Alles wat je moet weten over herpes en seks

Herpes besmet meer mensen wereldwijd dan enig ander seksueel overdraagbare ziekte. Anaal, vaginaal, oraal, vingeren - het maakt niet uit wat je doet, je loopt hoe dan ook risico. "Het hangt er vanaf welk lichaamsdeel wordt aangeraakt," zegt Aaron Glatt, een specialist in overdraagbare ziektes en woordvoerder van de Infectious Diseases Society in de Verenigde Staten.

Het virus komt het gemakkelijkst het lichaam binnen door een verwonding, bijvoorbeeld door ruige seks, een sneetje of zweertje in je mond of een andere beschadiging. (De kans dat je besmet raakt is ook groter als je al besmet bent met een andere SOA). Maar je kan ook besmet raken door slijm, je ogen of je anus. Er is geen geneesmiddel - en hoewel de kans op besmetting naar mate de jaren vorderen steeds minder groot zijn, is het nog steeds mogelijk om een partner te besmetten. Dit moet je weten om minder te delen dan je van plan was:

Seks is niet de enige manier voor besmetting
Wanneer je huisarts je vertelt dat je herpes hebt, zorg dan dat je zeker weet wat je precies hebt, aldus Glatt. Er zijn acht typen van het herpes simplex virus. Een type, HSV-2, veroorzaakt voornamelijk genitale herpes. Een ander type, HSV-1, zorgt voor een koortslip - maar dankzij alle orale seks die we geven en ontvangen, neemt type 1 toe en is het nu ook steeds vaker de oorzaak van genitale infecties.

Als je bij iedere mens een bloedtest zou afnemen, zou in negen van de tien gevallen sporen van een herpesinfectie terug te vinden zijn. In één van de zes gevallen gaat het hier om genitale herpes.

"Vraag aan je arts: welk type herpes is het, hoe kom ik er aan en is het seksueel overgedragen?" aldus Glatt. Als je positief getest wordt, maar het gaat niet je schaamstreek aan dan is de kans groot dat je op een andere manier blootgesteld bent aan het virus - laten we zeggen, hetzelfde speeltje in je mond stoppen als een geïnfecteerde peuter vroeger op de crèche.

Wanneer je blaasjes hebt op je edele delen, moet je je dokter even vragen om een uitstrijkje te nemen. Hij of zij kan het vocht uit de blaasjes testen in plaats van alleen te zoeken naar antilichamen in je bloed.

Wanneer dat uitstrijkje positief blijkt te zijn, maakt het niet zoveel uit of je type 1 of 2 hebt. Dan heb je genitale herpes - waarschijnlijk opgelopen door seksueel contact met een geïnfecteerd persoon. Om de verspreiding te stoppen zijn de handelingen hetzelfde voor beide typen.

Je kan het doorgeven terwijl je niet eens een uitbraak hebt

Een groepje rode, blaar-achtige bultjes zijn het teken van orale of genitale herpes. Wanneer je voor het eerst geïnfecteerd raakt, komen ze binnen twee tot tien dagen op. De zweertjes kunnen knappen, een korstje krijgen en dan genezen ze - maar uiteindelijk komen ze weer terug. In het eerste jaar is het normaal als de uitbraak steeds terugkomt, zegt Glatt.

De pus die uit deze zweertjes lekt, bevat miljoenen virussen, vertelt Philip Werthman, een uroloog en directeur van Center for Male Reproductive Medicine in Los Angeles. "Wanneer de blaasjes knappen, is herpes het meest besmettelijk."

Maar zelfs als je een zuivere huid hebt, ben je er nog niet vanaf en kan het virus nog steeds verspreiden, zegt Werthman. Ondanks het aantal kleiner virussen is - ongeveer honderden in plaats van miljoenen - kan je nog altijd je partner besmetten.

In feite gebeuren 70 procent van de overdrachten tijdens de asymptomatische periode, aldus James Whiteside, een gynaecoloog aan de University of Cincinnati College of Medicine.

Dit gebeurt vaak vlak voor een actieve uitbraak. De meeste mensen hebben een tintelend, pijnlijk, jeukend of prikkend gevoel wanneer ze zweertjes gaan krijgen - een fenomeen dat experts "prodroom" noemen. Wanneer je seks een paar weken vermijdt vanaf het moment dat je deze symptomen op voelt komen tot een paar weken nadat de zweertjes zijn geheeld, verminder je het risico dat je je partner besmet, aldus Whiteside.

Condooms werken - Tot een bepaald punt
Gebruik een condoom wanneer je niet midden in een actieve uitbraak zit. Consequent gebruik van een condoom vermindert het risico om het virus door te geven met 30 procent, volgens een studie in het Archief van Interne Medicijnen.

Maar natuurlijk kunnen condooms scheuren of verkeerd gebruikt worden. Zelfs bij foutloos gebruik zijn ze niet zo effectief tegen herpes als tegen zwangerschap, zegt Glatt. Door huid-op-huidcontact voordat de condoom gebruikt wordt of door onbedekte delen, kan de niet geïnfecteerde partner besmet worden.

Vrouwen lopen een groter risico
Vrouwen zijn kwetsbaarder doordat ze een groter oppervlakte aan slijmvliezen in en rond de vagina hebben. Dit vergroot de kans om herpes op te lopen. Dit geldt met name als ze seks hebben met mannen, want zij geven het virus sneller door, aldus Whiteside.

De percentages van overdacht van mannen op vrouwen is ongeveer 10 procent, terwijl het percentage van overdacht van vrouwen op niet geïnfecteerde mannen rond de 4 procent ligt.

Je kan het aan jezelf geven

Autoinoculatie klinkt misschien als een scène uit de nieuwe 50 Shades-film, maar is een term voor de ongebruikelijke, maar mogelijke, situatie waarin je jezelf opnieuw infecteert, vertelt Werthman.

Stel je hebt een open blaasje en je raakt het aan. Wanneer je een snee of kras hebt, kan het virus je huid opnieuw binnendringen en veroorzaakt pijnlijke blaasjes op je vinger: genaamd fijt. Als je dan door je ogen wrijft, kan je ook keratitis krijgen.

Je kan zelf anderen besmetten door je blaasjes aan te raken en daarna elkaar de hand te schudden. Dus blijf van je zaakje af wanneer je een actieve uitbraak hebt - of zorg tenminste dat je ze daarna wast of ontsmet.

Antivirale medicijnen kunnen symptomen verminderen
Als je vaak uitbraken hebt of ze zijn heel ernstig, kan je huisarts je medicijnen voorschrijven die het virus onderdrukken en de symptomen verlichten. Dit vermindert ook de kans dat je de ziekte verspreid. Als je dagelijks een dosis Valacyclovir neemt, daalt het risico om je partner te besmetten met 50 procent, volgens een study in het New England Journal of Medicine.

Er komen zelfs meer effectieve opties aan. Uit een recent JAMA onderzoek blijkt dat door een experimenteel medicijn, Pritelivir, de hoeveelheid uitbraken vermindert en het aantal dagen dat een persoon het virus kan verspreiden afneemt.

Onderzoekers werken ook aan een vaccin voor de aandoening. Niet als een griepprik die beschermt tegen het oplopen van het virus, maar een vaccin voor mensen die al genitale herpes hebben.

Uit eerder onderzoek blijkt dat drie prikken verdeeld over drie weken het aantal dagen waarin een geïnfecteerd persoon het virus verspreidt, vermindert met de helft. Ook de kansen op overdracht verminderen. Glatt benadrukt dat het nog jaren kan duren voordat deze methoden goedgekeurd worden. In de tussentijd is monogamie - of een condoom - de beste oplossing.