Er is nu wetenschappelijk bewijs dat katten graag op vierkanten zitten

Katten klauteren graag in afgesloten ruimtes, zoals dozen en wasmanden. En daarnaast zijn ze om de een of andere reden ook gefascineerd door vierkanten – het internet staat al jaren vol met filmpjes waarin je een met tape aangebracht vierkant op de grond ziet, waar vervolgens een kat op gaat liggen alsof het een warm kleedje is.

Nu is er ook onderzoek gedaan naar dit fenomeen. Wetenschappers van de Stadsuniversiteit van New York (CUNY) en de School of Psychology and Public Health in Australië deden onderzoek naar het cognitieve vermogen van katten, en in het bijzonder of ze vierkante optische illusies konden waarnemen. Ze kwamen erachter dat katten niet alleen driedimensionale vierkante dozen sick vinden, maar getapete vierkanten of illusies van een vierkant zijn ook al prima. De studie werd gepubliceerd in het tijdschrift Applied Animal Behaviour Science.

Om deze huiskatten in hun natuurlijke habitat te onderzoeken, lieten ze baasjes thuis het gedrag van hun kat bijhouden. Dat komt grotendeels doordat de pandemie precies uitbrak toen het onderzoek net zou beginnen, vertelt Gabriella Smith, hoofdauteur van het onderzoek. “We dachten er nog aan om het in een lab te onderzoeken, maar we vonden thuis toch logischer: daar voelen katten zich meer op hun gemak.”

Het team stuurde elke deelnemende katteneigenaar een doos met materialen, waarmee ze drie verschillende vormen konden maken: een getapet vierkant, een Kanizsa-illusie en een omgekeerde Kanizsa-illusie. Een Kanizsa-illusie bestaat uit vier Pacman-achtige vormpjes in een vierkant, waarvan de happende mondjes naar binnen gekeerd zijn – waardoor ze samen een recht vierkant lijken te vormen. Bij de omgekeerde variant, die als controle diende, waren die mondjes juist naar buiten gekeerd, waardoor er geen illusie van een vierkant ontstond. In de tweet hieronder zie je hoe dat eruitzag:

De katten gingen wel in de getapete vierkanten en de Kanizsa-illusies zitten, maar niet in de omgekeerde variant. Volgens de studie betekent dit dat katten in staat zijn tot “illusoire contourperceptie”. Illusoire contouren vormen de rand van een vorm die eigenlijk niet echt bestaat. In dit geval maakt de Kanizsa-illusie gebruik van vormen om de hoeken van een vierkant aan te geven, en vult het brein de rest van de vorm in. Bij mensen is dit vermogen er al drie à vier maanden na de geboorte, en wordt het beter naarmate je ouder wordt.

“Veel dieren zijn zo geëvolueerd dat ze dit soort dingen kunnen waarnemen,” zegt Smith. “Het komt waarschijnlijk door de manier waarop ze zich door hun omgeving verplaatsen. Je moet kunnen voorkomen dat je tegen een boom of in een ravijn loopt.”

Illusoire contourperceptie is al bij veel andere dieren onderzocht, maar dit is het eerste onderzoek waaruit blijkt dat huiskatten in een “ecologisch relevant paradigma” vatbaar zijn voor illusoire contouren. Oftewel: thuis, en niet in een lab.

Zover de onderzoekers weten is dit ook het eerste onderzoek naar het cognitieve vermogen van katten dat bij mensen thuis plaatsvindt, en de eerste formele studie bij katten naar de aantrekkingskracht van tweedimensionale vormen ten opzichte van driedimensionale vormen.

Een zwakke plek in het onderzoek is wel dat veel deelnemers hun onderzoek niet helemaal voltooid hebben. De bedoeling was dat het zes dagen zou duren, met elke dag een proef van vijf minuten. De deelnemers moesten de kat naar een andere ruimte zetten en vervolgens de vormen neerleggen; daarna moesten ze verduisterde zonnebrillen opzetten (om de kat niet per ongeluk aanwijzingen te geven) en mochten hun dieren weer terug de kamer in komen.

Van de 500 katten lukte het maar bij 30 om de proef volledig af te maken, waardoor het een heel kleine steekproef werd. Binnen deze groep lieten de katten wel een duidelijke voorkeur zien voor de vierkante vormen. Voor vervolgonderzoek, staat in het paper, zou het wel aan te raden zijn om de proef maar één dag te doen in plaats van zes, om zo de kans te vergroten dat het wel wordt afgemaakt.

Smith is ook benieuwd hoe zo’n onderzoek zich zou vertalen naar grotere katten die niet gedomesticeerd zijn. “We weten niet of witte katten ook vatbaar zijn voor deze illusie, maar misschien niet, aangezien ze hele andere hoeken en muren tegenkomen,” zegt Smith.

Dit artikel verscheen oorspronkelijk bij VICE US.
Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.