FYI.

This story is over 5 years old.

Tech

Gehaaide verkopers proberen het watertekort in Kaapstad helemaal uit te knijpen

Niks meer te drinken of een leeg zwembad? Geen probleem, voor een zak geld lost iemand met een gore tankwagen al je problemen op.
Het Oranjezicht-reservoir in Kaapstad in 2014. Foto: AerialcamSA/Wikimedia Commons

12 april wordt volgens de lokale autoriteiten ‘Day Zero’ – dé dag dat Kaapstad zonder water komt te zitten.

Dit klinkt misschien als een vergezocht, dystopisch doemscenario. Maar de op een na grootste stad van Zuid-Afrika heeft al drie jaar lang met forse droogte te maken. En dat komt door meerdere factoren: bijvoorbeeld dat de overheid er een potje van maakt en het wordt allemaal ook nog eens een stuk erger door klimaatverandering. De dammen en reservoirs die de stad met ongeveer vier miljoen inwoners van water voorzien, hebben een gevaarlijk laag peil bereikt. Er zijn al restricties op het watergebruik, en binnenkort zullen inwoners op centrale punten in de stad waterrantsoenen moeten gaan halen die worden bewaakt door gewapende militairen.

Advertentie

Natuurlijk proberen wat ondernemende mensen hier het best van te maken, door lekker te verdienen aan de droogte, vertelt verslaggeefster Aryn Baker in Time. Op sites als Gumtree en Junk Mail (de Marktplaatsen van Zuid-Afrika) verkopen tientallen mensen water, watertankers, waterpompen en filters om aan de vraag te kunnen voldoen waar de overheid tekort schiet.

Op Gumtree zijn verschillende bezorgdiensten voor water actief; van drinkwater en opslag tot water om een zwembad mee te vullen. De verkopers zijn vooral particulieren en kleine bedrijven, die water uit boorgaten of regendammen pompen en duizenden liters in tankers en melkwagens vervoeren. Eén van die bedrijven, Water@Langerbergkaas, is pas vorige maand opgericht door twee broers die volgens hun website ongeveer 200 kilometer buiten Kaapstad wonen.

De advertenties voor verkopen op Gumtree werden rond november voor het eerst geplaatst.

Screenshot van Gumtree.

Eén advertentie van een verkoper uit Kaapstad op Junk Mail benoemt de crisis ook direct: “Pech door de droogte?” staat er. “Laat ons je helpen door een watertank of twee in je huis te installeren.” Een ander verkoopt een watertank en brandhout met de slogan “Versla de waterrantsoenen.”

Op de sites staan ook advertenties voor tanktrucks in steden als Johannesburg en Pretoria, en ook voor waterzuiveraars die met omgekeerde osmose werken.

De prijs van de diensten loopt sterk uiteen: sommigen vragen 1,7 Zuid-Afrikaanse rand per liter (ongeveer 14 cent) en anderen 50 cent per liter (een fractie van een cent). Een anonieme verkoper op Gumtree vertelt via WhatsApp dat hij de afgelopen vier weken water heeft verkocht voor 65 cent per liter. Hij haalt het water uit Klapmuts, een dorp dat net als Kaapstad in de provincie West-Kaap ligt. Hij vertelt dat hij een watervergunning heeft aangevraagd om dat te mogen doen.

Advertentie

Maar zijn dit ook echt oplossingen? Dat hangt ervan af. Zelfs als iemand een tanker koopt, kan het illegaal zijn om water bij bottellocaties vandaan te halen, net als het doorverkopen aan andere mensen. “Het is illegaal om water te verkopen,” zei een woordvoerder van het water- en riooldienst van Kaapstad in de Sunday Times. “Zelfs onze dienst verkoopt geen water. Het enige geval waarin water legaal mag worden verkocht, is als het in een fles zit.”

Sommige verkopers benoemen dit juridisch grijze gebied in hun advertenties. Mr. Water Deliver, die 2500 liter water verkoopt voor 2750 rand (ongeveer 180 euro), prijst zichzelf aan op Gumtree als een ethische waterbezorgdienst, en waarschuwt voor andere verkopers die gemeentewater uit Kaapstad doorverkopen.

De kwaliteit van deze tankers en systemen die door particulieren worden verkocht, is niet goed gereguleerd en het is dus ook niet duidelijk wat de kwaliteit is. Het laatste wat Kaapstad nodig heeft, zijn twijfelachtige waterfilters of besmette tankers waarin goed drinkbaar water gevaarlijk wordt. En de kosten kunnen een zware last betekenen voor de bewoners: volgens de Verenigde Naties heeft de gemiddelde persoon 50 tot 100 liter water per dag nodig, en lag het gemiddelde inkomen in de stad rond de 1180 euro per maand in 2015.

Patrick Reed, een civiel ingenieur aan de Amerikaanse Cornell University, zegt dat zo’n ongereguleerde watermarkt gevaarlijk kan zijn. Als voorbeeld noemt hij de recente crisis na de orkaan in Puerto Rico. Toen zorgde kapotte watersystemen voor de verspreiding van allerlei ziektes. Maar in elke stad die met droogte te maken krijgt, krijg je waarschijnlijk te maken met dit soort kleine handelaren die iets aan het probleem proberen te doen en er ook lekker aan willen verdienen.

Advertentie

“Ik denk niet dat het per se helpt dat er een ongecontroleerde zwart markt ontstaat, maar er moet natuurlijk iets aan de crisis gedaan worden,” zegt hij. “Mensen hebben nou eenmaal water nodig. En ze gaan er op een of andere manier aan komen, of dat nou gevaarlijk is of niet.”

Ondertussen hebben nonprofits ook geld ingezameld om water uit te delen in Kaapstad. Deon Smit, directeur bij Water Shortage South Africa, laat per mail weten dat de organisatie op 25 januari een truck met 28.000 liter water heeft ontvangen, gekocht donaties van Uber Zuid-Afrika en andere mensen.

“Er zijn naar schatting 12.000 mensen die niet in staat zijn om naar waterpunten te komen en dit zijn de mensen die we proberen te helpen,” zegt hij.

Sommige inwoners van Kaapstad wijken uit naar Facebook om zich door de droogte heen te slaan. Ze beginnen groepen als Water Shedding Western Cape waar ze regels over waterregulatie, memes en ideeën om water te besparen delen. Het is duidelijk dat iedereen bezig is met Day Zero.

“Er zijn veel steden die te maken krijgen met watertekorten,” zegt Reed. “Maar een stad ter grootte van Kaapstad die straks moet gaan beslissen wat er moet gebeuren als er geen water meer is? Dat is een unieke situatie.”

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op Motherboard US.