Het curieuze geval van Shiwako, het aapje dat te snel oud werd

Toen het baby-aapje werd geboren zag ze eruit als alle andere aapjes bij de Primate Research Institute in Japan. Gewoon met een zachte huid en warme beige vacht. Maar na twee of drie maanden begon ze er raar uit te zien.

Er vormden zich diepe rimpels in haar huid, die verweerd en droog was. Haar verzorgers begonnen haar "Shiwako" te noemen, wat zich laat vertalen als "een meisje met rimpels."

Shiwako ontwikkelde snel daarna staar – een vertroebeling van de ooglens die deze dieren vaak pas krijgen als ze rond de twintig jaar oud zijn. Haar afnemende zicht zorgde ervoor dat ze voedsel voorzichtig besnuffelde voordat ze ze in haar mond stopte, in tegenstelling tot haar leeftijdsgenootjes.

Shiwako, een Japanse makaak van minder dan een jaar oud, vertoonde tekenen van ouderdom.

Haar ongebruikelijke aandoening werd eerder deze maand gepubliceerd in PLOS ONE door Takao Oishi en zijn team van de Universiteit van Kyoto in Inuyama. Shiwako, of "N416," zoals ze wetenschappelijk genoemd is, lijkt het eerste geval van vroegtijdige veroudering bij een aap.

Vroegtijdige veroudering is echter wel eerder vastgesteld bij mensen.

Mensen met een soortgelijke aandoening hebben een zeer zeldzame genetische afwijking die progeria wordt genoemd. Het komt voor bij ongeveer een op de zes miljoen mensen, en is een mutatie van het LMNA-gen, die tot onderontwikkelde eiwitvorming leidt.

Net als Shiwako worden de kinderen schijnbaar gezond geboren, maar worden binnen twee jaar gediagnostiseerd als de symptomen tevoorschijn komen. Ze ontwikkelen hartproblemen, hun groei stopt, haar valt uit, huid verdunt en hun botten worden breekbaar.

Patiënten met progeria worden steeds meer erkend, waardoor er meer geld beschikbaar is voor onderzoek naar de aandoening. Adalia Rose, een charmante 7-jaar-oude patiënt, vergaarde roem op internet toen ze haar uitvoering van "Ice Ice Baby" op YouTube zette. Leon Botha, die onlangs overleed, trad op in clips van de Die Antwoord en inspireerde een Poolse opera.

De grootste drijvende kracht achter onderzoek naar progeria is waarschijnlijk het duo van Dr. Leslie Gordon en Dr. Scott Burns. In 1999 richtte het stel de Progeria Research Foundation op, toen ze erachter kwamen dat hun zoon aan de aandoening leed en ze ontzettend weinig informatie erover vonden. De stichting is nu bezig met het snel praktiseren van onderzoeken. Ze zijn de eersten het verantwoordelijke gen identificeerden, medische experimenten uitvoerden en een gedeeltelijke behandeling ontwikkelden.

Onderzoeken tonen aan dat het gemuteerde eiwit dat veel voorkomt in progeriapatiënten ook in normale cellen bestaat, volgens Maria Eriksson van de Department of Biosciences and Nutrition bij het Center for Innovative Medicine in Zweden.

"Iedereen heeft een beetje van dit gemuteerde eiwit in onze cellen," vertelde ze Motherboard, en de hoeveelheid lijkt toe te nemen naar mate we ouder worden.

De grote vraag is nu of het eiwit ook bijdraagt aan het verouderingsproces.

Bij Shiwako was het gemuteerde gen niet aanwezig in haar eigen cellen. Hoewel ze tekenen vertoonde van vroegtijdige veroudering, is haar geval anders dan kinderen met progeria.

De meeste kinderen met de aandoening bezwijken rond hun dertiende aan ernstige hartafwijkingen. Deze ontwikkelen zich als hoge bloeddruk en leiden vaak tot hartaanvallen of beroertes, volgens Eriksson. Volgens Oishi van de Universiteit van Kyoto was het echter een ernstig geval van gasopbouw in de maag en darmen van Shiwako die haar op driejarige leeftijd fataal werd. "Ik denk niet dat overtollig gas een ouderdomsziekte is," zegt hij. "Snelle eters leiden er vaak aan, maar voor zover ik weet, was zij dat niet."

Het curieuze geval van Shiwako's rimpels, staar en vroegtijdige dood is vreemd. Eriksson zegt dat ze twijfelt dat de aap aan vroegtijdige veroudering leed.

Kijk naar de foto, zegt ze. "Dit is redelijk dramatische huid op de arm van het aapje; het lijkt meer op een huidaandoening." Soms kan het moeilijk zijn om het verschil te zien tussen veroudering en een huidaandoening. Maar hoe dan ook: "Dit is de eerste keer dat ik zoiets heb gezien."