De Grote OV-quiz was dit jaar weer onvoorstelbaar moeilijk

Deze week wordt de winnaar bekend gemaakt van De Grote OV-quiz 2013, een verdomd lastige online vragenlijst vol OV-trivia. Deelnemers aan de quiz zijn hobbyisten die hun vrije tijd met liefde opofferen om angstaanjagend thuis te zijn in alles wat met het openbaar vervoer te maken heeft. Zij weten alles als het gaat over busmerken, -nummers en -haltes, ze kennen alle lijnnummers van alle tram- en metronetwerken uit hun hoofd en kennen elk minuscuul onderdeel van een trein bij naam. Ik probeerde de OV-quiz zelf te maken en ik hoefde welgeteld twee van de honderd vragen níet wild te gokken. Deze heb ik bijvoorbeeld wél gegokt:

1.    Wat is waar?
A) Bus 3183 van Syntus is de 1000e afgeleverde Citea in Nederland
B) Bus 8563 van Connexxion droeg de naam Mart Werkman
C) Bus 1015 van RET is tijdens een proefrit in de brand gevlogen
D) Bus 7703 van Arriva heeft een totaal reclame van McDonalds
E) Bus 8807 van Connection is een VDL Ambassador

De test bestaat uit maar tien open vragen en negentig meerkeuzevragen, maar toch was ik volstrekt kansloos. Ik weet namelijk niet hoeveel ICM-III – dat zijn drie-rijtuigstellen – er werden gebouwd voor de NS (86? 63? 71?). Ook kan ik niet vertellen op welk traject in Indonesië elektrische treinen rijden, of welk getal je krijgt als je de zonenummers van Hilversum, Medemblik, Harderwijk en Bladel bij elkaar optelt. Of wat het zuidelijke eindpunt van Syntus-lijn 62 is in Denekamp. Wil ik dat weten? Nee. Maar het is dan ook niet mijn hobby.

Dit weekend sprak ik met de expert, Chris Turksma (50), die deze quiz heeft gemaakt. “Het idee is ontstaan uit de diversiteit van de hobby. Het is gewoon leuk om te zien wat de gemiddelde hobbyist aan kennis in huis heeft.” Hij ontving bijna honderd inzendingen, dus het was nogal een klus om alles na te kijken. “Het gemiddelde aantal goede antwoorden ligt rond de tachtig, maar er zijn natuurlijk uitschieters. De winnaar van vorig jaar had maar liefst 99 goede antwoorden.”

Chris maakt al vier jaar een OV-quiz aan het einde van het jaar: “Google is je beste vriend. Alle antwoorden van de vragen zijn online terug te vinden. Ik heb negentig procent van de vragen zelf bedacht en met de rest heb ik hulp gehad. Soms zitten er hele kleine instinkers in. Zoals een vraag van vorig jaar, waar werd gevraagd hoe de hogesnelheidslijnen in Frankrijk heten. De meeste antwoorden waren: TGV. Maar dat klopte niet. Het goede antwoord was LGV, want het ging hierbij niet om de hogesnelheidstreinen, maar om de hogesnelheidslijnen.”

Chris (rechts) in de metro in Londen, de Jubilee Line.

Chris’ fascinatie voor het OV (al vindt hij dat zelf een te groot woord) begon in zijn jeugdjaren. Als kind wilde hij al buschauffeur worden. Dat lukte: hij werkte jarenlang bij het GVB, maar moest stoppen vanwege gezondheidsproblemen die hij opliep tijdens het werk: “De bestuurscabine was slecht ingedeeld en ik had geen goede chauffeursstoel met gasvering. Het stuur was zo groot als een wagenwiel, zonder stuurbekrachtiging. Daardoor kreeg ik onder andere last van mijn rug.” Inmiddels is hij pakketbezorger, maar hij kruipt nog regelmatig vrijwillig achter het stuur van de buurtbus tussen Loosdrecht en Kortenhoef.

“Mijn interesse ligt vooral op het vlak van de algehele organisatie en planning, de dienstregeling,” vertelt Chris. “Daar komt zo veel bij kijken.” Hij verdiept zich op de functionaliteit van het openbaar vervoer en op de wereld achter de schermen, waar de passagier niets vanaf weet: “Stel, de bus komt aan bij een halte en ineens begint een passagier de chauffeur de huid vol te schelden omdat hij een paar minuten vertraging heeft. Het waarom boeit de passagier niet. Veel mensen beseffen niet dat het openbaar vervoer mensenwerk is, en niet door een computer gedaan kan worden. Een chauffeur is afhankelijk van heel veel factoren, zoals verkeersopstoppingen. En veiligheid is belangrijker dan op de minuut nauwkeurig rijden. Daar staan veel reizigers niet bij stil.”

Elke hobbyist heeft zijn eigen voorkeur: materiaal, stoomtreintjes of stationsgebouwen, bijvoorbeeld. “Mij maakt het niet uit of een bus rood, groen of paars is,” aldus Chris. Zijn favoriete onderdeel is het transportnetwerk in Londen, waar hij paar keer per jaar naartoe reist om te genieten van het OV: “Er is zoveel te zien. Behalve alle metro’s, treinen, bussen en hoe die zich allemaal tot elkaar verhouden, is er ook veel interessante stationsarchitectuur. Ik ben al zo’n twintig keer naar Londen geweest en dan nemen we ons voor om bepaalde wijken, lijnen en stations te bekijken. Er zijn nog steeds bepaalde plekjes waar ik nog nooit ben geweest.”

Gemiddeld is Chris twintig uur per week kwijt aan zijn hobby. Hij verzamelt dan vooral informatie over het openbaar vervoer: “Ik ben een informatievreter.” Daarnaast gaat hij geregeld op pad met zijn medehobbyisten om de transportdiensten van dichtbij te bewonderen. “Ik zit met veel andere hobbyisten op dezelfde golflengte en dat schept een hechte vriendschapsband. Aan de andere kant is de hobby zo ontzettend divers dat je niet met iedereen goede vrienden kunt of wilt zijn. Met de groep waarmee ik soms op stap ga, is het heel gezellig. Soms komt het OV-gebeuren urenlang niet ter sprake.” De OV vrienden kletsen dagelijks in hun groepen op Facebook.

De quiz van volgend jaar wil Chris iets moeilijker maken, met meer open vragen. Hij besluit vaak in het najaar of hij er wel zin in heeft: “Het is vaak een hele toer om honderd vragen te bedenken.” Hij is weken voor publicatie bezig en krijgt gelukkig een beetje hulp van medehobbyisten. Tot nu toe heeft hij het altijd de moeite waard gevonden om zijn OV-gemeenschap op de proef te stellen.

De Grote OV-Quiz is dit jaar voor de tweede keer op rij gewonnen door Bas van der Burght. Vorig jaar won hij met 99 goede antwoorden, dit jaar had hij een score van 98. De onbetwist regerend Nederlands kampioen OV-triviakennis heeft wel een duidelijke voorkeur, qua OV: “Ik ben al veertig jaar dol op het openbaar vervoer. Het meest fascinerend vind ik de veelzijdigheid van modellen en de kleuren van de verschillende busmaatschappijen en hun opdrachtgevers. Bussen zijn mijn absolute favoriet. Bussen.”

Een score van 98 vragen van de 100 goed op dit niveau is op zijn minst bewonderenswaardig. Toch verzekert de titelhouder dat hij eerlijk heeft meegespeeld: “Eén vraag wist ik echt niet, daarvoor heb ik op internet gespiekt.” Hoe word je een allesweter op het gebied van publiek transport? Volgens Bas is het belangrijk om in je vrije tijd het openbaar vervoer te fotograferen, en zo nu en dan naar wagenparken te gaan om de boel te analyseren. De gouden tip van de winnaar: “Ogen en oren goed de kost geven en veel onthouden.”