Hoe het ervoor staat met de legalisering van softdrugs in Nederland

Voor het eerst sinds 1988 wordt de Cannabis Cup niet meer in Amsterdam gehouden. Dat heeft organisator High Times deze week aan VICE laten weten. De organisatie heeft de afgelopen jaren niet alleen moeten voldoen aan steeds strengere regels, ook kreeg het in 2011 een inval van politie omdat er te veel wiet aanwezig zou zijn. En vorig jaar leidde vergunningsproblemen tot een minimale versie van het evenement.

De organisatie gaat het evenement nu in de Verenigde Staten houden, waar de legalisering een stuk verder is dan hier. Er is nu nog één evenement over in Nederland waar de cannabiscultuur gevierd wordt: Cannabis Bevrijdingsdag, dat aanstaande zondag in Amsterdam gehouden wordt.

Een pessimist zou zeggen dat wietlegalisering een verloren zaak is: het politieapparaat draait overuren met het oprollen van wietplantages, hele bedrijven worden opgedoekt vanwege een nieuwe growshopwet en coffeeshops die jarenlang goed contact hebben gehad met de gemeente en politie worden opeens binnengevallen.

Maar er is ook hoop. Ten eerste omdat volgens een enquête van eerder deze week 70% van de Nederlanders op dit moment voor legalisering is. Ten tweede omdat er internationaal meer ruimte komt voor een ander beleid. En ten derde omdat de mensen die het tegenhouden vooral oudere kiezers en politici zijn, en die gaan als het goed is binnen niet al te lange tijd met pensioen.

Je kunt er een dagtaak aan hebben om bij te houden welke ontwikkelingen er op het vlak van wietbeleid zijn, maar je hebt vast een hoop andere dingen te doen. Daarom is hier een kort overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen van de laatste tijd: zowel de goede als de slechte (ervan uitgaande van dat je vóór legalisering bent, anders moet je 'slecht nieuws' en 'goed nieuws' even omdraaien, Ivo Opstelten).

Slecht nieuws: Al een paar jaar vragen tientallen burgemeesters aan Den Haag of ze op gemeentelijk niveau mogen experimenteren met een gereguleerde teelt. Op 19 mei heeft de Tweede Kamer met 75 stemmen een motie aangenomen die de burgemeesters verbiedt om aan de slag te gaan met gereguleerde teelt. De christelijke partijen kregen niet alleen hulp van de PVV, maar ook van de VVD.

De VVD is de enige partij die op dit moment voor het huidige gedoogbeleid is, waarbij gebruikers gewoon kunnen kopen maar de teelt en distributie bestreden worden. De VVD zegt een vrijheidslievende partij te zijn die voor een kleine overheid is, maar pompt ondertussen wel honderden miljoenen in het justitiële overheidsapparaat om ondernemers te bestrijden die volgens de VVD nou eenmaal het verkeerde product hebben gekozen.

Goed nieuws: 77% van de kiezers van de VVD is voor een gereguleerde teelt, zo blijkt uit eerdergenoemde enquête. In veel gemeentes is de VVD juist een van de aanjagers van regulering. Foort van Oosten is een nieuw kamerlid dat nu het woord voert over het wietbeleid. Hij zei gisteren in een debat over het nemen van een stap richting legalisering: "Het risico en de bezwaren die gekoppeld zijn aan een andere stap, die zijn voor mij nog niet opgelost. Daar ben ik echt nog niet."

Het woordje 'nog' in die zin is nieuw en zegt iets over een kleine opening in de stugge houding van de VVD.

Een tweede goed punt: er is sinds vorige maand voor het eerst een rechtse Nederlandse partij die vóór de regulering van cannabis is. De partij VNL, geleid door Bram Moszkowicz en ex-PVV'er Joram van Klaveren, vindt een reguleerde vrije markt (zoals die in Colorado bestaat) een goede oplossing voor het verhandelen van wiet. Het huidige gedoogbeleid is volgens Van Klaveren ouderwets. Gezien de peilingen hebben de PVV en de VVD nog weinig te vrezen van VNL, maar het is wel een goed teken dat de oude links/rechts-tegenstelling ten aanzien van wietbeleid niet meer opgaat.

Slecht nieuws: De jacht op wietkwekers is zo groot dat zelfs de belangrijkste activistische organisatie voor regulering van cannabis in Nederland een bezoek van de politie heeft gekregen. Op 1 juni stonden er vier agenten op de stoep van Derrick Bergman, de voorzitter van de Vereniging voor Opheffing van het Cannabisverbod, kortweg VOC Nederland. Er was een anonieme tip binnengekomen dat Bergman een wietplantage thuis zou hebben. Het bleken zeven babystekjes in de tuin. Bergman deed geen afstand van de planten en laat de zaak voorkomen bij de rechter.

Goed nieuws: Wie in een koophuis woont of toestemming heeft van zijn verhuurder, kan maximaal vijf planten neerzetten zonder te hoeven vrezen voor een straf. Dat is het fundament onder nieuwe cannabis Social Clubs, die wiet proberen te krijgen van kleine kwekers. Volgens het Openbaar Ministerie is deze manier van organiseren toch strafbaar, maar goed nieuws: ze gaan de clubs niet vervolgen. Alleen als een kwekerij wordt ontdekt wordt er opgetreden. Zolang de kwekers de operatie op maximaal vijf planten houden, is dat dus de minst illegale vorm van teelt in Nederland. Hier wat tips voor een hoge opbrengst.

Slecht nieuws: In 1961 is afgesproken dat alle landen ter wereld die lid zijn van de Verenigde Naties cannabis moeten verbieden en vervolgen. Volgens een onderzoek van de Radboud Universiteit bieden VN-verdragen geen enkele ruimte voor gedogen, legaliseren of reguleren. Als de PVV en het CDA het voor het zeggen zouden hebben, zouden ze op basis hiervan direct een einde kunnen maken aan het gedoogbeleid. En de Nederlandse regering schaamt zich op dit moment al zo erg voor het gedoogbeleid, dat het zich in Europa stilhoudt over het onderwerp.

Goed nieuws: De Verenigde Staten, Uruguay, Noord-Korea en ook Nederland hebben allemaal op hun eigen manier maling aan deze verdagen, en dit aantal landen groeit. Het Nederlandse gedoogbeleid is een overtreding van het verdrag, net als de legale markt die er nu in Colorado is ontstaan.

Volgend jaar is er in New York de belangrijkste bijeenkomst over het internationale drugsbeleid van onze generatie, getiteld UNGASS 2016. Iedereen die zich enigszins zich druk maakt over het beleid zoals het nu gevoerd wordt – of het nou doodsvonnissen zijn in Indonesië of een opgepakte wietkweker in Nederland – zou aandacht moeten gaan besteden aan dat congres.

Nederland zit in het meer liberale kamp, maar gaat nog niet actief pleiten voor een einde aan de war on drugs.

Ook in Alaska is wiet nu legaal. Hier onze documentaire daarover

Slecht nieuws: Gemiddeld wordt er elke werkdag in Nederland iemand veroordeeld in een rechtszaak over cannabis. Dit jaar zijn dat er al 136. Geen nieuws dus, maar wel vervelend. Rechters volgen de lijn die de regering heeft uitgezet.

Goed nieuws: Soms heeft ook de rechter het gehad met die politieke naïviteit. In oktober 2014 kreeg een echtpaar in Groningen geen straf voor wietteelt, omdat de plantage er keurig uitzag en ze belasting hadden betaald over hun inkomsten. De rechter erkende dat coffeeshops op de een of andere manier aan hun wiet moesten komen.

Het Openbaar Ministerie is in hoger beroep gegaan, en dat dient op woensdag 26 augustus 2015. Het is samengevoegd met de zaak tegen kweker Doede de Jong, een kleinschalige biologische wietteler uit het Friese Appelscha die bijna een kwart miljoen euro moet betalen vanwege een draconische richtlijn van justitie. Mocht het hoger beroep opnieuw beslissen dat de telers veroordeeld worden zonder straf, dan is dat een grote stap richting regulering.