Waarom mensen massaal struisvogelen en niet overstappen naar een goede bank

Van de week kwam op het internet een korte video voorbij die schokkend genoeg was om de wereld weer even wakker te schudden. Een paar dozijn kalkoenen zaten op elkaar gedrukt in een te kleine kooi. Naar lucht happende hoofdjes staken als een tragisch boeket aan alle kanten uit de tralies. “Als ik een week lang films over de voedselindustrie zou kijken, word ik vegetarisch,” zei iemand in de reacties.

Het was even een stevige reminder. En toen scrolde de wereld weer verder. Van alle berichten die in media verschijnen over de staat van de natuur en het klimaat, is 80 procent negatief. We weten inmiddels dat dit op de meeste mensen een verlammend effect heeft. De Noorse psycholoog Per Espen Stoknes ontdekte zelfs dat mensen het probleem liever ontkennen dan onder ogen komen.

Een belangrijke reden is dat mensen zich te klein voelen om de wereldproblemen op te lossen. "Ik weet gewoon niet zo goed wat ik eraan kan doen. Ik voel me zo klein," zei iemand eens tegen Motherboard.

Dit is een zeer begrijpelijke en veelvoorkomende reflex. Zo veelvoorkomend zelfs, dat er een naam voor is bedacht: het zogenoemde calimerocomplex. Voor de mensen die in de jaren 70 nog geen televisiekeken: Calimero is eigenlijk een metafoor, en verwijst naar het kleine kuikentje met het grote ei op z’n hoofd dat zijn onmacht in de wereld verwoordde als: "Zij zijn groot en ik is klein en da's niet eerlijk, o nee.”

Het is een begrijpelijke, maar ook een onverstandige reflex. Mensen moeten erop vertrouwen dat hun eigen handelen verstrekkende gevolgen heeft op de wereld. Dat is soms lastig, want wat is eigenlijk jouw impact op de wereld? Ik zal het verklappen: dat zal je nooit weten. Gelukkig is hier ook een metafoor voor: het vlindereffect.

Een wiek van een vlindervleugel in China kan in theorie tot een orkaan leiden boven de Atlantische Oceaan. Dat is meer dan een slap verzinsel: het komt uit de klimaatwetenschap, en het beschrijft heel simpel dat in een complex systeem een hele kleine handeling gigantische gevolgen heeft.

Dat komt door de unieke aard van ons systeem: alles hangt met elkaar samen.
Vegetarisch worden, mensen daarover vertellen, een boek lezen die je in de overtuiging sterkt nog meer te doen – anders te reizen, anders te eten, anders om te gaan met afval, andere kleren te dragen of anders met geld om te gaan; al deze dingen hebben een gevolg. Wat dat exacte effect is, zul je je misschien nooit weten, maar je kunt ervan uitgaan dat de gevolgen wereldwijd zijn. En dat is niet alleen theoretisch.

Van alle dingen die je kunt doen om het klimaat te helpen, is bewust met geld omgaan een van de belangrijkste. In onze wereld zonder grenzen, waarin alles samenhangt, kan een klein geldbedrag op de juiste plek enorme positieve gevolgen hebben: een duurzame visser heeft ineens genoeg geld om zijn kindje naar school te sturen, wat een klein gevolg lijkt voor de wereld, tenzij het natuurlijk de nieuwe Boyan Slat of Elon Musk is – wie weet. Een boer hoeft geen bos te kappen waardoor mensen hun thuis niet verliezen, olie- en gasbedrijven minder geld hebben om mensen van hun geboortegrond te verjagen, en ga zo maar door. Elke kleine verandering leidt tot duizenden andere kleine veranderingen. Dat alleen al zou genoeg moeten zijn voor een bewuster beeld van de wereld.

En de meest concrete eerste stap die je kunt zetten is door over te stappen naar een bank die jouw spaargeld duurzaam belegt. Want er zijn banken een positieve impact op het klimaat vooropstellen in hun business. Die jouw geld alleen investeren in zaken die bijdragen aan het behoud van de wereld, en niet in wapens, megastallen en fossiele energie. Een no-brainer zou je zeggen.

Dus waarom stapt niet iedereen over van bank? Is het luiheid? Of de gedachte dat dat beetje geld op jouw rekening de wereld niet kan redden? Denk daarom de volgende keer als je inlogt nog een keer aan het vlindereffect. Het voelt abstract, theoretisch zelfs, maar het is ook misschien wel de enige juiste manier om het belang van jouw eigen handelen te beschrijven.

En is het eigenlijk een hele simpele actie. Stap over naar een duurzame bank als ASN Bank, die jouw geld alleen investeert in zaken die de wereld beter maken.