Jane Goodall is meer dan de vrouw die tussen de chimpansees leefde

Primatoloog Jane Goodall en documentairemaker en fotograaf Hugo van Lawick, haar toenmalige echtgenoot, verhuisden halverwege hun tienjarige huwelijk – dat uiteindelijk strandde – naar de afgelegen bossen in Gombe, in Tanzania. Ze wilde in Tanzania haar antropologische onderzoek naar chimpansees voortzetten, terwijl Van Lawick alles vastlegde op film, in opdracht van National Geographic. Dit resulteerde in Miss Goodall and the Wild Chimpanzees, een documentaire van een uur, waar Goodall zelf “een hekel aan had.” Regisseur Brett Morgen hergebruikte het beeldmateriaal voor zijn nieuwe documentaire Jane, die dit jaar te zien is op IDFA. Volgens hem had Goodall het gevoel dat de oorspronkelijke documentaire “vol zat met onjuistheden, waardoor ze de film nu nog steeds afkeurt.” Vijftig jaar later heeft Morgen de fouten van Van Lawick verbeterd. Hij haalde meer dan honderd uur aan nooit vertoonde beelden tevoorschijn uit de archieven van National Geographic. Morgen zelf noemt het “hergebruik van gevonden beelden”. In zijn documentaire Jane worden de gevonden beelden gecombineerd met recente interviews met Goodall, waardoor de documentaire weldadig en persoonlijk wordt. Morgen biedt mensen een kijkje in het leven van zijn hoofdpersoon, en dat van haar ex-man en zoon, Hugo Eric Louis, die 'Grub' werd genoemd. Hoewel er door de jaren heen veel is gezegd en geschreven over Goodall, gebruikt Morgen zijn talent voor het neerzetten van personages los van het beeld dat over hen bestaat – zoals hij eerder deed in Cobain: Montage of Heck en The Kids Stay in the Picture – om een eerlijk en transparant protret van Goodall te maken. We spraken Morgen over zijn faalangst, zijn worsteling om een goede filmmaker (en een goede vader) te zijn en over de vraag waarom Goodall misschien wel het lichtpuntje is dat we allemaal nodig hebben in deze donkere tijden.

VICE: Alleen al het doorspitten van het archiefmateriaal duurde acht maanden. Hoe zorgde je er in die tijd voor dat je je verstand niet verloor?

Brett Morgen:

Angst om te falen is een sterke drijfveer, je moet jezelf daar doorheen worstelen. Er is niets demotiverends aan rondjes draaien en steeds dingen opnieuw proberen het was eigenlijk een perfecte manier om de taal van de film te ontdekken. We hadden een testscreening van de film, voor ongeveer vijftig mensen, en ik was ontzettend opgelucht dat mensen het ook echt als film behandelden.

Je zei over Jane: “Haar werk is de liefde van haar leven. Zonder twijfel. Ze had haar werk, en ze had haar moeder.”

Dat was een verhaal dat erg leek op mijn eigen leven, en ik het leven van veel andere kunstenaars. Het is erg moeilijk om een goede ouder te zijn én een goede artiest, omdat beiden een volledige inzet vereisen. Het is moeilijk om dat te combineren. Ik heb nog nooit een film gezien over een vrouw wier werk haar grootste liefde is. Iemand zei vandaag tegen me: “Is het niet zielig op het einde, als Hugo en Jane uit elkaar gaan?” Ik zei: “Absoluut niet. Ze hebben allebei hun doel in het leven gevonden.” Vanaf het moment dat Hugo er was, werd Jane weggezogen uit het licht. Toen zij en Hugo uit elkaar gingen, kreeg ze een van haar grootste openbaringen: ze kon de wereld rond reizen als natuurbeschermer.

Zou je liever een goede filmmaker of een goede ouder zijn?

Ik weet niet of die keuze aan mij is. Ik doe heel erg mijn best, maar ik begreep de situatie tussen Hugo en Jane wel. Hugo wilde naar Serengeti en Jane wilde in Gombe blijven. Gelukkig accepteerde hun zoon dat zijn ouders deze unieke talenten hadden en ik denk niet dat hij het anders zou willen zien.

Iemand vroeg me daar laatst naar. Ik zei: “Ik heb het gevoel dat hij erkent dat zijn moeder de wereld aan het redden is op elk moment van de dag – niet alleen voor hem, maar ook voor zijn kinderen.” Ze doet het zeker niet voor zichzelf, want haar dagen zijn geteld. Dat bedoel ik niet stom: in plaats van met pensioen te gaan, zoals de meeste mensen, spendeert ze bijna elke dag met belangrijk werk voor jou en mij, sinds 1986. Het is een heroïsch verhaal, vooral in deze tijd.

Waarom vind je dat?

Ik heb het gevoel dat wij dit moment niet zelf hebben gekozen, maar dat het moment ons heeft gekozen. Het feit dat onze premiere in Los Angeles samenviel met het Harvey Weinstein-verhaal, vind ik erg ironisch. Ik liep op de rode loper, toen een vrouw me ineens vroeg over Harvey Weinstein en de giftigheid van ons beroep. Ineens keek ik naar rechts en zag ik Jane naar me toe lopen. Het is heerlijk dat we in deze donkere tijden – in onze industrie, in de politiek en in de wereld in het algemeen – een lichtend voorbeeld hebben dat we kunnen volgen. Hoeveel geluk hebben we dat we een echte heldin in ons midden hebben?

Jane is op 19, 24, 25 en 26 november te zien op IDFA. Koop hier de laatste kaartjes.