Willen mensen wel kweekvlees eten?

Vlees gemaakt in een laboratorium is de toekomst van eten, maar mensen vinden het nog steeds een eng idee. Volgens een Nederlandse onderzoeker kunnen deze angsten echter verdwijnen als we de dieren waarvan het kweekvlees gemaakt wordt eerst zien - voordat we het kweekvlees eten.

De eerste reacties op de labgekweekte burger (gemaakt door een Nederlandse onderzoeker in 2013) was dat het vlees goed smaakte, maar dat mensen het geen fijn idee vonden dat de burger uit een laboratorium kwam. Vandaar de bijnaam Frankenburger, waarschijnlijk. Natuurlijk groeien de meeste vleeskoeien, kippen en varkens op in boerderijen die behoorlijk vies zijn, maar we moeten psychologisch een stap verder om vlees te eten dat gemaakt is in een lab.

Eerdere focusgroepen in Nederland lieten echter zien dat mensen wel open stonden voor het eten van kweekvlees, mits ze de levende donors van de spiercellen waar het vlees van gemaakt werd, konden zien.

Misschien is dit wel het begin van ambachtelijke vleeslaboratoria. Johannes Tramper, een hoogleraar bioprocessen aan de Universiteit Wageningen, zegt in zijn onderzoek dat in Cell's Trends in Biotechnology werd gepubliceerd, dat we in elke stad een kleine vleesfabriek zouden moeten maken.

“Een scenario voor kweekvlees dat geen tweedeling veroorzaakt maar juist groot enthousiasme onder de deelnemers van de workshop  veroorzaakte was er één waarin varkens in de achtertuin of op een diervriendelijke (stedelijke) boerderij konden dienen als levende donoren van spierstamcellen door biopten,” schreef Tramper. “Deze varkens hebben een gelukkig leven als gezelschapsdier, terwijl er met hun cellen vlees wordt gekweekt in de lokale vleesfabriek. De zorgen over dat kweekvlees onnatuurlijk zou zijn, of te technisch, of vervreemdend zijn hier niet van toepassing; het idee van lokale productie en nauw contact met de dieren leek deze zorgen weg te nemen.”

Helaas zei niemand iets over of ze ook liever eerst Kanye West wilden ontmoeten voordat ze zonder zorgen een worstje van zijn cellen konden eten.

Tramper zegt dat hij het idee in eerste instantie kreeg van een Frans kunstproject in 2003 waarbij mensen labgekweekte kikkersteaks aten terwijl de kikkers die ze ‘opaten’ toekeken.

Maar natuurlijk moeten we er, zoals bij alle ambachtelijke dingen, veel geld aan uitgeven. Schaalvoordelen betekenen dat het financieel steeds haalbaarder wordt om laboratorium gekweekte steaks te maken in een fabriek, waar het celkweekproces maar een paar keer gedaan hoeft te worden. Zo hoeven we niet heel veel kleine fabrieken te openen, maar een aantal grote. Maar om kweekvlees interessanter te maken moeten de prijzen van traditioneel vlees verhoogd worden. Dit is nu nog goedkoper, en daardoor aantrekkelijker. Hoe dan ook heeft Tramper al wel een ontwerp voor een laboratorium:

“Het produceren van kweekvlees in de vorm van gehakt zou dus technisch haalbaar zijn,” schreef Tamper. “Het ontwikkelen van een passende, robuuste en continue stamcellijn en op die manier de prijs van het groeimedium aanzienlijk verlagen zijn de grootste uitdagingen.”

Met een bioreactor van twintig vierkante meter, wat de standaard is voor het groeien van gekweekte dierencellen, heeft Tramper een begroting gemaakt. Deze bioreactor zou een klein dorp van ongeveer 2,560 mensen een jaar van vlees zou kunnen voorzien. Maar het maken en verkopen van het vlees voor de Nederlandse prijs van ongeveer €5,- per kilo zou maar €128,000 per jaar opbrengen, “nauwelijks genoeg om het salaris van één ‘slager’ en zijn of haar assistent te kunnen betalen.” Als je hier nog de kosten van een groeimedium en de apparatuur bij optelt zou de prijs voor gekweekt gehakt oplopen tot ten minste €8,- per kilo. En dit maakt alles nog gecompliceerder.

Maar uiteindelijk wordt de prijs voor een pond hamburgervlees ongeveer drie euro, geen gestoorde prijs voor kweekvlees gemaakt met de huidige technologiën. Het kweken en groeien van dierlijke spiercellen is een proces dat we snappen en de technische uitdagingen zijn bijna allemaal overwonnen. Ook is het een veel betere optie dan vlees uit de bioindustrie, moreel gezien. En met dat allemaal in ons achterhoofd kan er geen twijfel over bestaan dat iemand in Brooklyn een kweekvlees club gaat starten in de komende paar jaar? Het lijkt mij een goed idee.