We vroegen cyber-experts wat ze van het regeerakkoord vinden

Nog voordat de inkt van het regeerakkoord tussen de VVD, CDA, D66 en ChristenUnie droog was, stuurde D66 een zeer ronkend persbericht de wereld in met als kop "Nederland als digitale koploper van Europa". Want, zo belooft de verse coalitiepartij, "Er komt meer geld voor onderzoek en innovatie in digitale technologie." En hoewel innovatie leuk klinkt, komen er bij mij direct wat vragen op. Want als ik denk aan de Nederlandse overheid en het internet, dan denk ik vooral aan eindeloos gestuntel rondom DigiD, politici die niet weten wat een ip-adres is, en jarenlange desinteresse in alles wat met internet te maken had, zoals zo mooi werd beschreven door Astrid Oosenbrug.

Is Nederland daadwerkelijk koploper, en wat kan ons kleine polderlandje dan nog verbeteren omtrent het internet? Ik vroeg aan enkele mensen die iets meer doen met het internet dan Googelen naar schattige kattenplaatjes of ze hun licht wilden laten schijnen op de stelling van het nieuwe kabinet en vroeg ik ze wat kan er beter in de komende vier jaar.

"Het is ten eerste een goede ontwikkeling dat er überhaupt meer aandacht komt voor cybersecurity," zegt hacker Jurre Groenendijk. "In de regering heb je nu Kees Verhoeven (D66) die weet waar hij het over heeft. De Kamer riep hem eerder uit tot 'IT-expert', en zei recent tegen Trouw 'elke maand een boek over it te lezen om zo geïnformeerd te worden en blijven'. Daarnaast heeft hij 'regelmatig' ontmoetingen met ICT'ers uit het veld. Maar het zou absoluut geen kwaad kunnen dat er meer mensen in het kabinet komen die überhaupt verstand hebben van cyber, zeker nu dit onderwerp van steeds groter belang wordt."

Lees hier ons interview met Ancilla van der Leest: "We zitten midden in een digitale revolutie en doen alsof we in de jaren 90 leven"

Bovendien, zo vindt Jurre, is het raar dat de regering het heeft over "gevechtsklaar tegen cybercrime" zijn. "Natuurlijk kun je burgers inlichten over de gevaren van het internet, maar zolang de overheid zogeheten achterdeuren blijft gebruiken, is dat een beetje een wassen neus."

Volgens Groenendijk is de overheid allemaal niet alleen maar slecht. "De nieuwe regering snapt bijvoorbeeld wel dat het net opgerichte NCSC (Nationaal Cyber Security Centrum, red.) van belang is. Zij noemen zichzelf de 'digitale brandweer' van Nederland. Zij helpen verschillende overheidsdiensten met digitale opsporing, en zijn het centrale aanspreekpunt voor cybercrime. Het nieuwe kabinet wil ook een campagne over digitale veiligheid beginnen, maar hoeveel euro's het hier voor uittrekt is nog niet duidelijk in het regeringsakkoord."

"Het is superbelangrijk dat er überhaupt vijftien jaar na het begin van het commerciële internet aandacht aan wordt besteedt," zegt Ancilla van de Leest, ex-lijsttrekker van de Piratenpartij. "Maar nog geen week nadat het referendumvoorstel over de zogeheten Sleepwet de benodigde 300.000 handtekeningen behaalde, zegt de nieuwe coalitie nu 'kritisch te gaan kijken' naar de wet. Ik weet niet of zij de urgentie en argumenten van de burgers tegen die wet zien. Inlichtingendiensten kunnen jouw internetverkeer 'per ongeluk' mee tappen, ook al zijn ze niet eens op zoek naar jou. Amnesty en tal van privacyorganisaties hebben de wet al naar de prullenbak verwezen, wat kan de nieuwe regering dan beloven?"

Privacywaakhonden waarschuwen niet voor niets al maanden voor de mogelijke gevolgen van de wet, en in Oostenrijk is een zelfde soort wet recent afgeschoten.

En in Nederland hebben bijna 400.000 mensen zich uitgesproken voor een referendum over deze nieuwe wet. Of die er komt is twijfelachtig, want het lijkt er op dat de nieuwe regering niet echt serieus omgaat met de kritiek van de critici. Mark Rutte zei deze week in RTL Late Night dat de nieuwe regering de sleepwet zal blijven steunen. Dit terwijl niet alle coalitiepartijen er blij mee zijn. "D66 doet veel meer dan andere partijen aan cybersecurity, maar dit is nogal een cosmetisch verhaal: je kunt niet echt tegen deze plannen zijn, waardoor het maar de vraag is of politici überhaupt kunnen doorgronden wat de impact van de plannen zijn," zegt IT-expert en -journalist Brenno de Winter.

We moeten het daarom niet alleen bij politici zoeken. Van der Leest en Groenendijk hameren er allebei op dat cyber een plek moet krijgen in het onderwijs: "Onderwijs in cyber komt helemaal niet voor in dit verhaal, terwijl dat juist een van de pijlers zou moeten zijn." Zij zijn niet de enigen: steeds meer expert spreken zich uit voor programmeerlessen in het onderwijs. Onze kinderen moeten zo vroeg mogelijk wegwijs worden gemaakt in de nieuwe onlinecultuur. "Stel programmeren bijvoorbeeld verplicht op scholen," stelt Groenendijk voor. Dát is pas echt een echte stap voor 'de digitale koploper van Europa', want in ons koplopende landje kan zelfs een modernisering van de basisadministratie niet zonder tegenslag plaatsvinden.