Ik vroeg kleurexperts en mensen bij de Blokker waarom ik oranje zo haat

Ik haat oranje. Ik vind niks verschrikkelijker dan oranje shirts, brillen, hoedjes en afzichtelijke hawaii-slingers op Koningsdag. Bah. Wat doe je jezelf aan? De meeste bleke Hollanders komen niet weg met deze kleur en proberen hem tijdens Koningsdag of het WK wanhopig te compenseren met tinten zoals zalmroze of terracotta. Of nog erger en ze trekken alles uit de kast als op deze foto:

Om mijn haatgevoelens beter te begrijpen en misschien wel te boven te komen, ga ik op onderzoek uit. Te beginnen met mijn vrienden. De kleur oranje blijkt mijn vriendenkring in twee kampen te verdelen. Aan de ene kant staan de gekken die weg zwijmelen bij de oranje gloed van een zonsondergang, enthousiast worden bij de gedachte aan Nederlands voetbal of gewoon graag oranje dragen. Een vriendin van me krijgt daarentegen braakneigingen van de kleur omdat het haar doet denken aan erfopvolging en de stinkende oranje polo die ze aan moet op haar werk.

Om er achter te komen hoe mensen zich voelen die 24/7 omringt worden door de kleur breng ik een bezoekje aan diverse winkels met een oranje inrichting. In de Blokker blijkt men verdeeld over de kleur. Een medewerker die ik spreek, vertelt mij zuchtend dat ze de huiskleur niet meer kan aanzien en niet kan wachten totdat Koningsdag weer voorbij is en de prullaria weer uit de schappen mogen. Terwijl haar collega achter de kassa er juist vrolijk van wordt, vertelt hij me blij. In de ING krijg ik louter enthousiasme: "Oranje is een perfecte kleur."

Marijke van Loon, een kleurexpert die "vanuit de psychologie van de kleuren" werkt, vertelt mij later dat mijn oranjehaat iets zegt over mijn persoonlijkheid. "Mensen die echt een hekel aan oranje hebben, hebben vaak moeite met echt enthousiast te zijn en vertrouwen te hebben in hun eigen moed. Mensen die dol zijn op oranje houden van handelen, zijn sociaal, onafhankelijk, impulsief en genieten van het leven."

Maarten van der Smagt, docent psychologie aan de Universiteit van Utrecht, troost me even later met het feit dat ik er niet zoveel aan kan doen, en dat het in ieder geval niet aan mijn ogen ligt. "Je kan eigenlijk nooit weten of iedereen kleuren hetzelfde ziet."

De basis van onze kleurwaarneming zit hem in onze kegeltjes (lichtgevoelige cellen op ons netvlies), probeert hij me uit te leggen. Het blijkt een nogal complex verhaal, maar het komt er op neer dat we niet goed weten waarom mensen sommige kleuren lelijk vinden. "Het heeft waarschijnlijk gewoon met ervaring te maken – wat we geleerd hebben mooi te vinden." Van Der Smagt vindt zelf roze lelijk, niet alle tinten, maar vooral het felle roze: "omdat ik natuurlijk een jongetje ben." Smaak, zo blijkt, is cultureel bepaald.

Mijn afkeer van oranje is dus cultureel bepaald. Maar hoe dan? Misschien komt mijn haat voort uit mijn associatie met de Nederlandse middelmatigheid: net te koud en te nat met Koningsdag; of die keer toen mijn beste vriendin zichzelf op 16-jarige leeftijd in coma zoop en midden in de stad flauwviel; of dat we nooit winnen met voetbal.

Deze aversie zit er dus ingebakken. Wat nu? Ik vraag de kleurexpert om advies. Gelukkig heeft Van Loon nog wel een paar tips om mijn walging voor oranje te temperen of "in harmonie te brengen" zoals zij het noemt. De eerste optie is om het meer te gaan dragen en dat ik mijn garderobe moet gaan aanpassen. Mezelf met oranje omringen is de tweede optie en ze raadt me aan om "bijvoorbeeld een paar oranje kussentjes op de bank te leggen".

Paars – ook een controversiële kleur – kan in evenwicht gebracht worden geeltinten volgens Van Loon. "Maar je moet er ook voor zorgen dat er iets oranje-achtigs of geel-groenigs bijzit."

Als ik een blik op de kleurencirkel werp, zie ik inderdaad dat paars recht tegenover geel staat. Als ik opzoek ga naar de "harmoniekleur" van mijn gehate oranje, is lichtblauw de tegenhanger.

"Geen enkele kleur is lelijk," vertelt Van Loon, "het ligt er gewoon aan hoe je het toepast." Ik denk dat ze gewoon wil zeggen dat ik me niet zo aan moet stellen. Misschien heeft ze wel gelijk en kan ik morgen mijn dag doorbrengen in een combinatie van blauw en een heel klein beetje oranje.