De georganiseerde misdaad wordt beter in het verstoppen van geldstromen

De manier waarop veel georganiseerde misdaadbendes hun geld witwassen is zo moeilijk geworden om te volgen dat je “nergens meer komt” door alleen het geld te volgen, aldus de Britse National Crime Agency. 

Wanneer ze het banksysteem niet uitbuiten, gebruiken georganiseerde misdaadgroepen zoals drugssmokkelaars steeds vaker internationale netwerken van professionele witwassers om elk jaar miljarden ponden aan illegaal geld wit te wassen.

“Financiële investeerders krijgen te horen dat ze het geld moeten volgen. Maar als je het geld met internationale controleursnetwerken (ICNs) volgt kom je helemaal nergens,” vertelt Brian Ludlow, een leidinggevend expert op het gebied van witwassen bij de NCA, aan VICE News. 

“We focussen op de voertuigen die worden gebruikt om het geld te verplaatsen, en een van de voornaamste methodes is via ICNs. Die worden nu door steeds meer criminelen gebruikt, hoe hoger op de keten ze zitten, hoe minder waarschijnlijk het is dat ze het geld zelf zullen proberen wit te wassen.”

ICNs gebruiken voor een kleine vergoeding een web van informele geldoverdrachtsystemen om crimineel geld over de hele wereld te verplaatsen. Zodra er geld aan deze netwerken wordt overgedragen, loopt het spoor dood voor onderzoekers die proberen uit te vogelen waar dit geld naartoe is gegaan of hoe het is uitgegeven.

Informele geldoverdrachtsystemen worden al eeuwenlang door brave burgers gebruikt om geld van de ene plek naar de andere te versturen. In plaats van banken zorgt een netwerk van bemiddelaars voor het verplaatsen van het geld, in een systeem dat is gebaseerd op eer en vertrouwen. Omdat er geen documentatie is, is het systeem volledig anoniem. Dat, naast hun klaarblijkelijke betrouwbaarheid, is waarom ze zo populair zijn bij criminelen. 

De bekendste van deze systemen is het oude hawala-systeem, dat voornamelijk in het Midden-Oosten, Noord-Afrika en India wordt gebruikt, maar dat in de afgelopen twintig jaar ook steeds meer door criminele bendes wordt gebruikt, waaronder Mexicaanse kartels.

In systemen zoals hawala is het niet het geld zelf dat zich verplaatst, maar de waarde ervan. Een bemiddelaar ontvangt geld in een land, vertelt een andere bemiddelaar om dezelfde waarde aan geld in een ander land uit te delen, en vervolgens vereffenen de twee bemiddelaars de schuld tussen hen. 

Ludlow legt het als volgt uit. “Bijvoorbeeld: een Britse drugssmokkelaar wil 200.000 pond (229.228 euro) aan zwart geld in Londen omzetten in het corresponderende geldbedrag in euro’s in Rotterdam. Hij contacteert een ICN en ze komen overeen over een vergoeding, meestal rond de 6,5 procent, een wisselkoers, en een tijd en plek om het geld op te halen. Als je 200.000 pond aan contant geld overhandigt, moet je er zeker van zijn dat je het aan de juiste persoon geeft. Dus er wordt een penningsysteem gebruikt. Een van de meest gebruikte penningen in het VK is het serienummer op een 5 pond-biljet.”

“De ICN stuurt de klant dit serienummer toe. Voordat het geld overhandigd wordt, laat de collecteur die voor de ICN werkt het 5 pond-biljet aan de klant zien. Als het serienummer klopt, vindt de deal plaats en wordt het biljet als bonnetje gehouden. Dan wordt in Rotterdam het corresponderende bedrag in euro’s aan een collega van de drugssmokkelaar overhandigd, en wordt er dit keer een andere penning, waarschijnlijk een 5 euro-biljet, teruggegeven in ruil voor het geld.” 

Deze netwerken verplaatsen de financiën van de internationale drugshandel en hebben het vermogen om “miljarden aan geld” over de hele wereld te sturen, aldus Ludlow. 

Gespecialiseerde witwasnetwerken gebruiken ook steeds vaker cryptocurrency en Chinees ondergronds bankieren om crimineel geld wit te wassen. 

Data die uit versleutelde telefoonsystemen zijn verkregen die door hoogstaande criminelen worden gebruikt om met elkaar te communiceren heeft aangetoond dat er “grote verplaatsingen van crypto tussen Zuid-Amerika en Europa worden verstuurd” om voor leveringen van cocaïne naar Europa betalen, zegt Ludlow. 

Ondergronds Chinees bankieren, dat aanvankelijk was ontwikkeld om de strikte bureaucratie rondom geld in en uit China verplaatsen te vermijden, maakt het net als het hawala-systeem mogelijk om geldwaardes tussen landen over te dragen zonder dat er daadwerkelijk geldmiddelen worden verplaatst. 

En net als hawala is het gecoöpteerd door een paar van de grootste criminele organisaties in de wereld. Witwasnetwerken rekruteren Chinese studenten in gastlanden om honderden bankrekeningen te openen die worden gebruikt om geld uit de onderwereld op te storten. Ze hebben ook het daigou-systeem van aankopen geïnfiltreerd, waarbij waardevolle dingen in het VK worden gekocht en dan voor herverkoop naar China worden verzonden, om zo crimineel geld wit te wassen. 

De NCA schat in dat er jaarlijks 12 miljard pond (13,7 miljard euro) aan crimineel geld in het VK wordt gegenereerd. Maar Ludlow zegt dat het een voorzichtige schatting is “wanneer je bedenkt dat er 50 miljard aan contant geld is dat in het rond gaat en wat de Bank of England niet voor zijn rekening kan nemen.”

Ludlow vermoedt dat een deel van dit missende geld verbonden is aan de drugshandel. Uit analyse van door de politie gehackte, versleutelde telefoonsystemen is gebleken dat “veel grote partijen die hun geld wilden verplaatsen drugssmokkelaars waren,” aldus Ludlow. “Er waren ook andere partijen, zoals mensen- of wapensmokkelaars, maar het grote merendeel was drugs. Zij zijn nog steeds de grootste spelers.”

Ondanks dat het publiek tegenwoordig enorm veel minder contant geld gebruikt, zijn er vandaag de dag twee keer zoveel bankbiljetten in omgang in het VK dan tien jaar geleden.

“Hoe komt dat? Als je duizend mensen hebt die in het weekend een potje coke gaan lopen snuiven, dan gaan ze naar hun bank en het geld daar pinnen; ze gaan hun dealer niet met een banktransactie betalen, en dat zorgt ervoor dat de pinautomaten op volle toeren draaien.”

Hoewel het geldspoor steeds ondoorzichtiger wordt zegt de NCA dat het nog steeds in staat is om georganiseerde criminele bendes en de mensen betrokken bij grootschalig witwassen neer te halen.

Dit is grotendeels gelukt omdat de politie hun eigen internationale netwerken van intelligentie heeft opgebouwd, en informatie deelt met politie in andere landen. Als het geld niet gevolgd kan worden, kunnen de mensen die het verplaatsen wel gevolgd worden. 

“Als het niet effectief is om het geld te volgen, is er nog een reeks andere technieken die we in de wetshandhaving gebruiken om georganiseerde misdaadgroepen op te sporen,” zegt Celestino Calabrese van het National Economic Crime Centre, het Britse expertisecentrum op het gebied van geld witwassen en een organisatie die verbonden is aan de NCA. 

“We volgen de netwerken, brengen de gedragspatronen en internationale relaties in kaart, en bouwen een beeld van deze organisaties en verbindingen op. We volgen ook de mensen, de koeriers, de coördinators en de controleurs.”

In de rechtbank hoeven aanklagers geen direct geldspoor te laten zien om te bewijzen in hoeverre een georganiseerde misdaadgroep betrokken is geweest met witwassen. Als een bende ICNs heeft gebruikt om geld over de wereld te verplaatsen, dan kan daaruit worden geconcludeerd dat het verplaatste geld crimineel geld was.

Een significant aantal van de ICNs die betrokken zijn bij het verplaatsen en omzetten van winsten van Britse bendes zijn gevestigd in de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), met name in Dubai. De opkomst van Dubai als een haven voor zwart geld witwassen is hand in hand gegaan met het feit dat de stadstaat een belangrijke schuilplek is geworden voor de grootste criminelen van Europa.

De ICNs moeten van het zwarte geld af dat ze ontvangen, en een van de meest gebruikte manieren om dat te doen is om het naar landen te sturen waar het makkelijker in het legale financiële systeem kan binnenkomen. In 2021 werd er een aan een ICN verbonden geldsmokkelring opgerold door de NCA nadat die gedurende 83 vluchten van het VK naar Dubai 104 miljard pond (119 miljard euro) aan crimineel geld in koffers had vervoerd.

Via Zoomgesprekken en een WhatsAppgroep genaamd “Sunshine and Lollipops” werd er een aantal vrouwen, waaronder een ex-vriendin van de voormalige wereldkampioen boksen Joe Calzaghe, als koeriers gerekruteerd om koffers gevuld met wel 500.000 pond (573.000 euro) aan contant geld te smokkelen. Nadat ze het geld van georganiseerde criminelen ontvingen verplaatste de bende het naar telhuizen in gehuurde woningen in centraal Londen, voordat het vacuüm werd verpakt en met koffie of luchtverfrissers werd besproeid om ervoor te zorgen dat het niet door speurhonden kon worden ontdekt. 

Koeriers kregen voor elke trip van Heathrow naar Dubai zo’n 3000 pond (3437 euro) plus onkosten betaald, en kregen altijd business class-zitplaatsen voor de extra bagage. Er werd een goudhandelfirma in Dubai gebruikt als dekking voor het geval ze bij de douane werden aangehouden, en eenmaal in Dubai aangekomen, waar de baas, Abdullah Alfalasi, woonde, werd het geld gebruikt om goud te kopen, een handelswaar die door onderzoekers vaak in verband wordt gelegd met de inkomsten van georganiseerde misdaad. De geldsmokkelring werd door onderzoekers beschreven als “belangrijke schakels in een groot witwasrad.” Michelle Clarke, een Britse vrouw die in Dubai woont en beschuldigd is van het online rekruteren van koeriers, wordt nog steeds achtervolgd door de politie.

De Europese politie krijgt ook assistentie van de VS. In 2022 werd Johnny Morrissey, een vermeende belangrijke witwasser voor de Kinahan-bende, een van de actiefste drugssmokkelgroepen in Europa, in de buurt van Marbella gearresteerd door de Spaanse politie. Hij werd ervan verdacht dat hij hawala-netwerken gebruikte om in slechts 12 maanden 200 miljoen euro aan drugsgeld voor de organisatie wit te wassen. Morrisseys arrestatie volgde vijf maanden nadat het Office of Foreign Assets Control (OFAC) van het Amerikaanse Ministerie van Financiën de oorlog had verklaard op de Kinahans. Er werd een reeks sancties tegen zeven belangrijke leden aangekondigd, waaronder Morrissey, en er werd een beloning van 5 miljoen dollar (4,6 miljoen euro) uitgereikt voor informatie die leidde tot de arrestatie van de bendeleiders, Christy Kinahan en zijn zoons Daniel en Christy Jr, die hun drugsimperium vanuit hun thuisstad Dublin hadden opgebouwd en in 2017 naar Dubai waren gevlucht.

Calabrese zegt dat, hoewel ICNs voor criminelen een geprefereerde methode zijn geworden om geld wit te wassen, ze bij lange na niet de enige methode zijn.

Geld wordt ook vaak witgewassen met behulp van legitieme instituten, via banken, postkantoren en de transport van edele metalen. 

Britse ondernemingen, die door Calabrese worden beschreven als een “grote kwetsbaarheid”, worden door binnenlandse en internationale criminelen gebruikt om hun vermogen te verbergen en vastgoed te kopen, terwijl ze de identiteit van de echte eigenaars verhullen. Vastgoed is nog steeds een van de voornaamste eindbestemmingen van witgewassen crimineel geld, aldus Calabrese. “Vastgoed is voor criminelen een veilig en zeker vermogen. Het is de realisatie van het witwasproces. Het is waar de criminelen aan het eind van de dag mee naar huis gaan.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op VICE UK.

Volg VICE België en VICE Nederland ook op Instagram.