FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Nepnieuws is niet nieuw en leidde in 1947 al tot grote paniek over UFO's

De FBI heeft in 1947 het eerste nepnieuwsdossier aangelegd over vliegende schotels
Beeld: Davide/Flickr

Het gebeurt niet elke dag dat een verzoek aan de overheid tot het vrijgeven van informatie zo'n goed resultaat oplevert, maar de onlangs vrijgegeven FBI-documenten over Fred Lee Crisman overtreffen de stoutste verwachtingen. Ze bevatten verhalen over vliegende schotels, geheime ontmoetingen met inlichtingendiensten en een mysterieuze vliegtuigcrash.

Journalist Michael Best mocht het FBI-dossier van de beruchte complottheorist en auteur Fred Lee Crisman inzien, en hij deed een opzienbarende ontdekking: het is een echte X-file. Zet de beroemde intro-tune maar alvast klaar.

Advertentie

Lang voordat de spannende jarennegentigshow The X-Files ons in aliens deed geloven, vonden de documenten in Crismans dossier – gelabeled SM-X (Security Matter–X) – hun weg naar de toenmalige directeur van de FBI, J. Edgar Hoover. De documenten bevatten details over een van de eerste, inmiddels mythologische, paranormale activiteiten in Amerika.

De FBI raakte betrokken bij een zaak die was ontstaan in een naoorlogse mediahype. Het was een tijd waarin mensen moesten wennen aan alsmaar versnellende technologische vooruitgang, en er werden veel ongelooflijke verhalen gepubliceerd. Net zoals in het schuivende medialandschap van nu, waren burgers ook toen eenvoudig te misleiden met nepberichten over bijvoorbeeld paranormale zaken.

De evenementen die in het FBI-dossier van Crisman werden aangetroffen zijn bekend als de Maury Island UFO-hoax uit juni 1947. Crisman was getuige van een "vreemd zwevend object" dat om een eiland bij Puget Sound in Washington wervelde, aldus een artikel van Best. Het rapport van de FBI over deze gebeurtenis gaf de beelden van de zogenaamde ufo – die we inmiddels allemaal kennen – een bepaalde geloofwaardigheid. Het is een oud voorbeeld van hoe geruchten kunnen veranderen in nepnieuws, en zo veel aandacht genereren.

Ik vroeg Best naar zijn gedachten over waarom de naam van de documenten – waarvan de FBI lang heeft geclaimd dat ze niet bestaan – totaal toevallig overeenkwam met die van het populaire programma The X-Files. "Ik weet het niet zeker, maar als ik zou moeten raden heeft het te maken met X voor onbekend (als in variabelen)," vertelde hij mij in een Twitterbericht.

Advertentie

Beeld: Redjar/Flickr

Crismans verhaal over vliegende schotels verscheen voor het eerst in augustus op de pagina's van de Tacoma Times. De reporter van de krant publiceerde de claims van Crisman en zijn zakenpartner, Harold Dahl. Dahl zei dat hij, tijdens het per boot patrouilleren van de wateren bij Maury Island, meerdere donutvormige schijven in de lucht zag verschijnen.

Een van de schijven, zei Dahl, schoot gesmolten materiaal af op de boot die zo beschadigd raakte. Dahl legde uit dat een persoon in een donker pak hem vervolgens benaderde op locatie en hem vertelde dat hij moest zwijgen over wat er was gebeurd. Voor veel ufo-historici was dit het begin van het "Men in Black"-complot.

In een interview gevonden in het FBI-dossier, zei Crisman dat hij de volgende dag naar de beschadigde boot terugkeerde, waar hij vervolgens 'schotelfragmenten' verzamelde die de kern vormden van een zeer uit de hand gelopen hoax.

Het FBI-rapport schreef in de vrijgegeven documenten dat Crisman en Dahl proefjes van de 'schotelfragmenten' naar de paranormaal onderzoeker Raymond Palmer stuurden voor analyse. Palmer, die oorspronkelijk werkte voor Ziff-Davis' magazine Amazing Stories, was diep betrokken bij het begin van de twintigste-eeuwse mythe van de vliegende schotels, en publiceerde erover in Fate Magazine, dat nog steeds onderzoek doet naar claims van paranormale activiteit.

Na te zijn genotificeerd door Palmer dook een piloot genaamd Kenneth Arnold op die claimde getuige te zijn van de eerste breed-gepubliceerde UFO observatie. Hij reisde naar Washington en regelde een ontmoeting in het Winthrop Hotel in Tacoma met hem, de twee getuigen en de twee luchtmachtofficieren.

Advertentie

Dit is waar het verhaal nog vreemder wordt.

Een dag na de ontmoeting met de ufo-ooggetuigen crashte de B-25-bommenwerper van de luchtmachtofficieren waarbij beiden omkwamen. De media publiceerden onmiddellijk informatie uit anonieme telefoontjes (waarschijnlijk van Crisman, volgens de FBI-documenten) dat het vliegtuig de schotelfragmenten aan boord had en het opzettelijk was neergehaald in een poging het ufo-verhaal in de doofpot te stoppen.

Die details werden als feiten gepresenteerd door media als de Tacoma Times en de Boise Statesman. Het verhaal haalde het zelfs tot de Chicago Times, dat het jaar erop de Sun-Times werd.

Natuurlijk concludeerde de FBI dat het hele voorval een hoax was, en dat er helemaal geen ufo-fragmenten aan boord van het vliegtuig waren. De vlucht kwam volgens de FBI-documenten naar beneden door motorfalen. Jaren later gaf Dahl eindelijk toe aan een verslaggever, na te zijn geteisterd door zijn vrouw, dat het een hoax was.

Beeld: Mr. Gray/Flickr

De FBI bedacht dat de verklaring 'hoax' eenvoudiger was dan ufo's en overheidscomplotten. Het ging om geld. De onderzoeken vonden dat Crisman en Dahl geld hadden gevraagd van de media die hadden geschreven over hun verhaal. Het is een beetje een ander verhaal dan dat van het nepnieuws dat we vandaag hebben, met hebzucht als motief voor het manipuleren van massacommunicatie. Dit zou niet het laatste zijn dat Amerika hoorde van Fred Crisman.

Hij zou later worden gedagvaard door Jim Garrison, tijdens het onderzoek naar de assassinatie van John F. Kennedy. Tijdens het federale onderzoek, hadden forensisch antropologen hem aangewezen als een van de "drie zwervers" die door Dallas PD waren gearresteerd op de dag van de aanslag op de president.

Hij werd later vrijgesproken door de House Select Committee on Assassination. In de jaren zestig, volgens het boek van Aaron Gulyasc The Paranormal and the Paranoid: Conspiratorial Science Fiction Television, schreef Harold Dahl aan de ufo-onderzoeker dat de show The Invaders elementen bevatte die leken op het leven en de verhalen van Crisman.

Dit betekent niet dat de uiteindelijke opkomst van paranormale onderzoeken helemaal slecht was. Dezelfde paranormale media werden bekend voor hun scepticisme en wetenschap. Fate Magazine was niet bang om de hoaxes en zwendel te ontmaskeren die het tegenkwam tijdens het onderzoeken van paranormale claims.

We kunnen slechts hopen dat de media van vandaag eenzelfde niveau van scepticisme behouden.