Kunstmatige baarmoeders zijn nog in ontwikkeling, maar er is nu al controverse

Zoltan Istvan is een futurist, filosoof, journalist en auteur van de bestseller The Transhumanist Wager. Hij schrijft af en toe een column voor Motherboard waarin hij de toekomst overpeinst die onze capaciteiten van nu overstijgt.

Van al de transhumanistische technologieën die op ons wachten in de nabije toekomst, is er één die mensen zowel fascineert als verbluft. Het heet ectogenese: het laten volgroeien van een foetus buiten het menselijk lichaam, in een kunstmatige baarmoeder.

Het heeft de potentie om één van de meest fundamentele menselijke daden te veranderen: de manier waarop we kinderen krijgen. Het kan mogelijkerwijs ook de manier veranderen waarop we het vrouwelijk lichaam zien en hoe we kijken naar het recht om ons voort te planten.

Ectogenese is vanzelfsprekend een sociaal en politiek mijnenveld.

De term ectogenese werd voor het eerst gebruikt in 1924 door een Britse wetenschapper genaamd J.B.S. Haldane. Hij voorspelde dat tegen 2074 slechts 30 procent van alle geboortes nog via de conventionele wijze zou plaatsvinden. Ondertussen is de wetenschap veel sneller gegroeid dan hij zich realiseerde waardoor zijn inschatting te behoudend is gebleken. Sommige futuristen, zoals ik (ik ben ook getrouwd met een gynaecoloog) denken dat ectogenese er al over 20 jaar zal zijn, en al over 30 jaar veel gebruikt zal worden over de hele wereld.

Het is niet helemaal een speculatief concept: wetenschappers werken actief aan de ontwikkeling van de technologie, voornamelijk om medische redenen. In een artikel vanReproductive Health and Social Justicebrengt journaliste Soraya Chemaly twee belangrijke wetenschappers in het ectogeneseveld naar voren:

Er zijn twee veel geciteerde pogingen in gang. De Japanse professor Dr. Yoshinori Kuwabara van de Juntendo Universiteit focust zich op het vinden van manieren om ongeboren kinderen te redden. Hij heeft succesvol geitenembryos in een machine met vruchtwatertanks laten volgroeien.

Dr. Helen Hung-Ching Liu bevindt zich aan het andere einde van het spectrum. Zij focust zich op het helpen van vrouwen die niet in staat zijn om baby's te verwekken en te dragen. In 2003 slaagde zij en haar team er in een muisembryo te laten groeien, bijna tot zijn volledigheid, door baarmoederslijmvliesweefsel toe te voegen aan een buitenbaarmoederlijke stelling.

Recentelijker liet [Dr. Liu] een menselijk embryo tien dagen lang groeien in een kunstmatige baarmoeder. Haar werk wordt daarbij beperkt door wetgeving die zegt dat er een limiet van 14 dagen is op dit soord onderzoeksprojecten. Hoe gecompliceerd het ook is, haar doel is een functionerende externe baarmoeder.

De ectogenesetechnologie zelf is extreem gecompliceerd, ondanks dat het er simpel uitziet. De machine ziet er in principe uit als een aquarium dat gevuld is met baarmoederslijmvlies en een aantal voedings- en monitoringbuizen die verbonden zijn aan een levend en ontwikkelend organisme. Die buizen brengen de voedingsstoffen, zuurstof en dergelijke binnen die nodig zijn om een organisme te laten groeien en te laten overleven. De kabels houden alles binnen in de tank in de gaten. Het is niet heel gek als je nu stiekem aan The Matrix denkt.

Het ziet er naar uit dat proeven op mensen nog minstens een decennium zullen moeten wachten, ondanks dat de technologie om op mensen te experimenteren al bestaat. De obstructie bestaat er voornamelijk uit dat er vage legale en ethische implicaties zijn omtrent het controversiële concept.

Het klinkt misschien wat vergezocht om het mensenras zich te laten voortplanten zonder gebruik te maken van het mensenlichaam. En zelfs als het haalbaar is, dan is er alsnog de vraag of mensen zich er comfortabel genoeg bij voelen om het ook daadwerkelijk te gebruiken. Ik neig eerder naar een positieve uitslag voor de kunstmatige optie en de reden hiervoor is simpel: naast dat een kind baren pijnlijk, zwaar en tijdrovend is, is het baren ook nog eens een medisch gevaar voor moeders en baby's.

Verder zou ectogenese er voor zorgen dat vrouwen niet langer meer alleen de verantwoordelijkheid hoeven dragen voor het baren van een kind. Of zich bezig moeten houden met de stressvolle vragen die vaak voorkomen wanneer ze negen maanden lang een kind in zich dragen: zit er lood in het water dat de neurologische ontwikkeling van mijn kind zal beïnvloeden? Zal het griepvirus dat ik heb opgelopen het lichaam van mijn ongeboren kind beschadigen? Zal het halve glas wijn dat ik gisteren dronk het IQ van mijn baby verminderen?

Maar misschien is de gezondheid van de baby's nog wel een belangrijkere reden. Natuurlijke geboorte gaat gepaard met risico's en gevaren en ectogenese zou in potentie een veiliger alternatief kunnen zijn. De theorie is dat elke hartslag, schop en ieder willekeurig moment van het leven van een foetus zorgvuldig in kaart gebracht kan worden. Van de zygote tot het moment dat de baby zelf zijn of haar eerste lucht inademt. Alle voeding die de foetus binnenkrijgt zou afgemeten worden, iedere beweging die het maakt zou gefilmd worden, iedere hartslag zou geanalyseerd worden om te checken of de timing klopt.

Zoals met alle nieuwe technologie zouden traditionele, biologische en sociale gebruiken plaats kunnen maken voor nieuwere methodes die veiliger, efficiënter en praktischer zijn. Ectogenese lijkt een schot voor open doel, maar dat is het niet helemaal. Het zit vol met filosofische en politieke knelpunten.

De meest frequente filosofische zorg die geuit wordt over ectogenese is hoe het de manier waarop vrouwen gezien worden zal veranderen. Zal de vrouwelijke mystiek verloren gaan door een kunstmatig proces doordat ectogenese het vrouwelijke domein bedreigt? Mijn korte antwoord is: nee. In plaats daarvan zal ectogenese vrouwen verder losmaken van het huis, ze sparen en de leeftijd verlengen waarop vrouwen kinderen kunnen krijgen.

Maar sommige feministen kijken met argwaan naar ectogenese en zeggen dat het de heilige baarvaardigheid van ze afneemt en overdraagt aan de wetenschap. In een essay in het boek,Feminist Perspectives in Medical Ethics,zegt Julien S. Murpy dat ectogenese voor "onenigheid onder feministen" heeft gezorgd.

De politiek is minstens net zo gecompliceerd. Voortplantingsrechten zijn één van de meest beladen onderwerpen in Washington op dit moment. Het is waarschijnlijk dat mensen met conservatieve sociale denkbeelden of bepaalde religieuze zorgen tegen de technologie zijn. Ectogenese kan namelijk de symbiotische bond tussen de seksen bedreigen.

Sommigen hebben ook gesuggereerd dat een kunstmatige baarmoeder er voor zorgt dat een groeiende foetus de directe intimiteit van zijn of haar moeder's lichaam ontbeert. Professor en journalist John Nassiverea schrijft in America, The National Catholic Review, "Ik kan je vertellen dat deze ontbering een heel serieus ding is."

Ondertussen blijven de pro-ectogenisten bij hun standpunt staan dat kunstmatige baarmoeders het leven makkelijker en veiliger kan maken voor moeders en foetussen. Daarnaast kunnen vrouwen die beschadigde of niet goed werkende baarmoeders hebben toch kinderen krijgen. Ook zou het makkelijker worden voor homoseksuele koppels om kinderen te krijgen, aangezien ze dan geen surrogaatmoeders meer nodig hebben.

Wat er ook gebeurt, zal ectogenese één van de belangrijkste onderwerpen worden van de transhumanistische toekomst. Het zal een gateway vormen voor hoe we onze eigen technologisch verrijkte soort zien en de manier waarop onze kinderen ter aarde komen.