FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Kunnen bijen ons redden van retedure koffie?

Bij-zonder onderzoek.
Cornelius Noll
Antwerp, BE
Beeld: Cornelius Noll

Door klimaatverandering is er steeds minder land waarop koffie kan groeien. Maar de opwarming zou in sommige gebieden ook meer bijensoorten kunnen aantrekken, die koffieplanten juist meer laten produceren. Wow shit, heeft dit allemaal invloed op elkaar en kan een toename in bijen zorgen dat ik eindelijk niet meer 5 euro voor een latte hoef te betalen? Die vraag besloot een internationale groep onderzoekers te beantwoorden.

Advertentie

Voor het eerst is er namelijk onderzocht wat het effect is van klimaatverandering op koffie én bijen. De studie onderzocht Latijns-Amerika, 's werelds grootste koffieregio waar ongeveer één derde van alle koffie vandaan komt, en de resultaten zijn niet roos-, maar eerder espressokleurig.

Klimaatverandering is namelijk de grootste pestkop die koffieboeren en -liefhebbers ooit hebben gekend. Koffie zal in de komende jaren steeds vaker last hebben van plagen, slechtere kwaliteit en natuurlijk minder grond die geschikt is voor de kweek. Koffieplanten zijn namelijk heel weergevoelig: een paar graden meer, en ze groeien niet meer.

Bijen zijn de bro's van elke koffieboer. Dankzij hun bestuiving brengen koffieplanten soms meer dan 50% extra op.

Tegelijk groeien er meer vruchten aan een koffieplant als die door veel verschillende bijensoorten bestuift worden. Bijen zijn de bro's van elke koffieboer: dankzij hun bestuiving kunnen koffieplanten tot meer dan 50% extra opbrengen. Ook tof voor jouw bakkie pleur trouwens, want des te meer koffie er op de markt komt, des te goedkoper hij wordt.

Volgens de studie zal de hoeveelheid grond waarop de arabicakoffieplant (goed voor 70% van de wereldwijde koffieproductie) groeit, in 2050 met 73 tot 88% zijn afgenomen, bij middelmatige en hoge klimaatverandering. Dat zou een zware klap zijn voor miljoenen koffieboeren in Latijns-Amerika, en alle arabicadrinkers.

Advertentie

De percentages zijn veel hoger dan die van eerdere Duitse onderzoeken. Daar was sprake van een afname van 30% of minder, schrijven de auteurs van deze studies. Ze verklaren dat dat komt omdat zij gebruik maken van nieuwe klimaatmodellen, en hun model nauwkeuriger is. De grond werd per vierkante kilometer onderzocht, in plaats van de eerdere 2,5 km². Van de gebieden die eerder gezond leken, zouden dus heel wat kleinere delen wel in gevaar zijn.

"Ik apprecieer de inspanningen van mijn collega's om de interactie tussen bestuivers en koffie te onderzoeken. Dat verdient lof. Maar ik denk dat hun model overdreven zou kunnen zijn," reageert Christian Bunn, postdoctoraal onderzoeker bij het Colombiaanse International Center for Tropical Agriculture en mede-auteur van de Duitse studies.

"In de bijlage bij onze studie zie je dat we hetzelfde model voor hoge klimaatverandering ook gebruikt hebben. Wij zagen toen een verlies van 50 tot 70% in die regio," verklaart hij. Dat is al wat anders dan 30%, maar nog steeds minder dan het nieuwe onderzoek. Een recente studie over Centraal-Amerika die ook de hogere resolutie gebruikt, kwam tot een verlies van 30% en nog eens 30% in middelmatig gevaar. Verwarrend.

In 2050 zou er wereldwijde 50% minder koffiegrond zijn - terwijl de vraag naar koffie net stijgt met 50 tot 150%.

"Deze nieuwe studie haalt wel terecht aan dat klimaatverandering een zeer complex gegeven is dat we nu pas beginnen te verstaan," zegt Bunn. "Tot nu toe hebben we bijna alleen maar gekeken naar factoren zoals droogtes, hitte, enzovoort. We weten nog niet veel over factoren waarin levende organismen een rol spelen, zoals plagen en ziektes. En dan hebben we het nog niet over microklimaten, schaduw, en onverwachte regens of droogtes gehad." Met andere woorden: een model is altijd een vereenvoudiging van de werkelijkheid. Toch is de algemene trend duidelijk: er is steeds minder grond voor koffie.

Advertentie

Volgens één van de Duitse studies zou de wereldwijde hoeveelheid beschikbare grond in 2050 gehalveerd zijn – terwijl de vraag naar koffie zou stijgen met 50 tot 150%.

De nieuwe studie onderzoekt of een toename in bijensoorten in sommige gebieden het verlies in beschikbare gronden zouden kunnen compenseren. "Bij een kleine fractie van de toekomstige koffiegebieden zou de toegenomen bijendiversiteit het verlies in geschikte gronden kunnen compenseren," schrijven de wetenschappers. En in 10 tot 22% van de overgebleven gebieden, vooral in Centraal-Amerika, zal in 2050 zowel de bijendiversiteit als de grondgeschiktheid gestegen zijn. Bijen 4 life.

Helaas blijkt dat het aantal bijensoorten in het algemeen afneemt met 65%, bij zowel middelmatige als hoge klimaatverandering. Bijen gaan koffie dus niet redden.

De studie stelt wel dat in alle overgebleven koffiegebieden in 2050 nog steeds minstens 5 bijensoorten zullen leven. De koffieboeren die overblijven, kunnen dus blijven genieten van hun productieverhogend gezoem.

"De koffie-industrie is zelf ook heel alert. Niet door onze studies, maar omdat ze de gevolgen van de klimaatverandering al ervaren. Omdat de plant zo gevoelig is, zijn koffieboeren zich erg bewust van de geleidelijke verandering van de weersomstandigheden," zegt Bunn. Hij besluit: "Ons werk zou niet zoveel aandacht krijgen als er niets aan de hand was."