De opkomst en ondergang van de Walter White van fentanyl

Toen verkoper xxxMDMA in 2015 op het darknet opdook, pakte hij het gelijk professioneel aan. Hij deelde gratis samples uit, nodigde potentiële klanten uit om de nieuwste batches te proberen en verzond de producten altijd binnen vierentwintig uur. Ze hadden een klantenservice waar veel legitieme bedrijven nog best jaloers van worden. xxxMDMA was een groot succes.

Toch is er weinig over xxxMDMA bekend. Als we de biografiepagina van de verkoper moeten geloven, heeft hij alleen maar goede bedoelingen. De biografie lijkt alleen verdacht veel op het plot van Breaking Bad – je weet wel, de terminale scheikundeleraar die besluit crystal meth te maken om zijn familie een stapel geld achter te kunnen laten als hij overlijdt. Of het verhaaltje op de website van xxxMDMA een stukje zwarte humor is, of gewoon extreem toeval, is dus moeilijk te zeggen:

"Ik zal het simpel houden. Ik ben hier omdat – zonder te veel informatie over mezelf te geven – ik een groot geldbedrag bij elkaar moet sparen om een belangrijke medische ingreep te kunnen betalen van een persoon die dichtbij mij staat."

Komt het je al bekend voor? Lees rustig verder: "Deze persoon is jong en heeft nog een heel leven voor zich, maar het kan de verzekering niets schelen. Ik doe er alles aan om deze persoon te redden. Ik vraag niet om een gunst – ik vraag je alleen mij een kans te geven om te laten zien dat ik toegang heb tot de meest uitmuntende stoffen. En ik vraag je me te helpen in dit proces."

Sinds de opening van een meerdere obscure winkels op het darknet heeft xxxMDMA minstens 450.000 euro winst gemaakt. En dan hebben we alleen fentanyl meegerekend. De snelgroeiende vraag naar de heftige drug – vaak beschreven als honderd keer zo sterk als morfine – heeft de afgelopen maanden gezorgd voor een flink aantal doden in de VS.

De verkoper gebruikte verschillende sites die alleen toegankelijk waren via het anonieme darknet. De naam geeft het al een beetje weg natuurlijk, maar xxxMDMA verkocht naast fentanyl ook MDMA, andere designerdrugs en handleidingen over hoe je dit soort mengsels thuis samenstelt.

Midden juni verdween de verkoper plotseling – precies zoals hij van tevoren had beloofd, ongeveer zeven maanden nadat-ie was begonnen – maar xxxMDMA was niet de eerste, en zeker niet de laatste aanbieder van fentanyl en andere designerdrugs op het darkweb.

***

Drugsmarkten op het darknet zijn niet nieuw.

Silk Road – de beruchtste marktplaats van het donkere web – werd in 2013 gesloten. De oprichter kreeg levenslang.

Het gat dat Silk Road achterliet werd snel gevuld door andere marktplaatsen. Sommigen zijn alleen toegankelijk voor uitgenodigden, sommigen staan het verkopen van harddrugs niet toe, anderen bieden een borgstelling aan de verkopers en koper – allemaal regels zodat iedereen zeker weet dat ze niet worden belazerd.

Ze hebben allemaal drie dingen met elkaar gemeen: ze passen geavanceerde beveiligingsmaatregelen toe om de wetshandhaving te ontlopen, ze dealen in niet-traceerbare bitcoins en ze gebruiken allemaal gewone pakketbezorging.

De marktplaatsen bieden een enorm aanbod aan illegale drugs, gestolen creditcards, hackdiensten, wapens en naar verluid zelfs services van huurmoordenaars. Maar ondanks dat je er de bizarste en obscuurste producten en diensten tegenkomt, wordt de marktplaats vooral gebruikt voor kleine hoeveelheden wiet, XTC en cocaïne.

Opioïden als heroïne en Oxycontin zijn makkelijk te verkrijgen op het internet, maar fentanyl en andere onderzoekchemicaliën – waarmee over het algemeen drugs worden bedoeld die niet zijn ontwikkeld voor menselijke consumptie – zijn, vooral via het darkweb, snel populair geworden.

Vanaf het moment dat fentanyl in november 2015 voor het eerst verkrijgbaar was via een populaire online marktplaats, zijn er bijna vijftienhonderd bestellingen van fentanyl en andere onderzoekchemicaliën gedaan. De opkomst van het spul weerspiegelt een groeiende crisis in Noord-Amerika. Gezondheidsorganisaties in Canada en de VS proberen erachter te komen wat de omvang van het probleem is, maar statistieken omtrent de drug zijn vooralsnog erg vaag.

Volgens het Center of Disease Control in Ohio is het dodental opgelopen van 92 in 2013 naar 514 in 2014 – een stijging van 550%. The Kentucky Office of Drug Control Policy publiceerde vergelijkbare cijfers: 121 doden in 2014 en 420 in 2015. Bij een derde van de drugsdoden was fentanyl de oorzaak.

In Alberta meldt de provinciale gezondheidsinstantie dat het dodental opliep van 66 in 2013 naar 272 in 2015. In het naastgelegen Brits-Columbia was er fentanyl in het spel bij 474 overdosissen in 2015, en dit jaar is het nog erger: in de eerste vier maanden van het jaar zijn er 190 doden gevallen, waarbij een overdosis de oorzaak was. De provincie heeft de noodtoestand uitgeroepen.

Het verkrijgen van fentanyl wordt steeds makkelijker, en de vraag naar het product blijft in het hele continent alsmaar groeien. Het feit dat fentanyl zo geconcentreerd en makkelijk te vervoeren is, als poeder, patch, pill of vloeistof, maakt het aantrekkelijk voor dealers en smokkelaars.

Zoals VICE News eerder deze maand berichtte, komen er in Canada grote hoeveelheden uit China binnen via de havens, waar de drugs niet wordt gecontroleerd door de overheid. Patches en pillen zijn inmiddels in beslag genomen in clubhuizen van de Hells Angels in Ontario – die de binnenlandse distributie voor hun rekening zouden hebben genomen.

Bekijk ook de documentaire die VICE Canada maakte over jonge gebruikers van fentanyl

In de Verenigde Staten zijn de speculaties vooral gericht op het Mexicaanse kartel. De Drug Enforcement Agency vermoedt dat de gangs de drugs importeren uit China, en daarnaast zelf laboratoria hebben waar ze het middel ontwikkelen. Ook op het darkweb worden nog steeds grote hoeveelheden verhandeld. Dat onderstreept dat het relatief makkelijk is om de drugs thuis te maken.

Degene die achter xxxMDMA hield zich met kleinschalige verkoop bezig, duidelijk bedoeld voor eigen gebruik. Hun populairste product is 100mg "99,8+ pure fentanyl, voor een prijs van 0,2017 bitcoin (125 euro). De webwinkel zegt tussen december 2015 en 15 juni 2016 730 stuks van dit product te hebben verkocht. Voor 116 euro kun je twee neussprays met fentanyl kopen – die ze zelf beschrijven als "verreweg de makkelijkste en veiligste manier om Fentanyl te gebruiken". De leverancier heeft dit product al aan 286 klanten verkocht.

Elke pil bevat rond de vier tot vijf milligram van de drug. Artsen zeggen dat twee milligram voor een gemiddeld persoon al dodelijk kan zijn. Maar de leverancier deed ook aan groothandel. Ze boden vijfduizend milligram van de drug aan voor 4,5 duizend euro. Als een dealer van dat poeder pillen zou persen, zou de straatwaarde ongeveer 23 duizend euro zijn.

De schimmige wereld van darknethandel, een netwerk dat politie en justitie al lang en met wisselend succes proberen te kraken, hecht veel waarde aan reputatie en recensies. De recensies die xxxMDMA kreeg waren laaiend enthousiast. In een periode van zes maanden kregen ze duizenden positieve beoordelingen.

"Perfect. Zoals altijd. Dank je man!" schreef een gebruiker die bijna duizend euro uitgaf voor een gram fentanyl.

"Al met al een geweldige eerste ervaring. De stealth was de beste die ik tot nu toe heb gezien. Dit wordt mijn nummer één leverancier. Zeker weten," schreef een andere klant die in juni 135 euro uitgaf aan fentanyl. Met 'stealth' worden de stappen bedoeld die de verkoper neemt om de communicatie te versleutelen, de verpakking te vermommen, en het product vacuüm te verpakken.

Eén klant klaagde over de hoge prijzen en het feit dat je van tevoren moet betalen, voordat je het product ontvangt. Desondanks schreef hij: "Goeie genade, dit is elke cent waard. Ik wist niet dat fentanyl zulke mooie, glinsterende kristallen horen te zijn."

Maar halverwege juni veranderde de toon van de recensies. De productieve dealer had een exit scam gepulld.

"Exit scamming" houdt in dat de verkoper de bitcoins int van een hele rits transacties, en vervolgens de producten nooit verzendt. Dit gebeurt vaak als een verkoper bang is dat de politie hem op het spoor is, of als hun voorraad simpelweg op is maar ze nog één keer goed willen verdienen.

"Nooit ontvangen. Ik heb nu last van ontwenningsverschijnselen. Had ik maar eerst de recensies gelezen, dan wist ik dat dit een exit scam is. De verkoper was zo'n tof persoon, maar nu belazert-ie ons," schreef een klant nadat hij 125 euro had uitgegeven aan niks, en die het bericht afsloot met het universele symbool voor digitale teleurstelling:

: (

Eén ongelukkige koper had net een bestelling geplaatst van 33.500 euro, volgens de gegevens van het online forum. "Wil alleen maar even 'graag gedaan' zeggen tegen het meisje waarvoor ik blijkbaar de operatie heb betaald. Je bent een slecht mens. Ik hoop dat karma je hiervoor terugpakt!"

"Heb afkickverschijnselen en ben wanhopig," schreef iemand anders.

Wat xxxMDMA speciaal maakte was, zoals ze zelf ook herhaaldelijk zeiden, de kwaliteit van het product – het was geen slap Chinees aftreksel. Of het product "direct van fabrikanten in Europa" kwam, zoals ze zelf claimden, is onduidelijk, maar recensie na recensie benadrukte de sterkte en puurheid van de fentanyl van xxxMDMA.

"Deze shit heeft me bijna vermoord! Ik nam een heel klein beetje en bracht de volgende zes dagen in het ziekenhuis door," schreef een gebruiker.

Maar bij de laatste orders die verzonden werden, klaagden de gebruikers al dat ze niet de drugs kregen die ze hadden besteld. Zo ontvingen sommigen U-47700 – een designerdrug die ook niet zonder gevaren is – in plaats van fentanyl of ecstasy.

Drugsmarktplaatsen op het deepweb trekken een bepaald soort gebruiker aan. Ze zijn vaak bezorgd over de kwaliteit van het product, ze geven feedback en informeren anderen over hoe het product gebruikt moet worden. Kortom, ze zijn voorzichtiger dan de gemiddelde weekendgebruiker.

Op het deepweb zijn verschillende gebruikersgidsen voor fentanyl te vinden, die moeten helpen om gebruikers te beschermen voor overdosissen. Een gebruiker op Reddit publiceerde een stappengids om in leven te blijven, die begint met de tip om er alles aan te doen om geen fentanyl te gebruiken, en eindigt met: "TL;DR Fentanyl is een gevaarlijke drug, maar als je echt farmaceutisch Russische roulette wil spelen, zal het bovenstaande helpen om de kogel te ontwijken."

Zoals een gebruiker al opmerkte: "Je hele klantenkring uitroeien is economisch gezien niet echt slim." Maar zelfs binnen deze ruimdenkende online gemeenschappen, waarschuwen gebruikers elkaar voor de gevaren van fentanyl, en raden veel forumleden het gebruik ervan af.

Vorige maand schreef een verkoper op Reddit dat hij ermee ging kappen. "Ik overtrad de eerste regel van het dealen; ik raakte verslaafd aan m'n eigen product," schreef de verkoper.

"De ontwenning duurde ongeveer een week," schrijft hij. Ook anderen deelden hun afkickverhalen. "Ik schreeuwde het uit van de pijn. En ik heb nog nooit eerder geschreeuwd. Ik ben normaal gesproken een heel rustig en stil persoon."

Nu xxxMDMA verdwenen is, zijn er nog maar weinig dealers die fenantyl van hoge kwaliteit aanbieden op het darkweb.

Een verkoper, die zegt dat zijn product uit Canada komt, heeft een paar duizend dollar aan fentanyl verkocht in de afgelopen maanden, maar komt niet in de buurt van de cijfers van xxxMDMA. Maar, in tegenstelling tot z'n voormalige concurrent, de Canadese verkoper levert wel wereldwijd. Een andere verkoper die gevestigd is in Europa, heeft goede recensies, maar heeft nog maar een fractie verkocht van wat zijn concurrenten verhandelden.

Er zullen ongetwijfeld weer nieuwe dealers verschijnen op het darkweb. Doseringen, puurheid en prijzen zullen schommelen. Maar het gevaar van fentanyl, dat vooral in Noord-Amerika met de dag populairder wordt, is voorlopig niet geweken.