Hoe Planet Earth II de waanzinnige lichtvervuiling van Shanghai vastlegde

In de meeste natuurdocumentaires is de mens de grootste vijand van de natuur. In deze films bestaat "natuur" alleen in de meest afgelegen delen van de wereld, waar ze nog ongerept is en de mens nog geen schade heeft aangericht.

Dit neemt niet weg dat mensen, ondanks hun evolutie, de natuur nooit verlaten hebben. Hoe hard ze dat ook hebben geprobeerd. Onze acties zijn in principe gelijk aan die van andere "wilde" dieren. Zoals bevers dammen bouwen , maken wij hoge flats om ons te beschermen tegen gevaar van buitenaf. Zoals mieren tunnels graven in het zand, graven wij mensen ook tunnels - maar dan voor de metro.

Planet Earth II pakt deze kwestie aan in de laatste aflevering van het tweede seizoen, met de naam "Cities". Een terugkerende klacht over de serie is dat het - naast dat het natuurlijk prachtig gefilmd en bewerkt is - een geïdealiseerde leugen van de natuur weergeeft. De filmmakers proberen hierop te reageren door in "Cities" te laten zien hoe mensen en dieren soms in harmonie samenleven, maar soms ook totaal niet.

De aflevering sleept je mee door allerlei emoties. Aan het einde betekent de lichtvervuiling in Barbados voor schattige babyschildpadjes het einde, omdat ze de weg naar de oceaan niet meer kunnen vinden. Maar er zijn ook grappige scènes waarin makaken voedsel van de markt in Jaipur stelen - deze dieren overleven en bloeien op in een ecosysteem gemaakt door de mens.

Net als de voorgaande afleveringen van Planet Earth II zijn in deze aflevering prachtige beelden te zien van dierlijke leefomgevingen. Alleen in "Cities" wordt het menselijk habitat, oftewel onze stedelijke chaos, in hoge resolutie weergegeven. De opvallendste scene, gemaakt door filmmaker Rob Whitworth, is een hyperlapse van Shanghai die zowel mooi, als dreigend is.

'Het idee hierachter is om door de ogen van een dier naar de stad te kijken en erbij stil te staan hoe vreemd en vijandig die eruit kan zien voor beesten,' zegt de producer van "Cities" Fredi Daves in een interview met Motherboard. 'Shanghai heeft de helderste nachten van alle steden ter wereld.'

Timelapse fotografie - het plaatsen van een camera op een vaste positie terwijl het foto's neemt gedurende dagen, weken of zelfs maanden - verpakt tijd. Maar hyperlapse - het bewegen van een timelapse camera door de omgeving - kan naast tijd ook ruimte weergeven en voegt daardoor een extra element toe aan de beelden.

'Er zijn nu apps voor je telefoon waarmee je vrij makkelijk een hyperlapse kan maken, maar het maken van deze hyperlapse was een stuk moeilijker,' vertelt Devas. 'We moesten ervoor zorgen dat alle assen van de camera hetzelfde bleven terwijl we hem bewogen.'

Met de opname van Shanghai wilden de makers de invloed van kunstmatig licht op wilde dieren laten zien. Het begint met een gloeilamp - een van grootste lichtvervuilers van de afgelopen 140 jaar. Vervolgens zoomt de camera uit en wordt een zee van neonlichten zichtbaar. Daarna daalt hij af in de metrolijn: licht is overal in het menselijk habitat, zelfs onder de grond. Tot slot ruilt de camera de metro in voor een taxi, terwijl het licht door de ramen naar binnen komt.

De planning voor de hyperlapse in Shanghai heeft anderhalf jaar gekost. Het team moest toestemming krijgen op de locaties te filmen, zoals de daken van Shanghai. Daarna heeft het team er drie weken over gedaan om alles in de stad zelf te plannen en ruw materiaal te op te nemen. De uiteindelijke nabewerking nam ongeveer zes weken in beslag.

De hyperlapse is niet opgenomen in één take, ook al lijkt dat misschien wel zo. Whitworth heeft, waar mogelijk, voor naadloze overgangen gezorgd en traditioneel knipwerk vermeden.

'We hebben echt aandacht besteed aan de focus van ieder shot,' vertelt Devas. 'Bij de overgang van de ene lamp naar de andere lamp is het belangrijk dat het publiek zich focust op de lamp en niet wat er omheen gebeurt. Zo kan de overgang naadloos verlopen.'

Een oplettende kijker kan nieuwe visuele effecten ontdekken. Zo werden de beelden van het verkeer gemaakt met een spiegelreflexcamera en met behulp van nieuwe software, Magic Lantern, die sluitertijd kan veranderen tijdens de nacht. Een lange sluitertijd zorgt voor lange lichtstrepen in plaats van individuele auto's. Een opname met een korte sluitertijd zorgt voor korte lichtpunten voor iedere auto. Devas wilde een subtiele verschuiving van lange strepen naar korte puntjes terwijl de muziek in "Cities" opzwelt.

'99.999% van de mensen die de aflevering bekijken hebben geen idee,' lacht Devas. 'Maar een paar mensen zullen zien wat we precies hebben gedaan.'