Facebook gaat wit nationalisme en wit separatisme verbieden

Facebook heeft laten weten dat het uitingen van wit nationalisme en wit separatisme gaat verwijderen. Plaatsen gebruikers toch wel zulke content, dan worden ze doorverwezen naar de website van Life After Hate, een non-profitorganisatie die mensen helpt om haatgroepen te verlaten. Het nieuwe beleid, dat vanaf volgende week officieel zal worden ingevoerd, zal zowel op Facebook als op Instagram van toepassing zijn.

Vorig jaar bleek uit een onderzoek van Motherboard dat, hoewel Facebook witte suprematie op het platform verbood, zowel wit nationalisme als wit separatisme nog altijd werd toegestaan. Na kritiek van burgerrechtenorganisaties en historici, die zeggen dat er geen verschil is tussen de ideologieën, hebben twee leden van het contentbeleidsteam van Facebook laten weten dat het platform voortaan alle drie zal verbieden.

“We hebben gesprekken gevoerd met meer dan twintig leden van het maatschappelijk middenveld, academici, burgerrechtenorganisaties en wereldwijde deskundigen op dit gebied,” vertelt Brian Fishman, beleidsdirecteur van terrorismebestrijding bij Facebook, ons in een telefoongesprek. “We hebben geconstateerd dat wit nationalisme, wit separatisme en witte suprematie op zoveel vlakken overlappen dat we er geen zinvol onderscheid tussen kunnen maken. De taal en retoriek die worden gebruikt en de ideologie die het vertegenwoordigt, komen daarvoor te veel overeen.”

Om deze reden zal Facebook vanaf nu content verbieden waarin wit nationalisme of separatisme wordt weergegeven of aangemoedigd. Zinnen als “Ik ben een trotse witte nationalist” en “Immigratie scheurt ons land uit elkaar, en wit separatisme is het enige antwoord” zullen voortaan dus verboden worden, geeft het bedrijf aan.

De knoop werd afgelopen dinsdag officieel doorgehakt tijdens het Content Standards Forum van Facebook. Dat is een bijeenkomst met vertegenwoordigers van verschillende Facebook-afdelingen, waarin nieuwe regelgevingen op het gebied van content worden besproken en aangenomen. Fishman vertelt dat Sheryl Sandberg, de COO van Facebook, betrokken was bij de formulering van het nieuwe beleid, waar verder nog tientallen andere werknemers van Facebook aan meehielpen.

Het nieuwe beleid van Facebook is een belangrijke verandering. In interne trainingsdocumenten die vorig jaar door Motherboard werden verkregen en gepubliceerd, schrijft Facebook bijvoorbeeld dat wit nationalisme “niet altijd verband hoeft te houden met racisme (althans niet expliciet).” Dit leidde destijds tot kritische geluiden van deskundigen op het gebied van en geschiedenis van zwarte Amerikanen, burgerrechten en extremisme, die benadrukten dat wit nationalisme en wit separatisme vaak simpelweg een manier zijn om witte suprematie te verhullen.

“Naar mijn idee is dit absoluut een stap vooruit,” vertelt Rashad Robinson, voorzitter van campagnegroep Color Of Change, aan de telefoon. “Dit is een direct resultaat van de druk die op Facebook werd gezet.”

Deze bewegingen verschillen sterk van andere separatistische bewegingen vanwege de lange geschiedenis die eraan vooraf is gegaan. “Mensen die witte nationalisten onderscheiden van witte suprematisten, zijn zich er niet van bewust dat deze in historisch opzicht met elkaar verweven zijn,” zei Ibram Kendi vorig jaar tegen Motherboard, de schrijver van het prijswinnende boek Stamped from the Beginning: The Definitive History of Racist Ideas in America.

Heidi Beirich, hoofd van het Intelligence Project van het Southern Poverty Law Centre (SPLC), zei vorig jaar bovendien dat “wit nationalisme iets is dat mensen zoals David Duke [de voormalige leider van de Ku Klux Klan] hebben bedacht om minder slecht te klinken.”

De kans is groot dat het besluit van Facebook tot politieke controverse zal leiden in de Verenigde Staten, waar het rechtse politieke spectrum Facebook ervan heeft beschuldigd dat het bedrijf anti-rechts zou zijn. Ook in landen met soortgelijke situaties kan dat natuurlijk het geval zijn.

Van de experts die Facebook sprak, vond ook niet iedereen de beleidsverandering even nodig. “Als je met veel verschillende mensen spreekt, zal je ook veel verschillende ideeën en overtuigingen te horen krijgen,” vertelt Ulrick Casseus, een deskundige op het gebied van haatgroepen binnen het beleidsteam van Facebook. “Een kleine minderheid was niet van mening dat wit nationalisme en wit separatisme inherent haatdragend zijn.”

Wat Facebook overigens níet gaat verbieden, is impliciet wit nationalisme en wit separatisme, omdat dat moeilijk op te sporen en te handhaven is. Ook zal het de bestaande regelgeving rondom separatistische en nationalistische bewegingen niet aantasten, waardoor content met betrekking tot andere bewegingen blijft toegestaan.

Een beleidsverandering als deze werkt natuurlijk alleen als de ingevoerde regels daadwerkelijk worden gehandhaafd. Een onderzoek van het Counter Extremism Project – een ngo die strijdt tegen extremistische groepen – toonde onlangs aan dat Facebook geen content van neonazi-groeperingen heeft verwijderd na de terroristische aanslagen in Christchurch, eerder deze maand. Facebook wil er namelijk zeker van zijn dat hun nieuwe beleid overal ter wereld consistent gehandhaafd wordt.

Dat laatste geeft Facebook eveneens als reden waarom ze geen impliciete of gecodeerde uitingen van wit nationalisme of wit separatisme gaan verbieden. Wat nogal een slap excuus is, volgens David Brody van het Lawyers' Committee for Civil Rights Under Law, dat voor de beleidswijziging heeft gelobbyd. “Als er een bepaald soort problematische content is die echt niet op grote schaal te handhaven is, kiest Facebook er het liefst voor om gewoon te doen alsof het niet bestaat,” zegt hij aan de telefoon.

Keegan Hankes, een onderzoeksanalist voor het Intelligence Project van het SPLC, sluit zich daarbij aan. “Iets wat me aan Facebook blijft verbazen, is hun onwil om te erkennen dat – ook als content niet expliciet racistisch of gewelddadig is – ze moeten nadenken over de manier waarop hun gebruikers die boodschappen interpreteren,” voegt Hankes toe.

We kunnen blij zijn dat de beleidsverandering er is, maar tegelijkertijd hebben we er wel lang op moeten wachten. Nadat Motherboard vorig jaar de documenten had gepubliceerd over het problematische onderscheid van Facebook tussen suprematie en nationalisme, schreef het Lawyers' Committee in september een kritische brief aan Facebook, maar het beleid bleef nog altijd onveranderd.

"Het is absoluut een positieve verandering, maar je moet het wel in de juiste context plaatsen,” zegt Broday. “Dan zie je dat dit eigenlijk iets is wat ze al vanaf het begin hadden moeten doen. Ik weet niet of we ze hier nu nog credits voor zouden moeten geven.” Hankes noemt het belachelijk. “Ze lijken dit soort dingen alleen te doen wanneer er een tragedie plaatsvindt.”

Motherboard legde deze kritiek ook aan Fishman voor: als Facebook nu pas beseft dat er volgens academici geen zinvol onderscheid bestaat tussen witte suprematie en wit nationalisme, waarom heeft het bedrijf dat dan niet eerder ingezien?

“Ik zou zeggen dat we het, naar ons idee, nu wel bij het rechte eind hebben,” antwoordt Fishman.