Hoezo vallen er soms bevroren drollen uit vliegtuigen?

Gisteren stuurde een vriendin een artikel door van lokale Amsterdamse nieuwszender AT5. Volgens het bericht zou een gepantserd dakraam in Amstelveen vernield zijn door een bevroren drol die vermoedelijk uit een vliegtuig was komen vallen.

De Amstelveense Rikje zat 's ochtends aan de keukentafel toen ze een harde knal hoorde: "Ik dacht dat het misschien wel een meteoriet was," zei ze tegen de stadszender. Maar nadat agenten het projectiel hadden onderzocht bleek het een drol te zijn, 'afkomstig uit een vliegtuig.' Einde bericht.

Maar waarom is dit een ding? Bevroren drollen die uit vliegtuigen vallen en gepantserde dakramen doorboren? Hoe kan dit? Hoe vaak gebeurt dit? Zoveel vragen!

In Google levert de zoekterm "bevroren drol" meerdere artikelen op over vallende bevroren drollen. Zo is er een artikel van het AD over een vergelijkbaar incident in 2013. Een "bruin met gele" klomp ijs van 90 centimeter (!) doorsnee was door het dak en de vloer van de caravan van Caroline Guy komen vallen, een inwoner van de Britse stad Pattingham. Deze gemeente ligt net als Amstelveen vlak onder een drukke vliegroute.

De Britse was ervan overtuigt dat het om "toiletafval" zou gaan en in de hoop op een schadevergoeding bewaarde ze een deel van het bewijsmateriaal in haar vriezer. De Britse luchtvaartautoriteiten gaven toe dat er soms "kleine lekken ontstaan in het sanitaire gedeelte van het vliegtuig." Als het toestel begint te dalen, warmen de restanten op en die vallen naar beneden, zo luidde de verklaring.

Verder zoeken op Google levert meer incidenten op. Zo is er het verhaal van een vliegtuig dat in 2015 de Sweet Sixteen van een meisje in Pennsylvania verpestte door een regen van poep en plas uit te storten over de feestgangers. En het verhaal van een zestigjarige vrouw in India die gewond raakte aan haar schouder toen een stuk bevroren kak ter grootte van een voetbal op haar schouder landde. Er zijn nog veel meer van dit soort verhalen. Volgens Wikipedia is het in ieder geval meer dan 30 keer geregistreerd.

Het fenomeen wordt 'blue ice' genoemd, omdat de vloeistof die gebruikt wordt om vliegtuigtoiletten door te spoelen blauw is. In principe zou het nooit moeten gebeuren – er is een klep naar het poepreservoir die alleen van buiten geopend kan worden – maar het vermoeden bestaat dat kleine lekjes in de interne riolering van een vliegtuig tot opbouw van ijs kunnen leiden. Maar een vermoeden is nog geen verklaring. We gingen op onderzoek.

Vorig jaar hield Reddit-gebruiker Austin123457 een AMA op Reddit. Austin123457 werkte op dat moment als grondtechnicus op een niet nader genoemd vliegveld en was onder andere verantwoordelijk voor het legen van de toiletreservoirs van vliegtuigen. Ik stuurde hem een berichtje met de vraag of hij kon verklaren hoe het precies zit dat er brokken bevroren drollen uit de lucht kunnen vallen.

Hij (of zij) antwoordde vrijwel meteen. De toiletten in een vliegtuig zijn met een buizensysteem aangesloten op een centraal poepreservoir dat na elke vlucht geleegd wordt – wat dus ook de baan van Austin123457 was. Volgens hem (of haar) zou het kunnen dat er een lekje ontstaan is in de buizen die naar het reservoir leiden. Daar zou vloeistof uit kunnen lekken die langzaam bevriest en in het vliegtuig een steeds groter stuk ijs vormt. "Het is onwaarschijnlijk, maar ik zie wel hoe een stuk poep zo bij het landingsgestel terechtkomt, bevriest, en er dan uit valt als het landingsgestel geactiveerd wordt. Het is heel onwaarschijnlijk, maar dat is waarschijnlijk waarom je er zo weinig over hoort," schreef hij of zij.

Dit zou verklaren waarom drollendroppings vaak alleen in de buurt van vliegvelden gebeuren, maar om deze theorie te dubbelchecken belde ik met een gepensioneerd gezaghebber van de KLM (hij wilde niet bij naam genoemd worden want "hij houdt niet zo van bekendheid").

"Het is feitelijk ook geen drol," zegt hij door de telefoon als ik hem de theorie van Austin123457 voorleg. Hij legt uit dat onder het toilet in het vliegtuig een buis naar het reservoir loopt waar alle poep en plas wordt opgeslagen. Van dat reservoir loopt dan nog een buis naar de "romp" van het vliegtuig (de buitenkant), waarmee het reservoir geleegd kan worden. Halverwege die buis zitten een soort donuts en "als die scheef komen te zitten, kan er een lek ontstaan."

Als de donut halverwege de buis (van de tank naar de romp) scheef komt te zitten, lekt poep naar het onderste gedeelte van de buis. Die is een halve meter lang – "al verschilt dit natuurlijk per vliegtuig." En als ook nog iemand is vergeten om het klepje aan de buitenkant van het vliegtuig goed dicht te doen – of als het klepje is losgewaaid – pas dan komen bevroren strontklompen uit de hemel vallen.

De reden dat dit vaak in de buurt van vliegvelden gebeurt, is omdat het onderste gedeelte van de buis op 10 kilometer hoogte stijf is bevroren, waardoor de bevroren poep gewoon blijft zitten. Pas als het vliegtuig afdaalt, ontdooit de poep en kan de hele inhoud uit de hemel vallen.

Oh dit is trouwens misschien wel relevant om te noemen: deze man is waarschijnlijk de beste bron op aarde op het gebied van bevroren drolbommen die uit de lucht komen vallen. Als jonge jongen werkte hij namelijk in Afrika bij het bedrijf van zijn vader en samen verkochten ze consumables aan vliegtuigmaatschappijen, waaronder die donuts waar we het net over hadden. Hij weet dus alles over het aanhechtingspunt (zeg maar, de anus) van het vliegtuig.

Dan rest er nog het uitzinnige formaat van sommige klompen. Is de 90 centimeter doorsnede waar de Britse dame het over had dan mogelijk? "Jazeker," zegt onze vliegtuiganuskenner, "maar dan heb je wel een hele grote verticale buis."

De Amstelveense Rikje had dus nog geluk met het formaat van de drol die haar dak doorboorde, en nu weten we ook precies hoe het kan.