De verwarrende stilte van een volledig geluidloze kamer

Sinds de uitvinding van de versterker lijkt alles steeds luider te worden. We voeren ​oorlog om de luidheid van muziek en de versterker draaien we langzaam naar ​11. Maar het lijkt erop dat die trend doorbroken wordt. De stilte is de nieuwe herrie.

"In de kunst wordt op steeds radicalere manieren met geluid geëxperimenteerd," zegt Mike Wyeld, een technische instructeur bij de animatieafdeling van het Royal College of Art in Londen. "Maar ook de afwezigheid van geluid kan een ervaring geven die voorheen ondenkbaar was."

We spraken elkaar een aantal dagen nadat ik de ​dode kamer bezocht bij de London South Bank University. Hoewel de kamers ontwikkeld zijn voor het onderwijzen en onderzoeken van akoestiek, worden ze in steeds grotere mate tot fetisj gemaakt door avant-garde muzikanten die geïnteresseerd zijn in de geluidsdynamiek. Meerdere audio-kunstenaars maakten hier gebruik van, zoals John Cage die het als inspiratie gebruikte voor zijn bekende werk 4'33", Mark Fell's die het gebruikte voor zijn installatie 64 Beautiful Phase Violations, maar ook LSBU's nieuwe collaboratieve PhD-project aan de Royal College of Music valt binnen deze categorie.

Onlangs gingen de studenten de kamer binnen om het 'pure geluid' van een aantal dingen te vangen. Ze probeerden dit bij het afstrijken van een lucifer, het pellen van sinaasappels, en bij knappende ballonnen. Deze rauwe geluiden zouden ons inzicht kunnen geven in de perceptie van geluid.

Dode kamers, even voor de duidelijkheid, zijn gebouwd om totale stilte te herbergen.

"Bij visuele kunst heb je negatieve ruimte," legt Wyeld uit. "In de echte wereld bestaat zoiets niet voor geluid, in een echoloze kamer is dit echter wel mogelijk. Kunstenaars krijgen zo een nieuwe manier om te interpreteren waar ze mee bezig zijn."

Bij het LSBU Acoustic Research Centre ontmoette ik Stephen Dance en Luis Gomez-Agustina die me de in kamer binnen lieten.

Stilte - ware stilte - is een afwijking in het dagelijks leven. Het bestaat gewoon niet. Je komt misschien nog het meest dichtbij op een open veld, zonder dieren, op een compleet stille dag. Het achtergrond geluid zal in zo'n situatie rond de 25 decibel liggen. In de dode kamer ligt het achtergrondgeluid rond de 16 decibel. Stiller dan dat krijg je het niet in de kamer door het geluid dat je lichaam maakt. "Ademhalen, noemen we dat," zegt Dance droogjes.

Bij binnenkomst word ik overvallen door een bedrukkend gevoel, alsof de lucht hier is samengeperst. "Dat is een illusie," drukt Gomez-Agustina me op het hart. Iedereen voelt het als ze voor het eerst de kamer in stappen, maar waarom weet hij niet. Vervolgens tovert hij een digitale barometer uit z'n zak en haalt z'n schouders op. "Dezelfde waarde als buiten."

De kamer wordt volledig bedekt door schuimen punten, en de vloer bestaat uit een metalen rooster. De sfeer is zowel ouderwets als buitenaards, een dof bruine retro-futuristische scene. Als Dance de deur achter ons sluit slaat de atmosfeer dood. Alle geluiden worden door het schuim de muur in gezogen. Het is een verwarrende sensatie; een groot deel van onze ruimtelijk inzicht is afhankelijk van echo's, zelfs met je ogen open is gedesoriënteerd raken onvermijdelijk. We besluiten dat ik een uur in de kamer blijf met de lichten uit. Ik ga op een geïmproviseerd bed liggen, en de academici druipen af. De technicus schakelt het licht uit en sluit de deur.

Het klinkt misschien tegenstrijdig, maar mijn ervaring als lichaam in een doodstille- en donkere ruimte was op een rare manier ontzettend intens. De onnatuurlijke context dwingt al snel mijn gehoor om gevoeliger te worden. De minuten verstrijken, en mijn ademhaling en andere interne bewegingen beginnen steeds meer op te vallen.

Dingen die voorheen gewoon een gevoel waren - vertering, ontspannen spieren - worden steeds hoorbaarder. Ik hoor mijn huid langs mijn schedel kraken en schuiven als ik m'n wenkbrouwen frons. Na 45 minuten kan je je bloed gaan horen stromen door de haarvaten van je oren, vertelde Dance me, en uiteindelijk hoor ik inderdaad het zacht suizende geluid van het stromende bloed. Het is een hypnotiserende ervaring. Ik heb me nog nooit zo bewust gevoeld van m'n lichaam als hardwerkende, organische machine.

Het internet staat vol met verhalen van bezoekers die deze zintuiglijke-ervaringen zo verontrustend vonden dat ze gingen hallucineren en in paniek raakte (in The Quietus beschrijft John Doran hoe hij hysterisch wordt als hij een stilte kamer bezoekt in Salford). Deze ervaringen werden mij bespaard, ik kwam in een staat van diepe ontspanning en totale loskoppeling van tijd; het uur dat ik binnen was kon voor mij zowel tien minuten als een halve dag zijn geweest.

Het is me nog steeds niet geheel duidelijk wat ik van de ervaring verwachtte te leren. Een obsessieve interesse voor stilte lijkt een missie die verdoemd is tot een teleurstelling. Het verlangen om je volledig van je omgeving af te sluiten lijkt een volkomen onnatuurlijk impuls. "Dat is het aspect van absolute stilte dat iedereen lijkt te willen horen," zei Dance, "maar waarom eigenlijk?"

"De echoloze ruimte is een verleidelijke tool voor artiesten en designers die met geluid werken. Het enige wat ik hoef te zeggen is: 'stel je een volkomen stille ruimte voor,' en de studenten staan in de rij voor deze magische plek."