Een IJslandse minister wil het internet de saaiste plek op aarde maken door porno te verbieden

Illustratie door Siem van Woerkom.

Vorige maand maakte de IJslandse minister van Binnenlandse Zaken, Ögmundur Jónasson, bekend dat hij internetporno in IJsland wil gaan verbieden. Jónasson maakt zich zorgen over de verderfelijke invloed van pornografie op kinderen, en kwam daarom met een nieuw wetsvoorstel dat de online wereld van hatefucks, gangbangs en octoporn aan banden moet leggen. De plannen voor een pornoverbod kregen veel kritiek van Het Internet, dat klaagde dat dit wel erg veel weg heeft van censuur. Op Gizmodo werd IJsland in één adem genoemd met “landen als Iran, Saoedi-Arabië, Yemen en andere tempels van democratie”, een groepje Finnen richtte een Facebook-pagina op met de vrij vertaalde naam 'Recht op Rukken’, en free speech-activisten schreven gezamenlijk een boze brief aan de minister.

Volgens de IJslandse regering is al die ophef nergens voor nodig. Pornografie is namelijk al verboden in IJsland, al wordt dat verbod niet gehandhaafd. Vijftig Tinten Grijs en de Playboy zijn gewoon te koop in IJsland, en het land heeft zelfs een handjevol seksshops. De reden dat het verbod niet in de praktijk wordt toegepast, is dat er geen juridische definitie van pornografie in de IJslandse wet staat. De eerste stap die minister Jónasson voorstelt is dan ook om een wettelijke definitie vast te leggen, waarin porno wordt gedefinieerd als “gewelddadig en vernederend seksueel materiaal”. Daarnaast heeft de minister een commissie ingesteld om te onderzoeken welke technische en juridische maatregelen de IJslandse politie kan nemen om het pornoverbod—ook online—uit te oefenen.

Ik belde Halla Gunnarsdóttir, de politiek adviseur van de minister en drijvende kracht achter het voorstel, om te vragen wat ze nou eigenlijk precies van plan zijn.

VICE: Hoi Halla. Wat hebben jullie eigenlijk tegen seks?

Halla Gunnarsdóttir: Ons voorstel is niet anti-seks of anti-naakt, maar anti-geweld. De definitie van porno die we willen opnemen in het strafboek is gebaseerd op de Noorse wet, en specifiek gericht tegen pornografie die beledigend of vernederend is.

Toch zouden in theorie bepaalde films en muziekvideo’s ook onder die definitie kunnen vallen. Ik bedoel, er zijn vast wel mensen die I Luv Dem Strippers ‘beledigend’ vinden.

Ik denk niet dat het zo moeilijk is als jij het probeert te maken. Het is waar dat sommige muziekvideo’s heel erg pornografisch zijn, en soms zelfs worden gemaakt door regisseurs die ook pornofilms maken, dus dat is ook iets waar we ons zorgen over maken. Maar mainstream pornografie is veel ruwer en gewelddadiger.

Maar wie gaat dan straks bepalen wat wel en niet oké is?

Dat is een probleem waar we nu voor staan. Hoe te beslissen wat wel en niet onder de wet valt, en hoe die wet eruit moet zien. Het voorstel wordt nu onderzocht door een commissie die kijkt naar de technische en juridische mogelijkheden om het in de praktijk toe te passen.

Wat zijn de technische mogelijkheden waar jullie naar kijken?

Er zijn nog geen concrete technische oplossingen voorgesteld. Maar ik ben geen expert op dat gebied, dus ik wacht liever op de uitkomst van de commissie voordat ik daar een uitspraak over doe.

In een open brief aan de minister stellen internetactivisten dat het technisch onmogelijk is om online pornografie te censureren zonder alle digitale communicatie te controleren.

Dat is wat zij zeggen. Wij verwachten dat het ook anders kan. Ik denk alleen niet dat censuur het juiste woord is om te gebruiken—we hebben wetten tegen pornografie in IJsland, en het voorstel gaat over de mogelijkheden om die ook op het internet te handhaven.

Maar mensen de toegang ontzeggen tot bepaalde informatie is toch censuur?

Ik denk dat het belangrijk is om hier te benadrukken dat de vrijheid van meningsuiting in alle landen door wetten wordt beperkt, zonder dat dit wordt gezien als een inbreuk op de mensenrechten. Een voor de hand liggend voorbeeld hiervan is het verbod op kinderporno dat in alle Europese landen geldt. De ‘informatie’ waar het hier om gaat is pornografie, en die is al verboden in IJsland. Ik zie geen reden waarom het internet een wetteloze plek zou moeten zijn.

Halla Gunnarsdóttir.

De brief levert ook kritiek op de manier waarop de discussie over het internetpornoverbod wordt gevoerd, omdat er “geen definitie, geen bewijs en geen technologische oplossingen” worden gegeven.

Daar ben ik het niet mee eens. Zoals ik al zei bevat het voorstel een duidelijke definitie van pornografie. Er zijn alleen nog geen concrete technologische oplossingen voorgesteld, omdat dit zich allemaal nog in het commissiestadium bevindt.

En het bewijs? Volgens sommige critici is er onvoldoende bewijs dat pornografie een schadelijk effect op kinderen heeft.

Ons voorstel is gebaseerd op de waarschuwingen die we kregen van experts, van politieagenten, leraren en mensen van de kinderbescherming. Zij zeggen dat gewelddadige porno de aard van seksueel geweld in IJsland verandert. De vraag is of het ook de omvang beïnvloedt. Maar niemand zegt dat iemand die gewelddadige porno kijkt ook gelijk naar buiten gaat om iemand te verkrachten.

Wat zeggen ze dan wel?

Dat pornografie de aard van seksueel geweld beïnvloed. Er was recentelijk een zaak waarin een twaalfjarige jongen iets dat hij had gezien in een gewelddadige pornovideo naspeelde op een zesjarige. Dat alleen zou al genoeg moeten zijn voor elke regering wereldwijd om in beweging te komen.

Dat is natuurlijk verschrikkelijk. Maar vinden jullie dit niet een beetje een extreme maatregel?

Extreem? Nee. Ongeveer 70% van de Europese landen heeft beperkende wetten met betrekking tot pornografie.

Wat ik bedoel is, er zijn toch andere manieren om kinderen te beschermen tegen pornografie? Ouders kunnen bijvoorbeeld internetfilters installeren.

De vraag is wie er verantwoordelijk is voor een kind: de ouders of de staat. Wij geloven dat de regering een plicht heeft om kinderen te beschermen. Daarnaast hebben jonge mensen vaak ook buiten het ouderlijk huis toegang tot het internet. Zoals veel ouders zullen weten helpen internetfilters wel een beetje, maar niet genoeg.

Maar er zijn wel meer dingen die schadelijk zijn voor kinderen, maar niet verboden voor volwassenen. Zoals alcohol bijvoorbeeld.

Drugs zijn in veel landen verboden, maar als regering zul je er vaak meer energie in steken om kinderen ervan te weerhouden ze te gebruiken, dan volwassenen.

Ehm. Betekent dat dan dat volwassen niet zullen worden vervolgd als ze straks stiekem toch porno kijken?

Onze prioriteit ligt niet bij het criminaliseren, maar bij het tegenhouden van pornografie. Het is natuurlijk goed mogelijk dat mensen altijd een manier zullen vinden om technologische beperkingen te omzeilen. Maar zelfs als we er alleen maar in slagen om de gemiddelde leeftijd waarop IJslandse kinderen in aanraking komen met porno te verhogen naar 16 jaar, dan is dat het waard om alle opties te overwegen en te bespreken. Ook als die opties in de eerste instantie tegenstand oproepen.

Parlementslid Birgitta Jónsdóttir zei trouwens dat de kans dat dit wetsvoorstel er doorkomt vrijwel nihil is. Ben je het daarmee eens?

Dat kan ze wel zeggen, maar dan moet er eerst een concreet wetsvoorstel op tafel liggen. Dat is op dit punt nog niet zo. En het is waar dat er in april verkiezingen aankomen in IJsland, dus voor die tijd zal er sowieso niet over deze kwestie worden gestemd.

Nou, we wachten het af. Bedankt Halla!