Op pad met Copwatch, de Amerikaanse burgers die de politie in de gaten houden

Dit artikel verscheen eerder in het oktobernummer van ons magazine.

Toen drie NYPD-agenten in burger hem staande hielden, en zijn armen hardhandig achter zijn rug klemden, herinnerde de zestienjarige Alvin wat zijn stiefvader van jongs af aan was blijven herhalen: pas op voor de politie. Alvin was slechts één van de half miljoen mensen die in 2011 willekeurig gefouilleerd werden in New York, maar in tegenstelling tot veel anderen nam hij alles op met zijn telefoon. Toen Alvin vroeg waarom ze hem staande hielden, reageerde een van de agenten met: "Omdat je een vieze katoenplukker bent." De video ging viral, leidde tot een onderzoek en keerde de publieke opinie tegen het fouilleerbeleid van de NYPD.

Afgelopen augustus hield zijn stiefvader de politie in de gaten, slechts een paar straten verderop van waar Alvin was aangehouden. Volledig in het zwart, en met een camcorder in zijn hand, liep LaSalle recht op een politieauto af – alsof de twee agenten in de auto hem hadden geroepen. Hij lachte naar ze, waardoor hij zijn glinsterende gouden tand onthulde. De agenten keken op en bestudeerden LaSalle's zelfgemaakte badge. 'COPWATCH PATROL UNIT (CPU)' stond erop. 'ZWIJGEN IS INSTEMMEN'.

"Goedenavond, agenten" zei LaSalle. "Jullie zijn over de streep gereden." Hij had gelijk. Hun auto stond over de witte lijn voor een drukke kruising in Harlem, misschien net een halve meter. De agenten keken hem verward aan en reden weg zodra het stoplicht groen kleurde. "Dat mag dus niet," zei Lasalle. "En dat weten ze heus wel." Hij maakte een aantekening in zijn kleine notitieboekje. De pagina's stonden vol overtredingen van agenten – van ernstig tot pietluttig – die LaSalle hoogstpersoonlijk had geobserveerd, gefilmd en opgeslagen.

Jose LaSalle maakt deel uit van een grotere beweging. Sinds het politiegeweld in Ferguson, New York en Baltimore de krantenkoppen en het bewustzijn van de burgers in haar greep heeft, hebben mensen in het hele land zich gegroepeerd als burgerwachten. Met hun zelfgemaakte uniformen begonnen ze bewapend met camera's de straten te patrouilleren om wangedrag van de politie vast te leggen. Tijdens het diepste dal in het publieke vertrouwen in de politie van de afgelopen 22 jaar, heeft deze gefragmenteerde beweging door het hele land haar kop opgestoken, van Oakland tot aan Baltimore en Ferguson. Dit is Copwatch.

Meer dan vijftien jaar geleden, lang voordat smartphones en youtubevideo's van politiegeweld alomtegenwoordig werden, begon Jacob Crawford agenten te filmen in het noorden van Californië. De afgelopen jaren heeft Crawford Copwatch zien uitgroeien van een kleine, harde kern van activisten tot een nationale beweging. In 2012 hielp hij met het oprichten van We Copwatch: een coalitie die Copwatchers in andere steden opleidde. "Ons doel is om Copwatchers in de buurten te krijgen waar ze het hardst nodig zijn," vertelde hij.

Toen Darren Wilson afgelopen augustus Michael Brown neerschoot, snelde Crawford naar Ferguson. Terwijl de protesten en gemoederen oplaaiden, organiseerde Crawford een serie trainingen, en zamelde hij duizenden euro's in voor camera's voor de inwoners van Browns buurt. "Dit geeft de mensen een veilig gevoel, en zo kunnen ze elkaar beschermen," legde Crawford uit. De groep in Ferguson die Crawford getraind heeft noemt zichzelf nu de Canfield Watchmen, vernoemd naar het appartementencomplex waar Brown woonde. David Whitt woont er nog steeds, slechts een paar meter van waar Brown lag nadat hij op straat werd doodgeschoten, en helpt nu met het aansturen van de Watchmen. "De consensus in Canfield is dat de politie niet te vertrouwen is," vertelde hij. "We moeten ze gezamenlijk in de gaten houden; het gaat hier om een kwestie van leven of dood."

Na Browns dood zijn Whitt en de Watchmen zich gaan zien als een schild dat de buurt beschermt tegen de autoriteiten. Als de politie zich in hun straat vertoont, zijn Whitt en zijn team er als de kippen bij, samen met hun camera's. Volgens Whitt zou de buurt beter af zijn als de politiepatrouilles geheel geschrapt werden: "We hebben geen agenten nodig die rondrijden om mensen lastig te vallen," zei hij. "Het enige wat ze doen is ons het leven zuur maken – wat we nodig hebben is een noodhulpteam, dat komt zodra wij bellen."

Niet alle Copwatch-groepen zijn voor de afschaffing van de politiemacht – sommigen werken zelfs samen met de autoriteiten om tot hervormingen van het systeem te komen. "Al deze groepen worden gemotiveerd door het idee dat de gemeenschap de politie aan zou moeten sturen," vertelde Alex Vitale, professor in de sociologie aan Brooklyn College, gespecialiseerd in politiewerk. "De Copwatchers vormen een mechanisme dat lokale aansprakelijkheid teweeg brengt."

Alleen al binnen New York zijn er Copwatch-groepen met een verschillende insteek. Sommigen verenigen zich onder de vlag van Peoples' Justice, een non-profitorganisatie met een minder confronterende aanpak. Andere groepen, zoals LaSalle's eenheid, zijn radicaler, en leggen agenten die zich misdragen het vuur aan de schenen.

Op een warme avond in augustus stond LaSalle samen met Steve Cruz, de aanvoerder van de eenheid uit Harlem, en een andere Copwatcher, voor een tankstation waar vier agenten in burger net een illegale crossmotor in beslag hadden genomen. "Kijk," zei LaSalle, "daar staan ze, als een groep hongerige hyena's." Een groep kinderen uit de buurt naderde het tankstation. Opgejut door LaSalle's aanwezigheid fietsten ze over de stoepen, een overtreding waar je een boete voor kan krijgen. "Hey, waarom gaan jullie geen boeven vangen?" riep een van de tieners. LaSalle merkte ondertussen op dat een van de agenten zijn badge ondersteboven droeg. "Een overtreding," zei hij. Hij riep zijn team bijeen, en ze liepen samen weg van de groene neonlichten van het tankstation. De kinderen uit de buurt verdwenen meteen.

"Kijk," zei LaSalle. "Ze voelen zich machtig als wij er zijn, maar zodra we vertrekken blijven ze ver bij de politie uit de buurt." Terwijl gemeenten en het Ministerie van Veiligheid en Justitie onafhankelijke aanklagers instellen voor zaken over politiegeweld, en vechten voor het gebruik van body-cams onder agenten, zijn de Copwatchers van mening dat de camera's juist op de agenten zelf gericht zouden moeten worden.

"Het maakt wel degelijk uit door wiens lens je kijkt," vertelde Nikki Jones, professor in de African-American studies aan de Universiteit van Berkeley. "De politie zal de beelden altijd in haar voordeel gebruiken." De camera's kunnen selectief gebruikt worden en er kan achteraf met de beelden geknoeid worden, als er iets gebeurt. "Ze zeggen dat politiegeweld van binnenuit aangepakt wordt," voegde ze toe. "Maar de populariteit van Copwatch geeft aan dat het de politie in veel buurten nog steeds aan geloofwaardigheid schort."

Al zolang Copwatcher Kim Ortiz zich kan herinneren, werd haar geleerd dat de NYPD aan haar kant stond. Er kwamen agenten naar haar scholen in East Harlem en de Bronx om de kinderen te leren dat "agenten goed zijn, en drugs slecht". Maar toen ze op zevenjarige leeftijd naar het postkantoor liep met haar oma, kreeg ze voor het eerst de indruk dat dit niet altijd het geval was. "Ik zag een jonge, donkere man in een groen shirt," herinnerde Ortiz zich. "Hij rende over straat, en toen hoorde ik plots een luide knal en viel de jongen op de grond." Jaren later legde haar oma uit dat deze man neergeschoten was door een agent. Het besef dat de politie mensen op straat neerschoot schokte haar.

Tijdens een recente patrouille deelde ze flyers uit met informatie over Copwatch, en over de rechten die burgers hebben wanneer ze in aanraking komen met de politie. Sommige voorbijgangers vertelden haar over de achterstandswijken en buurten waar voor hun gevoel meer controle nodig is. Ortiz noteerde al het advies in haar kladblok. "We zijn er zo aan gewend om te zien dat mensen aangehouden en gefouilleerd worden, dat we niet eens meer omkijken," vertelde ze.

Naast de politie verantwoordelijk te houden voor hun daden, hoopt Ortiz anderen te mobiliseren om op te komen voor hun eigen gemeenschap. "Daar is geen Copwatchpatrouille voor nodig – slechts een mobiele telefoon," vertelde ze. Veel Copwatchers hopen dat de patrouille-eenheden uiteindelijk op kunnen gaan in de gemeenschap, die het als haar recht gaat zien om op hun strepen te staan tegenover de politie. Ortiz denkt dat dan, en alleen dan, onnodig politiegeweld verleden tijd zal kunnen worden.

Toch staat de aanwezigheid van Copwatchers niet garant voor aansprakelijkheid van de politie. Toen NYPD-agent Daniel Pantaleo Eric Garner vorig jaar wurgde, werd het hele incident vastgelegd, maar hij werd alsnog vrijgesproken. Zelfs sinds de Copwatchers de straten het afgelopen jaar overspoelden, bleek uit een onderzoek van VICE News dat slechts 1,5% van de agenten die betrokken waren bij burgerdoden vervolgd zijn.

"Hoe een perfecte politiemacht eruitziet weet ik niet, maar ik ga er niet op zitten wachten," zei Crawford van We Copwatch. "Het is momenteel belangrijk dat iedereen een Copwatcher wordt, en dat dit niet slechts een tijdelijke beweging is." Hun utopieën van een wereld zonder politie weerhoudt de Copwatchers er niet van om zich in de politieprotocollen te verdiepen. Cruz en LaSalle zijn wandelende NYPD-encyclopedieën, en genieten ervan om agenten aan te spreken op zelfs de kleinste overtredingen. Deze techniek hebben ze ironisch genoeg afgekeken van de politie, die de lulligste overtredingen, zoals een kind dat over de stoep fietst, bestraft vanuit de gedachte dat als de kleine overtredingen gestraft worden, de serieuzere misdaden uit zullen blijven.

Deze zelfde logica past LaSalle toe bij het controleren van agenten. Een kleine schending van hun protocollen – zoals het niet tonen van de badge – kan een gevaarlijk voorteken zijn van toekomstige wandaden. "We willen als een wesp in hun oor zoemen en altijd op de loer liggen," zei hij. De autoriteiten beginnen dit te merken. Een recent onderzoek van The Intercept toonde de mate van toezicht die de anti-terreureenheid van de NYPD hield op de Black Lives Matter-beweging. Ook LaSalle bleek nauwlettend in de gaten gehouden te worden door undercoveragenten: zijn aanwezigheid bij protesten werd geregistreerd, en zijn foto was rondgestuurd binnen het bureau.

Op Thee RANT, een anoniem forum voor geverifieerde agenten, wordt er over LaSalle en de Copwatchers gesproken als 'idioten', 'doorgeslagen drugs dealende ex-gevangenen' en 'flikkers'. 'Ze komen er maar niet uit hoe we met al die cameramannen om moeten gaan,' schreef een gebruiker vorig jaar. 'Ik weet het wel, maar totdat de situatie zich aandient hou ik mijn mond, want voor je het weet duiken de media erop."

Russell Williams, een gepensioneerde agent die 26 jaar bij de NYPD diende, zei dat de meeste agenten bang zijn dat de Copwatchers pas komen nadat de misdaden al gepleegd zijn, en "zo een onvolledig beeld van de situatie krijgen, waardoor ze geneigd zijn om te denken dat de politie niet juist handelt." Hij denkt daarnaast dat Copwatchers niet inzien dat de wet niet altijd zonder problemen gehandhaafd kan worden. "Elke goede agent is tegen geweld," zei Williams, "maar soms kan het niet anders, en dat zijn inderdaad nare situaties." Ondanks herhaaldelijke verzoeken, kregen we geen reactie van de NYPD.

Afgelopen augustus, ten tijde van de onrust die volgde op de dood van Brown en Garner, woonde LaSalle een maandelijkse vergadering van de Civilian Complaint Review Board (CCRB) bij – een onafhankelijke instelling die klachten over de NYPD behandelt. Toen hij het woord kreeg, las hij een hele waslijst aan overtredingen voor – waarvan velen mild van aard, zoals een agent die op straat spuugde of een mobieltje gebruikte tijdens de dienst.

"Elke keer als we agenten zulk gedrag zien vertonen," zei LaSalle, "dienen we een klacht in." Ondertussen heeft LaSalle al meer dan dertig klachten ingediend bij de CCRB, hoewel hij er niet veel vertrouwen in heeft. "Agenten weten dat ze zich geen zorgen hoeven te maken om de CCRB," zei hij. LaSalle blijft doorploeteren, en noteert overtredingen en dient klachten in alsof zijn leven er vanaf hangt, in de hoop andermans levens te redden. Net als de meeste Copwatchers weet hij dat hij het opneemt tegen een probleem dat diepe wortels heeft in het Amerikaanse systeem, en weet hij dat ze enorm in de minderheid zijn – voorlopig ten minste.

"Het klopt dat de Copwatchers een zware strijd tegemoet zien om de politiemacht op revolutionaire wijze over de kop te gooien," vertelde Vitale, de socioloog. "Maar Copwatch krijgt mensen wel de barricades op, en als de beweging uitgroeit naar iets groters … Dan zouden ze enorm sterk kunnen staan."