Waarom zijn brieven van deurwaarders zo onbegrijpelijk?

Ik ontving laatst voor het eerst een brief van de deurwaarder en ik begreep letterlijk niets van wat er in de brief stond, behalve het bedrag en het bankrekeningnummer.

Het is feitelijk één lange zin juridische woorden van 100 jaar oud. Nu kun je zoiets hebben van: Prima! Toch liet de gedachte dat tienduizenden mensen in Nederland zo'n onleesbare brief in de bus krijgen me niet los.

Wat als je niet zo goed Nederlands leest? Er zijn ontzettend veel mensen die niemand hebben die dit voor ze kan vertalen naar mensentaal. Of mensen negeren de brief compleet omdat ze niet begrijpen wat er staat. Ik bedoel, lees de eerste pagina van mijn brief even en kijk hoe jij je voelt:

Blijkbaar gaan we ermee akkoord dat we mensen met een schuld op de minst empathische, minst leuke manier te woord staan. Waarom eigenlijk?

Ik ben niet de eerste die zich dit afvraagt. Annemarie van Gaal (voor zover ik weet geen familie, al lijkt ze wel een beetje op mijn tante) schreef vorig jaar in de Telegraaf dat het leven van mensen met betalingsproblemen een "aaneenschakeling is van stressmomenten. En wat doen gerechtsdeurwaarders? Die doen er nog een schepje bovenop door teksten af te leveren die volstrekt onbegrijpelijk zijn."

Nu kunnen die deurwaarders er niet zoveel aan doen. Neerlandica Thialda Sikkema doet onderzoek naar het taalgebruik in gerechtelijke stukken en legt mij in een e-mail uit dat de tekst juridisch sluitend moet zijn. Overheid, rechtbanken en gerechtsdeurwaarders houden elkaar in de houdgreep, omdat een vordering nietig wordt verklaard als de tekst juridisch gezien niet helemaal hermetisch is.

Van Gaal (niet ik) noemt het juridische argument een "onzinargument." Ze mailt: "Als je moet betalen, moet je betalen - daar doen minder moeilijke woorden niets aan af." Als de wetgevende macht besluit dat een gewone brief volstaat, dan zou dat moeten kunnen, volgens haar. "Zijn die teksten dan echt nodig?" vraagt een gerechtsdeurwaarder uit Almere zich af op de site Deurwaardersbelangen.nl. Ook hij concludeert van niet: "Althans niet altijd en zeker niet altijd in gewone brieven."

En daar gaat het hier om: gewone brieven gericht aan gewone mensen met schuld. Precies daarom legde SP-kamerlid Michiel van Nispen deze vraag op 14 december voor aan Van der Steur - toen nog minister van Justitie (en trouwens ook oud-stagiair van een deurwaarderskantoor).

Behalve de hoogedelgestrenge conclusie dat "als u gewoon betaalt, hebt u geen probleem", zei Van der Steur dat er niet echt veel zal veranderen omdat "de kans bestaat dat de tekst juridisch niet meer standhoudt" - de bekende drogredenering - om meteen daarna te verwijzen naar het traditionele karakter van de rechterlijke stand: "zo doen we het al eeuwen, en zo zullen we het nog eeuwen doen."

Het belangrijkste argument om deurwaardersbrieven onbegrijpelijk te houden zijn dus het zo-doen-we-het-nu-eenmaal van de minister, maar ook omdat het duur is. Want de wet kan wel gewoon gewijzigd worden, maar dat is sowieso veel te duur. Daar stemde de hele kamer wel mee in.

En zo praat iedereen elkaar na in een cirkel van zelfbevestiging en verandert er niets, of veel te weinig, voor de duizenden families die hierdoor benadeeld worden

En zo praat iedereen elkaar na in een cirkel van zelfbevestiging en verandert er niets, of veel te weinig, voor de duizenden families die hierdoor benadeeld worden.

Maar dat een wet niet gewijzigd zou kunnen worden omdat het te duur is, zegt meer over de motivatie van de overheid hier iets aan te doen. Die is laag. Op mijn vraag waarom er zo weinig animo is om de wet te wijzigen, antwoordde een directeur van een incassobureau die liever anoniem wil blijven in een e-mail: "Er is geen motivatie voor, want more moneyyysss."

Er is geen enkele stimulans om brieven in begrijpelijke taal te schrijven omdat rechter, deurwaarder en overheid willen dat de gedaagde niet komt opdagen. Iemand die niet komt opdagen kan geen verweer voeren en zal in bijna alle gevallen "bij verstek" (bij afwezigheid) veroordeeld worden. Als het vonnis in voordeel van de eiser wordt gewezen, kan een deurwaarder bijvoorbeeld beslag gaan leggen, "en daar verdienen ze het meeste geld aan."

Denk dus de volgende keer als je een onbegrijpelijke deurwaardersbrief op de mat krijg aan het 'zo doen we het al jaren' van de rechters. Laat het 'ja maar een wetswijziging is zo duur' van de politici even over je tong rollen. Corrigeer jezelf met een 'we zouden wel willen maar we kunnen niet anders' van de deurwaarders, maar vergeet bij het overmaken niet ook het hele bestel in koor te laten zingen:

"We kunnen het wel veranderen, maar we laten het liever zo."