Vorig jaar werden wereldwijd meer dan 100 milieuactivisten vermoord

Vorig jaar op 2 oktober, ging de Hondurese milieuactivist Daniel Humberto Sanchez Avendaño sigaretten kopen. Hij kwam nooit meer terug. De negentienjarige activist was lid van COSAJUCA, een jongerenorganisatie in Colombia die vecht tegen een bovengrondse goudmijn. De organisatie organiseerde workshops waarin ze de bevolking lieten zien hoe schadelijk de mijn was voor het milieu. Andere leden van de groep werden meerdere keren bedreigd. Een paar dagen voor zijn verdwijning werd Avendaño nog lastiggevallen door de politie.

Vijf dagen later werd hij vermoord teruggevonden. Volgens een rapport van Global Witness was hij één van de 116 milieuactivisten die in 2014 wereldwijd werden vermoord. De slachtoffers kwamen uit 17 landen, en meer dan driekwart van de moorden gebeurden in Centraal- of Zuid-Amerika. 40% van de vermoorde activisten maakte deel uit van de inheemse bevolking. Het aantal moorden in 2014 lag 20% hoger dan in het jaar ervoor.

Volgens Billy Kyte van Global Witness liggen de ware cijfers waarschijnlijk nog hoger. De moorden die in afgelegen gebieden plaatsvinden, of die voor de media moeilijk te bereiken zijn, of waar autoritaire regimes alle informatie streng controleren, of waar maatschappelijke organisaties schaars zijn, die moorden worden vaak niet geregistreerd en meegeteld in de cijfers.

"Het heeft sowieso een verstikkend effect. Milieuactivisten wordt systematisch het leven zuur gemaakt. Ze worden bijvoorbeeld bestookt met valse aanklachten," zei Kyte tegen VICE News. "Het gaat niet alleen om de moorden – het gaat ook om de criminalisering van demonstraties, de verwatering van wetten en milieubescherming, en de beperkingen op de vrijheid van activisten om overal heen te gaan waar ze willen en hun werk uit te voeren."

Afgelopen jaar ontdekte Global Witness dat het aantal moorden op activisten in het afgelopen decennium is verdrievoudigd. In de 908 moordzaken die er waren, werden maar tien moordenaars veroordeeld.

Global Witness noemt de slachtoffers in het rapport "mensen die vreedzaam actie voerden om milieurechten te beschermen, en die alle bescherming genieten, zoals dat is opgenomen in de verklaring van de mensenrechtenbeschermers van de VN." Toch behoren milieuactivisten, volgens een VN-rapport uit 2007, tot de groep activisten die op één groep na het grootste risico lopen vermoord te worden. Alleen mensen die opkomen voor vrouwenrechten lopen nog meer risico.

De slachtoffers in 2014 hebben uiteenlopende achtergronden, zei Kyte. Het zijn vaak gewone mensen uit landelijke gemeenschappen die vechten tegen de uitputting van hun natuurlijke bronnen. Soms zijn het ook professionele advocaten, of onderzoeksjournalisten.

De daders zijn grotendeels onbekend, maar het lukte Global Witness om tien moorden te linken aan paramilitaire groepen, acht aan politiemachten, vijf aan private veiligheidsdiensten, en drie aan het leger. Volgens het rapport zijn het vaak "grote landeigenaars, zakenbelangen, politieke actoren of figuren uit de georganiseerde misdaad" die aanzetten tot het geweld. Dat gebeurt dan vooral in landen waar "huurmoordenaars goedkoop werken en worden gebruikt om illegale surveillance uit te voeren, of om activisten te bedreigen, aan te vallen of te vermoorden."

Voor het vijfde jaar op rij was Honduras voor milieuactivisten het dodelijkste land ter wereld. In 2014 werden er twaalf vermoord, en sinds 2002 zijn er maar liefst 111 activisten gedood. Volgens Global Witness hebben zowel de Hondurese politie als het leger inbreuken gepleegd op de mensenrechten.

Honduras wordt geteisterd door corruptie en de cijfers voor ontbossing in het land zijn zo'n beetje het hoogste ter wereld. Bijna twee derde van de bevolking leeft in armoede. Volgens het rapport zijn er ook vijf keer meer bewakers van private securitybedrijven dan politieagenten aanwezig in het land.

Berta Caceres is de algemeen directeur van COPINH, een ngo die zich focust op de inheemse gemeenschappen in Honduras, en in 2015 de Goldman Environmental Prize kreeg. Sinds 2011 is COPINH aan het vechten tegen de voorgestelde Agua Zarca-dam. Door die dam zou de inheemse Lenca-gemeenschap in Rio Blanco het land van hun voorouders gedwongen moeten verlaten.

"Ze dreigden met de dood, met ontvoeringen, met lynchen… Die bedreigingen waren niet alleen aan mij gericht, maar ook aan de inheemse raad van de gemeenschappen," zei Caceres tegen VICE News. "De dreigementen brengen veel zorgen en angst met zich mee, maar ze hebben ons ook dichter bij elkaar gebracht en heel veel solidariteit gecreëerd."