Waarom groeien er soms extreem dikke haren uit een moedervlek?

Ook al kunnen moedervlekken best schattig zijn, soms zijn het monsterlijke verschijningen. Mijn vriend heeft bijvoorbeeld zo'n gedrocht op zijn schouder: een bolle, bruine vlek waar twee verdwaalde haren uitgroeien, beide zo dik als een schaamhaar. De huid eromheen is verder helemaal niet behaard. Hoe kan dat? Zo'n behaarde moedervlek komt bij veel meer mensen voor, maar toch blijf ik me erover verbazen. Waarom zijn moedervlekharen zo extreem dik en donker?

Toen dermatoloog dr. Marjolein Leenarts mij hier wat meer over vertelde, kwam ik tot het inzicht dat een dikke moedervlekhaar niet alleen in uiterlijke kenmerken overeenkomt met een schaamhaar: beide vallen onder hetzelfde haartype en ontstaan via hetzelfde biologische mechanisme. Leenarts vertelt dat er twee typen lichaamshaar bestaan: vellusharen, donshaartjes die op vrijwel elk stukje huid voorkomen, en terminale haren, het type lichaamshaar dat op je benen, onder je oksels en in je schaamstreek groeit. "Vellusharen zijn korter en smaller, en terminale haren zijn langer en iets dikker," zegt Leenarts. "Soms komen er uit moedervlekken terminale haren, die dus dikker en donkerder [zijn] dan de rest van de haren op de huid eromheen." Maar waarom groeit zo'n terminale haar dan zowel in je schaamstreek en onder je oksels als in een moedervlek? Dit weten we nog niet helemaal zeker, maar mogelijk heeft het te maken met de werking van bepaalde geslachtshormonen, die zowel een effect hebben op pigmentvorming in moedervlekken als op de haargroei van terminale haren.

Onder invloed van bepaalde geslachtshormonen - zogenaamde androgenen - kunnen de zachte donshaartjes op de huid veranderen in terminale haren, die vaak ook nog donkerder van kleur zijn. Vooral in de puberteit merk je dit effect, wanneer de androgenen door je lichaam gieren en ervoor zorgen dat onzichtbare donshaartjes opeens transformeren in dikke schaam- en okselharen. Ook het haar op je armen en benen wordt beter zichtbaar.

Maar androgenen hebben ook een effect op onze huid: ze zorgen voor de aanmaak van extra pigment op bepaalde delen van het lichaam die extra gevoelig zijn voor deze hormonen. Zo is wetenschappelijk bewezen dat androgenen bijdragen aan de gebruinde tint rondom de geslachtsdelen, zoals de balzak, schaamlippen en anus, en de donkere tint rondom je tepels. Maar ook de pigmentcellen in moedervlekken zijn gevoelig voor de androgenen, en deze worden in de puberteit vaak groter en donkerder van kleur. De groei van moedervlekken en lichaamshaar wordt beide dus gestimuleerd door hetzelfde hormoon. Waarschijnlijk is het stukje huid van een moedervlek extra gevoelig voor androgenen, waardoor niet alleen extra pigment wordt aangemaakt, maar daarbij donshaartjes kunnen veranderen in dikke haren.

Leenarts ontkracht overigens het idee dat het epileren van moedervlekharen de kans vergroot dat een moedervlek kwaadaardig wordt. "Het is een fabeltje dat haren uit moedervlekken trekken gevaarlijk is" Dat is een hele geruststelling voor iedereen wiens vingers jeuken om die verdwaalde schaamhaar op z'n plek te wijzen.