 4chan. Eén jaar later, op 1 april 2008, doet zelfs YouTube mee. Elke klik op een video op de startpagina brengt je op die dag naar Shawns Rickroll. Het is het moment waarop Rickroll voorgoed een vast onderdeel van de internet- en popcultuur wordt. Daarna verschijnt het in tekenfilms, op parades, op protesten, en natuurlijk in een ontelbaar aantal grapjes.

"Absurd" – zo reageert Rick Astley op zijn plotse succes op het internet. Maar de promotie tot meme zou een zegen zijn voor hem. In de jaren tachtig werd hij als twintiger wereldberoemd. Maar hij raakte nooit gewend aan het leven als popster. In interviews bleef Astley gesloten en stil. Hij is gewoon… ongemakkelijk.

Astley was een verlegen jongen uit England. Zijn vader was de eigenaar van een tuinwinkel. Eigenlijk hield Astley ook meer van drums dan van de microfoon. Maar toen de zanger van zijn band voor een optreden ziek werd, en hij hem verving, werd hij toevallig door het label Stock Aitken Waterman ontdekt.

Op zijn 27e stopt hij, na meer dan 40 miljoen verkochte platen. Astley besluit in 1993 vroegtijdig met pensioen te gaan en te genieten van het rustige familieleven met zijn vrouw en dochter. Tien jaar later wil hij toch weer nieuwe muziek uitbrengen. Het wordt een flop.

Er zijn geruchten dat Astley bijna niets heeft verdiend aan de Rickroll: amper 10 euro. En dat na meer dan 70 miljoen views. Maar dat klopt niet helemaal.

Want de meme heeft Astley weer beroemd gemaakt. Tijdens de MTV Europe Music Awards 2008 wordt Astley met de hulp van zijn nieuwe 4chanfans tot 'Best Act Ever' verkozen. Daarop volgen reclamedeals met Virgin, een optreden tijdens Macy's Thanksgiving Day Parade, een job als radiomoderator bij de BBC en veel nieuwe fans. Rick Astley is plotseling cool geworden. Hij is niet meer die lullige charmezanger uit de jaren tachtig, maar die slimme troll van het internet.

Twee jaar na de start van Rickroll bedankt Rick Astley de uitvinder van 4chan, Christopher "moot" Poole, in een artikel in Time Magazine. Hij zegt dat Poole zijn carrière nieuw leven heeft ingeblazen.

Shawn Cotter is er nooit in geslaagd om munt te slaan uit zijn roem van 2007. "Ik heb geprobeerd YouTuber te worden, en was zelfs een YouTube Partner, maar dat draaide uiteindelijk op niets uit," vertelt hij. Op zijn kanaal zijn alle typische YouTube-formats te vinden: domme dansjes, sketches, slechte animaties. "Ik ben waarschijnlijk gewoon niet zo creatief. Ik ben een eendagsvlieg."

Hij heeft zich al lang neergelegd bij zijn korte maar bijzonder krachtige internetcarrière. "Ach, ik hou ervan. Op elke nieuwe werkplek waar ik begin, komt iemand vroeg of laat te weten dat ik de Rickroll heb gedacht, en dan wordt iedereen gek. Dat vind ik leuk. Het is een eer." Zelfs op zijn huwelijk kwam de Rickroll voorbij. "Een vriend waarmee ik toen in Zuid-Korea gestationeerd was, is 600 kilometer naar het huwelijk gereden, om er zeker van te zijn dat de dj Never Gonna Give You Up zou spelen. De helft van de gasten was in de war, en de andere helft begon volledig te flippen."

Geld heeft Shawn niet verdiend met de Rickroll. Hij is ondertussen wel sergeant in het Amerikaanse leger, en woont weer in de Verenigde Staten. Met Rick Astley heeft Shawn tot op de dag van vandaag nog geen contact gehad. Ook Astleys label heeft hem nooit gecontacteerd over de video, die in feite inbreuk maakt op hun auteursrecht. Rick Astley heeft trouwens een nieuw album uit: 50. Het is redelijk goed.