Klimaatverandering is niet een kwestie van 'warm!' roepen als het 30 graden is

"Je kunt klagen dat het heet of nat is, maar je kunt de veranderende weersomstandigheden ook zien als een uitdaging."

Deze fenomenale zin is afkomstig van Thijs Zeelen, de baas van Meteo Limburg. Deze positieve man wil mensen niet langer doodknuppelen met feiten over klimaatverandering, want "iedereen ziet en voelt het nu onderhand wel."

Het is inderdaad vandaag alweer dertig graden en omdat het toch al september is, is dit het gesprek van de dag. Komt dit door klimaatverandering? Waarschijnlijk wel.

Het is in elk geval zeer verleidelijk voor media om deze hittegolf te wijten aan klimaatverandering (maar onderschat ook de kracht van de miljoenen gesprekjes over het weer niet. "Tja, klimaatverandering, hè"). Het maakt een zeer complex verhaal lekker duidelijk: klimaatverandering = hitte. Maar het is toch gevaarlijk om klimaat en gevoel zo met elkaar te verbinden. Het is namelijk een versimpeling die klimaatsceptici alleen maar munitie geeft, want uiteindelijk is het niet anders dan op een koude dag zeggen dat er een ijstijd aan zit te komen.

Er zijn talloze variabelen die het weer kunnen beïnvloeden. Op opwarming van de aarde is er daar één van, maar het ingewikkelde verband tussen oceaan en atmosfeer (zoals bijvoorbeeld het terugkerende fenomeen El Niño), de zonneactiviteit (die dit jaar uitzonderlijk laag is) of een vulkaanuitbarsting kunnen ook zorgen voor een tropische, of juist ijskoude septemberweek. Als later blijkt dat de oorzaak van de hittegolf niet, of niet alleen, aan klimaatverandering te wijten valt, dan zingt Geert Wilders zijn riedeltje dat klimaatverandering een hype en een linkse romance is des te harder.

En laat er geen misverstand over bestaan: mensen zijn zeer gevoelig voor klimaatsceptische berichten.

Niet alleen de PVV wordt nauwelijks aangesproken op het feit dat ze klimaatverandering ronduit ontkennen. Ook bekende journalisten als Simon Rozendaal (Elsevier) en schrijvers als Leon de Winter zeggen al jaren "dat het wel meevalt." Het enige dat ze dan hoeven te doen is naar buiten wijzen op een dag die toevallig koud is. In deze wereld wegen miljoenen manuren wetenschappelijk onderzoek soms minder zwaar dan één sneeuwbal buiten het seizoen.

We kunnen het nu gaan hebben over alle complexe variabelen van het begrip 'klimaat', maar ik kan je ook heel simpel uitleggen hoe de bovenstaande meneer met een sneeuwbal ons probeert te beduvelen. Het weer en het klimaat zijn namelijk niet hetzelfde ding: klimaat is het gemiddelde weer over een periode van dertig jaar, terwijl het begrip weer slaat op de toestand van de atmosfeer op een bepaald moment. Waar weer een momentopname is, slaat klimaat op veranderingen op lange termijn. De klimaatdata kunnen een trend in het weer laten zien, maar die trend is niet per se een verklaring voor het weer. Een buitengewoon hete dag is dus geen bewijs voor het bestaan van de opwarming van de aarde.

Het is op zich prima om op een warme dag tegen een gesprekspartner in het café "dat zal het klimaat wel weer zijn" te zeggen, want dat is aannemelijk. Maar het is vrij kwalijk als politici en meteorologen over klimaatverandering praten alsof het een hype of een gevoelskwestie is. Alsof je in plaats van de duizenden satellietmetingen ook best even je vinger naar buiten kunt hangen om te kijken hoe het vandaag met het klimaat gaat.