Een kijkje in de groeiende industrie van Turkse haartransplantaties

Ik zie het constant. Niet zozeer de kaalheid zelf, maar eerder de dreiging die het met zich meebrengt: dat een man die zijn haar kwijtraakt daarmee ook zijn jeugd, vitaliteit en mannelijkheid verliest. De meeste vrouwen zouden je het verschil tussen een Norwood 2 en een Norwood 3 niet kunnen vertellen, laat staan dat ze de dunne haren zouden opmerken als een man het er zelf niet over had. Maar onzekerheid over kalen is behoorlijk echt. Op Twitter, Reddit en andere plekken waar mannelijke onzekerheid wordt gedeeld en tot wapen wordt gemaakt, zijn haarlijnen net zo’n obsessie als kaaklijnen en lengte. Daar wordt perfectie – die niet wordt gedefinieerd door de personen die je probeert aan te trekken, maar door online competitie – gemeten in millimeters en grafieken.

Gelukkig leven we in een tijdperk waarin er oplossingen zijn voor bijna elk denkbaar fysieke tekortkoming. Wil je een scherpere kaaklijn? Ga naar de chirurg. Wil je lijken op Gigachad? Ga naar de sportschool (en: slurp rauwe eieren en geef je genitaliën wat vitamine D). En wil je een voller behaard hoofd? Ga dan naar Istanbul. 

Haartransplantaties zijn een miljardenindustrie, en een derde van alle ingrepen op aarde vindt plaats in Turkije. Turkije staat bekend om een techniek genaamd Follicular Unit Extraction, oftewel FUE, waarbij individuele haarzakjes uit een deel van het hoofd met voller haar – meestal de achterkant – worden onttrokken en in het stuk worden geplaatst waar haarverdunning heeft plaatsgevonden. Het is minder pijnlijk, minder ingrijpend en ziet er realistischer uit dan andere methodes om haarverlies te behandelen, waarbij grotere stukken van de hoofdhuid moeten worden verplaatst. Volgens een recente documentaire van Bloomberg vinden er in Istanbul elke dag zo’n 1500 tot 2000 haartransplantaties plaats, voornamelijk bij buitenlanders.

Eerder deze maand bezocht ik Turkije op uitnodiging van EsteNove, een van de vele haartransplantatieklinieken in Istanbul. Als ik meer tijd in de stad had gehad, had ik zeker wel iets laten doen. Misschien niet iets waarbij veel bloed vloeit, maar wellicht een klein beetje lipfiller of CoolSculpting. Veel van dit soort ingrepen worden aangeprezen in de ramen van reisbureaus langs het Taksimplein, waar een lichtshow en een bulderende diepe stem uit een luidspreker het verhaal vertelden van de stichting van de Republiek Turkije, 100 jaar geleden. Ik werd ondergebracht in een hotel in de buurt, The Divan, een van de beste hotels waar ik ooit ben geweest. 

Maar ik had weinig tijd om in mijn kamer door te brengen – in plaats daarvan was ik druk bezig met tours langs de kantoren van EsteNove en het privéziekenhuis waarin ze werken. De kantoren, gevestigd in het zakendistrict Levent, zagen er erg Amerikaans uit: een glazen gebouw met een hoog plafond en een keuken met drankjes en snacks, jonge mensen in casual kledij en een rondwaggelende Franse bulldog. Werknemers komen op verschillende uren van de dag binnen en krijgen shifts toegewezen met tijden waarop Amerikanen, Europeanen en Australiërs wakker en nieuwsgierig zouden zijn. De transplantaties vinden plaats in het Academisch Ziekenhuis, op 20 minuten rijden van de kantoren in de Üsküdar-buurt van Istanbul, aan de andere kant van de Bosporus in Azië. Van binnen en van buiten deed het ziekenhuis aan als een nieuw appartementencomplex, met grijze leisteen en lichte interieurs. Om eerlijk te zijn voelde het allemaal luxueus in vergelijking met de verontrustende, felverlichte atmosfeer van ziekenhuizen in de Verenigde Staten. 

Jeffrey Marc-Aurele (34) ging afgelopen zomer naar EsteNove bij het Academisch Ziekenhuis voor een haartransplantatie. “Meteen na de middelbare school merkte ik dat mijn haar een beetje dunner begon te worden, en het werd elk jaar erger,” zei hij. “Eerst boeide het me niet zoveel, maar elke keer als mijn haar nat werd, zag je hoe dun het was. Ik droeg altijd een hoed als ik naar het strand ging, ofzo. Ik was er niet heel onzeker over, maar ik wil me gewoon niet 10 jaar ouder voelen dan ik eigenlijk ben.”

Eerst contacteerde hij Bosley, een keten van haarherstelklinieken in de VS, die hem een startprijs van 16.000 dollar (14.719 euro) gaven. In plaats daarvan vloog Jeffrey naar EsteNove, waar een vergelijkbare procedure zo’n 3200 euro kost. Gedurende vijf uur werden 2800 individuele grafts – stukjes huidweefsel met één of meerdere haarzakjes – van de achterkant van zijn hoofd, richting de nek, naar zijn haarlijn en het midden van zijn hoofdhuid getransplanteerd. “Het ergste was de verdovende prikken,” zei hij. “Maar zodra alles verdoofd was… ik bedoel, ik ben een paar keer in slaap gevallen terwijl ze bezig waren.”

Bij EsteNove en andere klinieken omvat het tarief niet alleen de procedure, maar ook het transport tussen het vliegveld, hotel en de kliniek, evenals het hotelverblijf en alle medicatie. In feite dekt het de volledige ervaring afgezien van vluchten, eten, en alles wat je nog verder in de stad zou willen kopen – voor ongeveer een vijfde van het bedrag wat je in Amerika voor een haartransplantatie zou betalen, of de helft van de prijs in het VK.

Jeffrey zei dat hij aanvankelijk zenuwachtig was om voor de transplantatie  naar Turkije te reizen. “Je bent in een onbekend land, je weet niet echt wat je kunt verwachten als je er nog nooit bent geweest, zeker als je zo in de buurt zit van gebieden waar problemen zijn,” zei hij, in verwijzing naar conflicten in de regio, waaronder het door Turkije gesteunde Azerbeidzjan en Armenië. “Daar moest ik zeker wel aan denken. Maar het was wel geruststellend toen ze me vertelden dat ze me direct vanaf het vliegveld zouden oppikken, me recht naar het hotel zouden vervoeren, en me ook zouden ophalen voor de ingreep. Dat nam veel van mijn zorgen wel weg.”

EsteNove, onderdeel van het Turkse medisch toerismebedrijf NoveGroup, biedt sinds 2019 haartransplantaties aan. Dat jaar deden ze minder dan 100 transplantaties per maand, en kwam geen van de patiënten uit de VS. Maar met elk volgend jaar groeide dat maandelijkse aantal, en ook het aandeel Amerikaanse patiënten. In 2023 voerden ze maandelijks meer dan 300 ingrepen uit, en ongeveer 30 procent daarvan bij Amerikanen. Een significant deel van de rest van de rest van de patiënten komt uit het VK – een vertegenwoordiger van EsteNove vertelde me dat ongeveer 80 procent van alle online zoekopdrachten over haartransplantaties specifiek over Turkije gaat. Opvallend is dat het bedrijf zo’n 30 procent van de aanvragers voor de procedure afwijst, meestal vanwege hun leeftijd (onder de 25 of boven de 65), of vanwege een geschiedenis van hartproblemen, behandelingen voor kanker, of schildklierproblemen. 

De nieuwe golf haartransplantatie-toeristen heeft ook een effect op Istanbul. Door de hele stad zie je in winkelcentra of moskeeën mannen met geschoren hoofden en kleine rode stipjes op hun hoofd. Op een toer door de oude stad vertelde mijn gids Hüseyin Bağir me dat het begrip “Turkish Hairlines”, een woordspeling op de naam van de nationale luchtvaartmaatschappij, wel bekend is. Iedereen heeft de TikToks gezien van vliegtuigen gevuld met mannen wiens hoofdhuid recentelijk is getransformeerd, in verband gewikkeld of bedekt is met rare plukjes haar. En in lokale winkels die ik bezocht, zoals Firca Ceramics of Vezirhan Carpet, merkten de winkelbedienden en eigenaars allemaal op dat deze bevolkingsgroep een deel van het toeristische klantenbestand van de stad is geworden. Je komt naar Istanbul voor een haartransplantatie en vertrekt, idealiter, met een zijden tapijt. 

Maar waarom Turkije? Het is een moeilijk te definiëren mix van goedkope zorg (voor een deel te danken aan overheidssubsidies), een sterke medische reputatie, en de aantrekkingskracht van een verblijf in een Europese stad. Zoals een paar mensen in een discussie op r/Tressless over hierover zeggen, kunnen mensen ook betaalbare haartransplantaties krijgen in landen zoals India of Thailand, maar voelt het voor veel mensen beter om de ingreep in Turkije te laten doen vanwege haar westerse identiteit en locatie. En dankzij dit alles heeft Istanbul er een enorme industrie omheen op kunnen bouwen: zoals het verhaal vaak gaat blijven ze meer haartransplantaties doen, blijven ze beter worden in haartransplantaties, en blijft Turkije groeien als een plek die bekend staat om het aanbieden van goede haartransplantaties. 

Een volle haarbos kan er goed uitzien en zelfvertrouwen opleveren. Daarnaast wijzen dokters, patiëntenenquêtes en gedeelde ervaringen van haartransplantatie-ontvanger op Reddit ook op een gedeelde motivatie: mannen willen haartransplantaties om hun liefdesleven te verbeteren. “Veel patiënten vertellen me dat ze hun zelfvertrouwen willen verbeteren, maar sommigen zeggen ook dat ze een haartransplantatie willen om te kunnen trouwen,” zei Zafer Çetinkaya, een van de transplantatiedokters van EsteNove. “Iemand die bij ons een haartransplantatie krijgt, gaat ofwel trouwen ofwel scheiden.”

Als daten het doel is, zou de ingreep wel eens effectief kunnen zijn. In een recente peiling op de subreddit r/HairTransplants meldde net meer dan de helft van de respondenten dat een haartransplantatie hun datingleven “significant had verbeterd”. De rest meldde kleine verbeteringen of geen verandering. Het duurt meestal 12 tot 18 maanden tot de volledige resultaten van de haartransplantatie zichtbaar zijn en de haren uniform zijn ingegroeid, en veel mannen bespraken het gevoel dat ze door een “lelijk eendje”-fase gingen terwijl ze van de ingreep herstelde. In een post vroeg een man die 4,5 maand eerder een procedure had gehad of het een “slecht idee” was om in deze fase al te proberen op dates te gaan. “Bro, ik had een week na mijn operatie een date met een kop vol wondjes, maar het was alsnog fantastisch,” antwoordde iemand.

Veel mannen lijken zich af te vragen hoe ze de transplantatie aan een potentiële partner uit moeten leggen voor ze de ingreep ondergaan. Op r/HairTransplants is er flink wat onzekerheid dat ze als raar, verwaand of anderzijds onaantrekkelijk zullen worden gezien vanwege hun haartransplantatie. “Doet het ons ijdel overkomen?” vroeg een gebruiker. “Hebben de meeste meisjes de voorkeur voor een meer natuurlijke look, ook al ziet het er goed uit?” Het lijkt er vaak op dat de daadwerkelijke resultaten van de haartransplantatie bijkomstig zijn. In plaats daarvan zijn veel mannen bezorgd over wat mensen van ze zullen denken omdat ze het hebben laten doen.

“Het is zonder twijfel iets oppervlakkigs,” zei Randy Lehoe (28), de helft van het duo Marta en Randy op YouTube, die in juli een haartransplantatie van 3500 grafts bij EsteNove heeft gehad. “Ik heb de afgelopen zes tot tien jaar elke dag gesport, en ik doe dat omdat ik hard wil werken om er op een bepaalde manier uit te zien. Mannen accepteren dat zonder enig probleem. Maar als ik wat extra haar wil toevoegen, wordt daar heel anders naar gekeken. 

Mannen zoals Randy weerleggen echter een paar van deze opvattingen. Hij livestreamde zijn transplantatie op Instagram en blijft zijn voortgang online delen. Als je zijn posts erover niet zou zien, zou je misschien niet eens doorhebben dat hij het heeft laten doen – vier maanden later ziet zijn haar er normaal en vol uit. “Ik ben er van overtuigd dat deze posts voor veel mensen een deur openen om de procedure ook te doen, omdat als ze het zien, ze denken van, ‘Oké, dat ziet er niet zo slecht uit.’ Het is eigenlijk best makkelijk,” zei hij. Hij krijgt een paar keer per week berichten van mensen die hem om updates vragen, en om advies over de reis naar Istanbul voor de haartransplantatie. 

Er zijn nog geen grote mannelijke beroemdheden die hebben toegegeven een haartransplantatie te hebben gehad, hoewel er ongetwijfeld een paar zijn die het hebben gedaan. Maar als er een beroemdheid in het openbaar verschijnt met een behaarder hoofd dan voorheen, leidt het tot eindeloze speculatie. Maar, afhankelijk van je perspectief, is het stigma van een transplantatie ondergaan niets vergeleken met het stigma van zichtbaar haarverlies. “Het is moeilijk om de ongelooflijke schadelijke impact op je zelfvertrouwen en zelfbeeld te beschrijven aan iemand die het nooit heeft meegemaakt,” zei iemand als reactie op de Bloomberg-documentaire.

“Mannen hebben niet zoveel opties om hun uiterlijk te veranderen als vrouwen,” zei Mehmet Ziroğlu, een dokter bij EsteNove die zelf twee haartransplantaties heeft gehad. “De haartransplantatie is de rijzende ster voor mannen, omdat het ze helpt hun leven op een betere manier te leiden. Ik heb van veel patiënten dingen gehoord als: dokter, u heeft mijn leven veranderd. Ik heb mijn zelfvertrouwen weer terug.”

Het grootste risico bij de ingreep is voornamelijk dat het misschien niet werkt – je lichaam stoot de haarzakjes af, ze vallen uit, en je bent net zo kaal als je al was – en dan ben je je geld kwijt. Dit gebeurt bij 1 tot 2 procent van de patiënten. Aangezien de meeste haartransplantaties haarzakjes van de achterkant van het hoofd gebruiken, waar veel mannen hun hele leven lang haargroei blijven hebben, zijn de resultaten van een succesvolle haartransplantatie meestal permanent in de behandelde stukken. Sommige patiënten kunnen gedurende hun leven echter nog steeds een deel van dat nieuwe haar verliezen, of moeten jaren later een tweede procedure ondergaan om de dichtheid te vergroten.

Het is ook mogelijk dat er infecties ontstaan bij de plek van transplantatie, wat onprettig kan zijn en er voor kan zorgen dat de transplantatie mislukt. Er zijn meldingen van een man in India die in 2022 overleed na een haartransplantatie, en een andere man die in 2021 in Istanbul overleed na een vermeende hartaanval. Ondanks deze risico’s worden de bijwerkingen van een haartransplantatie als “relatief gering” beschouwd. Volgens EsteNove zegt 92 procent van hun patiënten tevreden te zijn met de resultaten. 

Dit alles zal alleen nog maar meer Amerikanen richting Turkije drijven, speculeert Ziroğlu. “Het kost tijd, maar het is ook een eenvoudige ingreep. Het is niet zo moeilijk. Er hoeven niet veel complicaties bij te komen kijken. Het herstelprces is kort en veilig. Het is makkelijk, dus waarom niet?”

Voor Randy was “waarom niet” ook de drijfveer om de procedure te ondergaan. “Ik kan gewoon geen goede reden verzinnen om het niet te doen,” zei hij. “Niemand heeft me het kunnen vertellen. Waarom zou je het niet doen?”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE US.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.