Facebook bereidt zich al meer dan tien jaar voor op #DeleteFacebook

Nu is misschien wel het beste moment om Facebook te verwijderen. Tenminste dat is wat de #DeleteFacebook-beweging beweert, naar aanleiding van de onthulling over Cambridge Analytica. In 2014 verzamelde Cambridge Analytica de privégegevens van meer dan 50 miljoen Amerikanen. En gister bleek ook dat 90 duizend Nederlanders zijn getroffen.

Maar de bijna 2 miljard gebruikers van Facebook kunnen nergens anders heen. Dat komt omdat Facebook erin geslaagd is om hun concurrenten – op een paar uitzonderingen na – te verslaan door ze schaamteloos te kopiëren of op te kopen. Al zolang Facebook bestaat, gebruiken ze deze tactiek om relevant te blijven en onvervangbaar. En nu ze onvervangbaar zijn, kunnen ze doorgaan met het monopoliseren van hoe mensen online communiceren.

“Ik geloof niet dat een significant aantal gebruikers hun account heeft verwijderd, maar het is geen goed teken,” vertelde Zuckerberg aan The New York Times. Uit een Reuters-enquête bleek dat 41 procent van de 2237 ondervraagde Amerikanen denkt dat Facebook hun privégegevens goed beschermt. Uit een recente peiling op Blind, een anonieme chatapp voor mensen uit de tech-industrie, was 31 procent van de gebruikers van plan om Facebook te verwijderen.

Het is niets nieuws dat techbedrijven elkaar kopiëren. Silicon Valley barst van de startups die niet van elkaar te onderscheiden zijn, maar sommige mensen vinden dat het jatwerk van Facebook innovatie enorm in de weg staat. Er zou te weinig ruimte zijn om met vergelijkbare ideeën te kunnen concurreren door dat monopoly van Zuckerberg en zijn vrienden. Facebook is een techreus: het monster van Frankensteins onder de sociale media. Ze hebben niet alleen allemaal bedrijven overgenomen, maar ze zijn ook in onze dagelijkse gewoontes binnengedrongen. Hierdoor is het voor de gewone gebruiker ontzettend lastig geworden om Facebook echt te verwijderen.

Ik ben geen actieve Facebook-gebruiker, maar omdat ik bang ben om geen contact meer te hebben met familie, vrienden en mensen die ik nog nooit heb ontmoet, heb ik het platform nog niet verlaten. Oudere mensen, zoals mijn moeder, maken zich ook zorgen over de acties van Facebook, maar mijn moeder kan zich niet voorstellen dat ze haar account verwijdert. Facebook verlaten betekent dat relaties en familiebanden – die weer opgebloeid zijn – worden verbroken. De groep 55 jaar en ouder groeit het snelst op het netwerk. Er zijn ontelbaar veel manieren waarop Facebook de psychologische effecten van het online-zijn heeft uitgebuit. Alleen is dat niet de reden waarom we nog steeds vastgeketend aan de site zitten.

In 2009 kocht Facebook socialmedia-aggregrator FriendFeed voor 12,5 miljoen euro en 26,5 miljoen euro in aandelen. Rond die tijd verwerkte Facebook FriendFeeds originele functies, zoals de like-knop, en real-time updates, in hun eigen platform.

“FriendFeed is nog steeds op veel manieren beter dan de newsfeed van Facebook,” meldt Techcrunch. “Eén van redenen is de manier waarop verhalen naar boven komen drijven als er een nieuw iemand op reageert. Het systeem van FriendFeed is echt real-time; Facebook-gebruikers moeten hun feed handmatig vernieuwen.”

Een jaar later betaalde Facebook 32,5 miljoen euro voor een zak patenten van Friendster. “Het was belangrijk dat niemand eraan kon twijfelen dat die intellectuele eigendom achter hun technologie eigendom van Facebook zijn,” schreef Gigaom.

In 2012 betaalde het platform 815 miljoen euro voor Instagram, nadat hun eigen foto-app mislukt was. Twee jaar later kocht Facebook Whatsapp voor 15,5 miljard euro. De populaire berichten-app was een té grote concurrent voor Facebook Messenger.

In 2013 gaf Facebook 122 miljoen euro uit aan een VPN-dienst (virtual private network) Onavo. Hiermee zou het bedrijf de gegevens van hun gebruikers beter kunnen beschermen, maar volgens The Washington Post was dit een dekmantel om het gedrag van hun gebruikers beter in kaart te brengen. Met ons surfgedrag en appgebruik kan Facebook beter op onze behoeftes inspelen – of het nu om Snapchat-achtige filters of WeChat-achtige games gaat.

Facebook heeft een heleboel bedrijven overgenomen. Als ze eenmaal de baas over dat bedrijf zijn, absorberen ze het, lenen ze wat kekke functies, of zetten ze het platform helemaal buitenspel. Even een kleine greep uit hun aankopen: een startup die check-ins op locaties mogelijk maakt, talentvolle mobiele adverteerders, groepsmailing-technologie, een Q&A-dienst en een platform voor giften, maar bovenal: de belangrijkste functies van Facebook die we allemaal dagelijks gebruiken.

“Onze missie is om mensen in staat te stellen om gemeenschapen te bouwen en de wereld dichter bij elkaar te brengen,” zei Zuckerberg afgelopen jaar op de Facebook Community Summit. “We kunnen dit niet alleen doen, maar we kunnen wel mensen de mogelijkheden geven om gemeenschappen te bouwen en ze bij elkaar brengen.”

Maar brengt Facebook gemeenschappen wel echt bij elkaar of is het tegenwoordig onmogelijk om dat ergens anders te doen?