FHM reisde naar Vlaanderen af om een soort Tinder-bangalijst op te stellen

Het best gelezen artikel op FHM.nl van 2015 had niets te maken met hun prestigieuze FHM500, maar volgde een heel simpel concept: een halfuurtje Tinderen (of in dit geval: Happn'en) in één stad, en dan een lijst van de mooiste vrouwen publiceren. Dat was toen Stockholm. De reden voor het succes is waarschijnlijk te verklaren door het bekende cliché "knappe blonde Zweedse meisjes in overvloed", zoals FHM Nederland het in een bijhorend facebookbericht verwoordt. Het artikel bleek zelfs zo populair dat het ook het vijfde meest gelezen artikel van 2016 was. Waarop de redactie van For Him Magazine Nederland besliste: dit moeten wij meer doen. Achteraf gezien zou de enige juiste reactie zijn geweest: dit moeten we nooit meer doen. In 2017 was Vlaanderen aan de beurt. FHM bezocht twee Vlaamse steden [we zouden hier naar het artikel kunnen linken, maar dat doen we lekker niet, red.], en hun insteek bleef exact hetzelfde: "We besloten om te kijken wat de twintig beste vrouwen zijn die wij in een half uur tegenkwamen." Vrouwen zijn volgens de auteurs, die dus ook de FHM500 opstellen, zoals appels of peren: perfect te vergelijken en te rangschikken. Ik vroeg me af: had FHM deze Vlaamse vrouwen wel om hun toestemming gevraagd? Want raar maar waar: niet elke vrouw wil dat haar Tinder-profiel op de website van een blad als FHM gepubliceerd wordt. Zoals je waarschijnlijk wel weet, praat je op Tinder niet gegarandeerd met iedereen in wie je geïnteresseerd bent: je moet eerst matchen. Volgens een Brits onderzoek uit 2016 matchen mannen met maar 0,6% van de mensen die ze liken, terwijl dat bij vrouwen ongeveer 10% is. Spijtig genoeg is FHM geen vrouwenblad, en dus moesten ze het met de lagere quota doen. Ik stelde me voor hoe je zo'n Tinder-zoektocht zou aanpakken. Het leek me bijna onbegonnen werk om in maar 30 minuten tijd een heleboel matches te krijgen, vervolgens toestemming te krijgen van deze vrouwen om hun foto op je mannen(!)website te publiceren, en daar nog de "beste vrouwen" uit te kiezen. Maar natuurlijk: het kon. Dus besloot ik deze vrouwen op te sporen, om te achterhalen hoe (on)voorbeeldig FHM werkelijk was geweest.

"Nee, ik weet van niks," reageert één vrouw. "Ja, dat ben ik, en nee, niemand heeft om mijn toestemming gevraagd," zegt een andere. Geen enkele vrouw die ik sprak had toestemming gegeven voor de publicatie van haar Tinder-foto op FHM.nl. Mijn vermoedens werden daarmee bevestigd. "Oh my god, ik kan dit niet geloven!", is de reactie van iemand die door mij te weten komt dat haar foto was gebruikt. "Ik ben hier echt heel boos om," zegt ze. "Het is heel respectloos om een persoonlijke foto zonder toestemming te publiceren, en mensen te categoriseren op basis van hoe ze eruit zien op een sociaal medium." "Een vriendin had mij dit artikel al laten zien," zegt een vrouw die al op de hoogte was. "Tot mijn ongenoegen was er nooit toestemming gevraagd, en ik schaam me ervoor dat ik in dit artikel word vermeld."

"Ik ben leerkracht, en dat artikel verscheen vlak voor ik aan mijn stage begon. Ik had daardoor echt wel stress," vertelt een andere vrouw. "Ik was bang dat leerkrachten of ouders het artikel zouden zien. De foto was echt niet gepast, door mijn kleding en gezichtsuitdrukking, en ook omdat het op zo'n soort website verscheen."

"Ik ben er heel toevallig achter gekomen, omdat iemand mij herkende. Anders had ik waarschijnlijk nooit geweten dat mijn foto in dat artikel stond," vertelt een volgende vrouw. "Ik had liever dat ze me eerst hadden gevraagd of ze mijn foto mochten gebruiken. Dan had ik waarschijnlijk ook geen toestemming gegeven, aangezien het een mannenblad is met schaars geklede vrouwen. Het is nogal vies om te beseffen dat er misschien wel mannen zijn die zitten te geilen op jouw foto's." Eén vrouw vindt het niet zo erg dat haar Tinder-foto op FHM.nl staat. Alle andere bevraagden vinden het absoluut niet oké. "Als zo'n foto wordt gepost zonder jouw toestemming, en ook nog eens op zo'n site… ik heb gemerkt dat dat toch wel iets met je zelfvertrouwen doet," zegt een van hen.

Twee vrouwen overwegen om een rechtszaak tegen FHM Nederland te beginnen. "Ik zou graag eerst het juridische plaatje willen zien, maar als de klacht goed in elkaar zit: geen enkel probleem," zegt een van hen tegen mij. "Wat moet ik doen om die foto te laten verwijderen? Hoe kan ik ze aanklagen?" vraagt een ander, die me ook vertelt dat ze haar Tinder-profiel gaat verwijderen door dit fiasco. Een derde is terughoudender: "Pff, ik heb geen zin in een rechtszaak, maar als ik er een schadevergoeding voor krijg, I'm in." Ik belde met jurist Charlotte Meindersma om meer te weten te komen over die mogelijke rechtszaak. "De schadevergoedingen hiervoor zijn laag in België en Nederland," zegt zij. "Je zou zo'n rechtszaak dus vooral aanspannen om de foto's te laten verwijderen." Is het een optie om simpelweg te eisen dat je een foto waar jij op staat van zo'n publieke website verwijderd moet worden? Meindersma is duidelijk: "Nee, helemaal niet. Je hebt als geportretteerde geen vetorecht." Ik ben verbaasd. Het is toch jouw foto? "De rechter zal pas beslissen of je foto verwijderd wordt na een belangenafweging tussen het recht op vrije meningsuiting van de website en het recht op privéleven of privacy van de persoon op de foto." Via een omweg sta je wel sterker in je schoenen. Zoek de fotograaf (in geval van een selfie ben je dat natuurlijk zelf). Hij of zij heeft als auteur meer controle over de foto, en kan eisen dat het medium de foto offline haalt. Of de fotograaf staat het gebruik wel toe, maar eist een schadevergoeding, maar dat lijkt me in dit geval geen slimme zet. "Het probleem met dit artikel is dat het vrouwen gewoon voorstelt als een lustobject," vertelt een van de geïnterviewden mij.

"Ik vind trouwens dat ze elke keer dat ze je foto willen gebruiken, je toestemming zouden moeten vragen, eender waarvoor ze hem willen gebruiken," vervolgt ze. De vrouwen die ik sprak, vinden dat er strengere regels zouden moeten komen over wat er met je foto's mag gebeuren. "Naar mijn mening mogen ook de 'onschuldigere' foto's hier niet gebruikt worden, door het misplaatst seksisme dat schuilgaat in het artikel van FHM", zegt een andere vrouw. Is FHM de enige die dit doet? Ja, ze zijn de enigen die hoogstpersoonlijk naar een stad zijn afgereisd om daar op zoek te gaan naar Tinder-foto's, en die vervolgens te publiceren. Andere mannenbladen (zoals Clint in België, en Playboy, Panorama en Esquire in Nederland) hebben wel volledige fotos van vooral Amerikaanse Tinder-profielen gepubliceerd. Het gedrag van deze mannenwebsites doet me denken aan een uitspraak van Dries Depoorter, een Belgische internetkunstenaar. Voor een van zijn projecten publiceerde hij de LinkedIn-profielfoto van mensen, samen met hun Tinder-profielfoto – zonder hun toestemming. Daarover zei hij later: "Op het internet gebruiken heel veel mensen foto's van andere mensen zonder het te vragen. En ik denk dat ik hetzelfde aan het doen ben." Het verschil? Toen een van de geportretteerden hem vroeg zijn foto's weg te halen, deed hij dat. Meteen. En besloot de andere foto's onherkenbaar te maken. Het is niet onvergefelijk om een fout te maken, als je die fout tenminste corrigeert wanneer je erop gewezen wordt. Take note, FHM.

Reactie FHM: Chris Riemens, hoofdredacteur van FHM, vertelt me via de telefoon dat wanneer een van de vrouwen FHM contacteert met het verzoek om haar foto offline te laten halen, ze dat ook zullen doen. Ze zullen echter niet de volledige artikels (en dus alle foto's) offline halen. * De namen van de vrouwen zijn bekend bij de redactie. Aangezien zij nooit om de belangstelling door de publicatie van hun foto's door FHM hebben gevraagd, hebben we besloten hen hier ook niet met naam te vermelden. * In de foto bovenaan dit artikel is geen van de Belgische vrouwen, waarvan FHM de foto's gebruikte, afgebeeld. We maakten bewust een versie met foto's die FHM gebruikte, maar die van neppe Tinder-profielen afkomstig bleken te zijn. De vrouwen in kwestie waren dus niet in die steden op dat moment.