Toen die eerste testbom tot ontploffing werd gebracht op het testterrein van Trinity in juli 1945, opende dat de deur naar een tijdperk van nucleaire bewapening die nooit helemaal dicht is gegaan. Luttele weken nadat Gadget het woestijnzand samensmolt tot een grote plaat radioactief groen glas – dat door de wetenschappers 'Trinitiet' werd genoemd – werd het eerste kernwapen, Little Boy, op Hiroshima gegooid.Ik ontmoette Murray twee jaar geleden, op het zeventigste jubileum van de geboorte van de atoombom.
Maar er is geen bevredigend antwoord, want hoe kan dat er zijn? Een uitbundige tiener, gevraagd om deel te nemen aan een geheim wetenschapsproject, die zich op de tast een weg naar die toekomst baande. Maar onze toekomst hield niet op bij Hiroshima.
In bepaalde mate vertegenwoordigt Murray het heengaan van een generatie wetenschappers en denkers die zich volledig bewust waren van het gewicht van de bom. Voor mij staat zijn overlijden deels voor het verlies van die morele ernst, die haarfijne relatie met het wapen. Het is makkelijk om te vergeten hoe dicht bij het einde we meerdere keren zijn gekomen. Als Stanislav Petrov, die vorige week ook overleed, niet een glitch in zijn software had genegeerd, had hij waarschijnlijk het hele Sovjetarsenaal gelanceerd en de wereld in een nucleaire holocaust gebracht. Met het overlijden van deze helden, groeit er een kloof, en blijven we achter met figuren als Trump en Kim die geen morele verbinding met de mogelijkheid van de bom hebben – een angstaanjagend vooruitzicht."Ik heb altijd het idee gehad dat ik mijn morele kompas van mijn vader heb," schreef Sharon Peshkin, Murrays dochter, me. "Hij wist wat juist was en handelde daarnaar."Na het Manhattan-project, wijdde Murray zijn leven aan de wetenschap, zowel in onderzoek als onderwijs. Hij werd hoogleraar aan Northwestern University en op den duur waarnemend directeur van de natuurkunde-afdeling van Argonne National Laboratory. Hij bleef actief bij onderzoek betrokken tot het eind, waarbij hij natuurkundige berekeningen letterlijk vanuit zijn ziekenhuisbed deed."Het laatste dat ik met mijn vader deed was hem helpen bij het aanleggen van een VPN-verbinding door het ziekenhuisnetwerk, zodat hij zijn neutronenmodellen in kon bij het Argonne National Lab," schreef Michael. "Zijn kinderen en kleinkinderen waren veel bij hem in wat zijn laatste dagen bleken te zijn, en mijn moeder was zoals altijd aan zijn zijde," schreef hij daarnaast. "Hij heeft een lang, gelukkig en vol leven geleefd, en het is geëindigd op de voorwaarden die hij wilde."Rust in vrede, Murray.Ondanks dat zijn deelname aan het Manhattan-project zijn carrière lanceerde, ondanks zijn diepe liefde voor natuurkunde en het hebben leren kennen van een aantal van diens grootste geesten, weegt de bom zo zwaar op hem dat hij alles op zou geven om de destructieve ontdekking ongedaan te maken. "Als je het me nu vraagt, met de kans om de geschiedenis nog eens over te doen," zegt hij, "en ik was er niet bij betrokken, wat zou ik dan liever willen? Ik denk dat ik er liever niet bij betrokken zou zijn geweest."