FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

De IJslandse Piratenpartij bereidt zich voor op veelbelovende verkiezingen

In navolging van de Panama Papers eist de Piratenpartij democratisch verandering - en ze hebben meer steun dan ooit.

Leden van de Piratenpartij. Beeld: Birgir Þór Harðarson.

Afgelopen week reisden meer dan 200.000 demonstranten af naar de IJslandse hoofdstad Reykjavik in navolging van de Panama Papers. (Mocht je onder een steen geleefd hebben: dit zijn de meer dan 11 miljoen bestanden die gelekt zijn uit de database van Mossack Fonseca, een Panamees juristenkantoor dat het middelpunt blijkt te zijn van dubieuze geldstromen.)

De demonstranten verzamelden zich voor het parlementsgebouw om het aftreden te eisen van premier Sigmundur David Gunnlaugsson. De Panama Papers onthulden namelijk dat hij en zijn vrouw via een offshore bedrijf obligaties bezitten bij een aantal grote IJslandse banken, wat betekent dat hij financieel belang had bij de deal die de regering gesloten had met deze banken toen ze omvielen tijdens de financiële crisis in 2008.

Advertentie

Vorige week dinsdag bezweek Gunnlaugsson onder de druk van het publiek en vroeg zijn ontslag aan bij president Ólafur Ragnar Grímsson, wat nieuwe verkiezingen zou betekenen. Grímsson weigerde dit echter te doen, en vroeg Gunnlaugsson om zich terug te trekken, waarna hij de plaatsvervanger van Gunnlausson, Sigurður Ingi Jóhannsson, als premier benoemde.

Vele IJslanders hebben kritiek op deze beslissing, die ze als een betekenisloze non-verandering zien. Gunnlaugsson behoudt namelijk zijn positie als hoofd van de Progressieve Partij en lid van het parlement. Bijna tweederde van de IJslanders zegt dan ook geen vertrouwen te hebben in de 'nieuwe' regering.

En dan zijn er nog degenen die het besluit van Grímsson zien als een poging om de IJslandse Piratenpartij een hak te zetten. Deze partij staat namelijk bovenaan de peilingen, en zou het dus goed doen als er nu verkiezen worden gehouden.

De IJslandse Piratenpartij is opgericht in 2012 en gebaseerd op de gelijknamige activistische organisatie die zes jaar eerder werd opgericht. Centraal in hun programma staan dingen als directe democratie, hervorming van het auteursrecht en bescherming van privacy. Het is een partij die tegen de gevestigde orde is, en die al sinds 2013 leden in het IJslandse parlement heeft.

De afgelopen jaren is de Piratenpartij steeds populairder geworden. De meeste recente peilingen geven aan dat maar liefst 43 procent van de 320.000 inwoners van IJsland de partij steunen.

Advertentie

"Deze situatie is ongekend," zei Ásta Guorún Helgadóttir, die als sinds 2015 een van de drie vertegenwoordigers van de Piratenpartij in het IJslandse parlement is, tegen Motherboard. "Het volk is erg ontevreden. Technisch gezien is er een nieuwe regering, maar eigenlijk is er bijna niets veranderd – behalve dan dat het vertrouwen in de regering nagenoeg verdwenen is."

Hoewel het besluit van de IJslandse president volledig volgens de wet is, vindt Helgadóttir het een ondermijning van de democratie, omdat de roep van het volk om nieuwe verkiezingen genegeerd is. De stand van de Piratenpartij in de peilingen heeft zeker een rol gespeeld bij dit besluit, zo stelt ze, verwijzend naar uitspraken van president Grímsson.

"De president heeft de macht van het volk ingeperkt," zei Helgadóttir. "Ik denk dat [de huidige regering] de Piratenpartij als een dreiging afschildert tegenover hun achterban om de minderheid de schuld te kunnen geven van het feit dat verkiezingen op dit moment onmogelijk zijn."

Hoewel de regering de Piratenpartij openlijk als boeman gebruikt om de roep om verkiezingen te onderdrukken, lijkt de steun voor de tegendraadse partij onverminderd sterk. Volgens Helgadóttir komt dit waarschijnlijk omdat de Piratenpartij een gat in het voornamelijk conservatieve politieke landschap opvult.

"In het begin leken we misschien geen serieuze partij, maar als je kijkt naar wat we werkelijk doen en zeggen, zul je zien dat wij echt ergens voor staan," zei Helgadóttir. "We willen meer transparantie vanuit de overheid, omdat hun beslissingen het leven van mensen beïnvloeden. Mensen hebben het recht om te weten wat de regering precies uitvoert."

Volgens Helgadóttir heeft de IJslandse regering beloofd in de herfst verkiezingen te houden, maar een precieze datum staat nog niet vast. Deze vage belofte heeft ertoe geleid dat de demonstranten actie voeren voor onmiddellijke verkiezen, terwijl de Piratenpartij zich aan het voorbereiden is op een verkiezingscampagne.

De afgelopen twee jaar heeft de Piratenpartij zich gefocust op het aanscherpen van hun partijprogramma, dat standpunten bevat als het hervormen van het drugsbeleid naar het voorbeeld van Portugal. Nu de partij momentum lijkt te hebben, concentreren ze zich voornamelijk op het verwerven van steun onder de bevolking en het selecteren van een presidentskandidaat.

Hoewel de partij op het moment dus nog geen kandidaat heeft, verwacht Helgadóttir dat ze binnenkort iemand zullen kunnen nomineren. Ze verwacht dat de partij met sterke kaarten de verkiezingen in zal gaan en dat ze meer zetels in het parlement zullen krijgen dan ooit tevoren. Verder wil ze nog geen uitspraken doen over de toekomst.

"Ik kan niet wachten om te zien wie zich allemaal bij ons aan zullen sluiten," zei Helgadóttir. "We gaan meer worden dan alleen een politieke partij: dit is onze kans om onze disfunctionele democratie te repareren, en de uitdagingen waar alle democratieën ter wereld mee worstelen, te overwinnen. Het gaat leuk worden, en als we bereiken wat we hopen te bereiken, betekent dat dat er nog hoop is voor de democratie in de wereld."