Generaals maken zich nu ook zorgen over de 100+ klimaatconflicten op Aarde

Klimaatverandering is niet alleen een geologisch probleem, maar wordt ook steeds meer gezien als een geo-politiek en militair probleem. Zowel minister Koenders als Generaal Tom Middendorp voegden zich gister bij de tientallen generaals en diplomaten die klimaatverandering als belangrijke oorzaak voor conflicten in de wereld hebben aangewezen.

"Willen we een veilige wereld zonder gedwongen migratiestromen, chaos en conflict, dan moeten we beter anticiperen op de veiligheidsgevolgen van klimaatverandering. Daarom horen water- en klimaatgerelateerde veiligheidsproblemen thuis in de VN Veiligheidsraad," zei Koenders in een toespraak op de Planetary Security Conference in het Vredespaleis in Den Haag. Meer dan 300 veiligheidsexperts kwamen er samen om het veiligheidsrisico van klimaatverandering te bespreken. Middendorp zei gisteravond als eerste hoge militaire gezagdrager dat veel van de conflicten in het Midden-Oosten terug te leiden zijn tot droogte en mislukte oogsten.

Dit is op zich geen nieuwe vaststelling: in 2013 schreven we al eens dat de droogte van 2006 tot in 2011 voor een deel de oorzaak was van de serie revoluties die ironisch genoeg bekend zijn gaan staan als de Arabische Lente. Het probleem is echter nog veel groter en breder dan alleen de conflicten in het Midden-Oosten.

Klimaatverandering is gelinkt aan honderden crises over de hele wereld, van Boko Haram in Noord-Nigeria tot de jarenlange burgeroorlog in Darfur, Sudan. En zoals we inmiddels weten, kunnen deze conflicten in combinatie met droogte resulteren in enorme groepen onvrijwillige migranten.

Zondag nog waarschuwden tientallen generaals in de Guardian dat we aan de vooravond staan van een migratiecrisis van "onvoorstelbare grootte". Volgens Munir Muniruzzaman, voorzitter van de Wereldwijde militaire adviesraad voor klimaatverandering, is dat de grootste bedreiging voor de veiligheid in de 21ste eeuw. Het doet de huidige migratiecrisis in Europa verbleken: "Potentieel zullen meer dan 30 miljoen mensen ontheemd raken," zei hij tegen de Guardian.

Of dit getal correct is valt over te discussiëren, want het is van tevoren moeilijk in te schatten wanneer een plaatselijk conflict omslaat in een burgeroorlog zoals die in Syrië. Muniruzzaman heeft desalniettemin wel degelijk goede reden om bezorgd te zijn. Er zijn op dit moment meer dan 100 conflicten die direct of indirect te maken hebben met klimaatverandering.

Een tijd geleden sprak ik Benjamin Pohl, van het Berlijnse onderzoek- en adviesbureau Adelphi. Hij vertelde me over de ECC Factbook, een project waar hij aan meewerkte. Pohl en zijn collega's hebben in de afgelopen jaren in onwaarschijnlijk detail alle klimaatconflicten van de wereld in kaart gebracht. "Het is belangrijk dat mensen dit zien omdat het verband tussen de talloze conflicten in de wereld vaak niet duidelijk is waardoor ze los van elkaar worden gezien, maar in feite is elk conflict een symptoom van hetzelfde probleem: klimaatverandering."

Helaas kan ik de interactieve kaart hier niet invoegen, maat het is zeer de moeite waar om zelf eens rond te kijken in deze enorm verontrustende schat. Het is de meest complete kaart op dit gebied die er is. Een detailbeeld van het conflict in Syrië ziet er bijvoorbeeld zo uit:

Onder de kaart is vervolgens een overzichtelijke oorzaak-gevolgtabel toegevoegd:

Verder is er een totaal overzicht van de pogingen die zijn gedaan om het klimaatprobleem te verminderen. Je merkt daaraan dat dit een gereedschap is voor diplomaten en VN-beleidsmakers, want voor de meeste mensen zal dit te gedetailleerd zijn, maar laat je daardoor niet ontmoedigen. Door de individuele conflicten allemaal samen op een kaart te zien, krijg je door een beetje te klikken op de kaart een gevoel hoe klimaatverandering onze wereld nu al beïnvloedt.

Zo zie je dat het watertekort in Noord-China dat sinds 1980 duurt voorlopig niet uit de lijkt hand te lopen, maar dat de strijd tussen veehouders en boeren in de Sahel, een gigantisch gebied in West-Afrika dat wordt afgegrensd door de territoria van de Mad Max-achtige Boko Haram en Toearegrebellen, erg veel lijkt op het waterconflict dat al 62 jaar woedt tussen de etnische Lou Nuer- en de Murlegroepen in Zuid-Sudan, een paar honderd kilometer verder naar het oosten. Deze conflicten worden los van elkaar gezien, maar hebben zeer veel overeenkomst in oorzaak.

En voor wie denkt dat deze conflicten zich alleen voordoen in Afrika: er zijn 95 waterconflicten in de wereld die als een aandoening verspreid zijn over een gebied van Turkmenistan tot Indonesië en Congo tot het Midden-Oosten. Dit is waar de mensen voor op de vlucht zijn, en waarvan er zovelen ook naar Europa en Nederland zullen komen op het moment dat een geschil of conflict zich muteert tot een volmaakte burgeroorlog.

Het is dus niet zo gek dat Generaal Middendorp gisteren zei dat de tijd voorbij is dat klimaatverandering een hobby is voor boomknuffelaars: "Dat ik hier vandaag in uniform dit vertel, zegt al genoeg. Het is nu al aan de gang, en we kunnen de tekenen niet meer negeren."