Facebook's magische formule om je negen beste vrienden te bepalen

We kennen het allemaal: dat moment dat die compleet willekeurige oud-klasgenoot of die collega van tien jaar geleden ineens in dat vriendenkadertje op je facebookprofiel staat. Je was oprecht vergeten dat die mensen bestonden en toch staan ze daar. Waarom?

Mijn vriendje gebruikt nooit Facebook en behalve wat gezamelijke evenementen hebben we nooit via Facebook contact. Geen foto's, geen comments, geen tags en geen relatiestatus. En toch: toen ik hem (puur voor dit artikel) vroeg om kijken welke negen vrienden op de linkerkant van zijn profiel naar voren werden geschoven stond ík erbij, precies op de eerste plek.

Zijn reactie? "Omdat je me loopt te stalken! Hou daarmee op."

Maar is dat wel de reden? Hoe Facebook bepaalt welke vrienden belangrijk zijn, blijft een verontrustend mysterie. De meeste mensen zijn in het echte leven niet zo bezig met het rangschikken van vrienden, maar ondertussen is er een mysterieus algoritme dat dat ongevraagd wel voor ons doet.

In het collectieve online bewustzijn is er een soort vermoeden dat als iemand waarmee je nauwelijks contact hebt bovenaan je vriendenlijst staat, dat wel een stalker moet zijn. Wat ook betekent dat degene die jíj stalkt precies weet waar je mee bezig bent, omdat jij een vast plekje hebt op zijn of haar pagina.

Een kleine online zoektocht levert jaren aan bezorgde vragen op. Fora die volstaan met ongeruste gebruikers die willen weten hoe Facebook die vriendenlijst nou eigenlijk samenstelt, waarom er frustrerend genoeg soms mensen tussen staan die je niet mag, of een crush kan zien dat je zo vaak zit te stalken en waarom die knapperd altijd op het profiel van je lover staat.

"Een meisje waarmee ik aan het daten ben, vraagt me steeds over een aantal dames die in mijn top 9 staan, terwijl ik er nauwelijks mee praat en ik geen idee heb waarom ze steeds op mijn profiel verschijnen," zegt een nerveuse facebookgebruiker.

"Mijn ex staat in het kader op nummer 2, terwijl ik haar profiel nooit bekijk en we al sinds december geen contact meer hebben. Sinds die tijd heb ik met heel veel mensen gechat, dus waarom staat zij er nog steeds?", vraagt een andere poster op het forum.

Het exacte antwoord op de vragen weten we niet, omdat de algoritmes van Facebook geheim zijn. Maar er zijn een aantal dingen die we wél weten en een aantal andere dingen die we kunnen afleiden door op de aanwijzingen te letten.

Er zijn een aantal plekken binnen Facebook waar de site in principe impliceert wie je beste vrienden zijn. Als je op je profiel op "friends" klikt, krijg je een lijst van iedereen in je netwerk, met de mensen waarmee je het meeste contact hebt bovenaan. Een willekeurige negen uit die lijst rouleren in het kadertje links op je profiel. Een ander groepje vrienden wordt gekozen voor je chatlijst aan de rechterkant en sommige namen worden automatisch aangevuld als je begint met typen in de zoekbalk.

Zoals je waarschijnlijk hebt gemerkt, kun je op Facebook sinds kort ook je netwerk met lijsten in categorieën opdelen. Sommige lijsten verschijnen automatisch, zoals je werkplek, of een voormalige woonplaats. De "close friends" lijst laat Facebook je zelf invullen, maar je krijgt wel suggesties. Een raar idee: een zielloze site die je vertelt wie de meest belangrijke mensen in je leven zijn.

Het grootste deel van de achterdocht ligt bij de mysterieuze 'box van negen', een steeds veranderende groep vrienden die worden benadrukt op je profiel.

"Mensen, help me," zegt iemand op een forum. "Zie mijn vrienden dezelfde box van negen als ik? En zijn de mensen die ik in hun box zie mensen met wie zij privé en publiekelijk contact hebben? De laatste weken zie ik een meisje in de box van mijn vriendje. Ze praten nooit publiekelijk met elkaar, maar ik weet dat zij hem ooit zag zitten, dus ik ben bang."

Facebook vertelde me dat dit een groep van belangrijke vrienden is, gemaakt als makkelijk hulpmiddel voor de gebruiker.

Het algoritme kiest deze groep vrienden en probeert je zo op subtiele wijze aan te sporen tot interactie. Als iemand anders je facebookpagina bezoekt, is het een meer een verzameling van mensen waarmee die persoon eventueel contact mee wil zoeken, gebaseerd op gemeenschappelijke vrienden of interesses. Het klinkt logisch: het door reclame gedreven verdienmodel van Facebook heeft er baat bij dat zoveel mogelijk mensen met elkaar in contact komen (en met 1,5 miljard gebruikers wereldwijd lijkt dit aardig te lukken).

Het algoritme voor vriendschappen houdt niet alleen bij hoeveel interactie er is tussen jou en een bepaalde gebruiker, maar ook hoe vaak en hoe recent. Dus de willekeurige bekende van je middelbare school is misschien een subtiel teken van Facebook dat je contact op moet nemen met iemand waarmee je al heel lang bevriend bent. Aan de andere kant laat het ook mensen zien met wie je pas bevriend bent geraakt om zo de interactie op gang te krijgen. De formule geeft ook extra aandacht aan mensen die pas verhalen of foto's hebben geplaatst, aldus het bedrijf.

En soms is het gewoon willekeurig, vertelt Facebook me.

De algoritmes van Facebook ontwikkelen zich constant – het is de geheime saus van het bedrijf en de ingrediënten worden steeds aangepast om interactie te bevorderen en nieuwe kenmerken aan te prijzen. Tot een paar jaar geleden gebruikte Facebook een algoritme met de naam Edgerank. Het ritme keek naar drie factoren: hoeveel interactie, wat voor soort interactie en hoe lang geleden.

De nieuwe formule is een stuk complexer. Het gebruikt duizenden stukjes informatie om iemands sociale interactie te doorgronden. Maar ervan uitgaande dat de basis hetzelfde blijft, weegt de formule verschillende types interactie anders af: getagd worden in iemands foto of samen hetzelfde evenement bezoeken zijn betere indicaties dat je beste vriendjes bent dan iemands verhaal liken.

Als je door je activiteitenlog scrollt, wordt er meer duidelijk over het algoritme. Facebook schrijft en noteert alles wat je op de site doet en in je log zie je misschien kleine stukjes interactie die je mogelijk al vergeten was. Zo kun je een lijn trekken tussen hoe het algoritme jouw vrienden rangschikt. Die 'willekeurige' vrienden op je profielpagina lijken nu opeens een stuk logischer.

Ik gebruik Facebook maar sporadisch, dus zoiets als een simpele comment, tag of geaccepteerd vriendenverzoek is al genoeg om iemand in mijn top tien of twintig te vinden. Ik kwam erachter dat ik veel meer interactie had dan ik dacht met mensen van wie ik dacht dat ze mijn profielpagina gewoon waren tegengekomen – een comment hier en daar of een lidmaatschap van dezelfde groep was al genoeg.

Facebook claimt dat het alleen publiekelijke interactie meeneemt in hun berekeningen, dus geen chats of profielbezoeken. "Vrienden in je vriendenbox zijn niet geselecteerd op privé-informatie, bijvoorbeeld of ze je profiel hebben bekeken. In plaats daarvan gebruiken we een mix van publieke factoren, zoals of ze recentelijk op een bericht hebben gereageerd," vertelt een woordvoerder me.

"We gebruiken verschillende rankings voor verschillende groepen (de vriendenbox, de chatlijst etc.) Voor elke groep ontwikkelen we een rangschikking die daar het best voor werkt, maar net zoals bij de vriendenbox gebruiken we geen privé-informatie die de gebruiker nergens anders kan vinden."

Maar veel mensen geloven dit niet. Natuurlijk zegt Facebook dat. 'Wie stalkt wie' is de meest waardevolle informatie die Facebook heeft en dat publiek maken, zelfs indirect, kan rampzalig zijn voor zowel de site als de gebruikers. Het klinkt onbelangrijk, maar dat is het niet. Facebook bestaat op basis van onze persoonlijke relaties en het feit dat we niet precies weten hoe het ons in de gaten houdt of dat we de site kunnen vertrouwen, wakkert alleen maar de angst en onzekerheid onder gebruikers aan.

Om de stalkerfunctie te testen, maakte ik een nepaccount en raakte alleen bevriend met mezelf (de echte ik). Daarna stalkte ik mezelf een paar dagen lang fanatiek. De 'nepvriend' kwam nooit in mijn top tien terecht, maar ik houd jullie op de hoogte als dit wel gebeurt.

Ik probeerde nog een stel andere (niet zo wetenschappelijke) experimenten. Zo vergeleek ik mijn vriendenlijst met mijn activiteitenlog om te zien welke interacties ik had met de personen uit mijn vriendenbox. De resultaten waren vrij logisch. Als ik iemand tagde of vice versa, klommen zij een paar plaatsen in mijn lijst. Na een paar dagen zonder interactie verdwenen ze weer naar beneden.

Ook testte ik een programma dat in de API van Facebook speurt om je rangschikking te onthullen. Het was echt een verrassing waarom in die volgorde sommige mensen in mijn lijst voorkwamen. Zelfs als we dezelfde interesses of groepen deelden, was het heel duidelijk dat de mensen wiens profiel of foto's ik bekeek in de rankings omhoog schoten.

Maar sommige dingen waren toch verrassend. Ik zag dat de mensen die ik geneigd ben te stalken vaak op bepaalde plekken terugkwamen. Niet in het kader van negen vrienden, maar in Facebooks suggesties voor "close friends". Dezelfde mensen kwamen ook naar voren als ik begon met typen in de zoekbalk (die je natuurlijk richting de mensen die je eerder hebt gezocht stuurt – Facebook wil immers dat je die mensen bezoekt en lekker veel contact hebt).

Het cureren van vriendenlijsten door mensen als "close friends" en "familie" te bestempelen moet ervoor zorgen dat je bepaalde posts sneller te zien krijgt, maar het zorgt er ook voor dat vrienden een beter plekje krijgen in je vriendenlijst. Omgekeerd betekent iemand met het label "kennis" markeren ervoor kan zorgen dat ze minder snel op deze vaste plekken verschijnen.

Als je het heel veilig wil spelen maak je gewoon een nepprofiel om mee te stalken. Want vergis je niet: Facebook houdt alles bij.