Het kerstdiner in 2050: geen vlees meer en plantaardig ijs als toetje

Mijn vader vroeg me laatst of ik eigenlijk wel wist hoe oud een koe wordt. "Geen idee," reageerde ik. Daar heb ik werkelijk nog nooit over nagedacht. Belachelijk vond hij dat. "Vroeger kon je aan een willekeurig persoon vragen hoe oud een koe wordt en dan wisten ze het antwoord. Tegenwoordig weet niemand meer waar hun eten vandaan komt." En alhoewel ik betwijfel of de gemiddelde Nederlander daadwerkelijk zoveel kennis had over koeien, heeft hij zeker een punt.

Door nieuwe technologieën verandert er enorm veel, en staan we verder af van onze voeding dan ooit tevoren. Tegelijkertijd proberen we wel zoveel mogelijk voedingshypes te volgen: zijn we net over de superfoods heen, diagnosticeert de helft van het land zich als glutenintolerant en maken we ons zorgen of onze melk wel 'oer' genoeg is.

Nu verdwijnen die hypes gelukkig vaak net zo snel als dat ze in beeld kwamen, maar ondertussen is er een aantal grote trends die stevig doorzetten en de toekomst van voedsel flink kunnen veranderen. Ik vroeg drie experts op het gebied van voeding, landbouw, en duurzaamheid wat we voor de komende decennia kunnen verwachten en hoe ons kerstdiner er in 2050 uit gaat zien.

(Tekst zoals verteld aan de auteur.)

---

Wouter van der Weijden, directeur Stichting Centrum voor Landbouw en Milieu

In 2050 eten we zo gezond mogelijk en proberen we het milieu zo min mogelijk te belasten. Zo zullen we tot wel driekwart minder vlees gaan eten. Vooral varkensvlees en rundvlees laten we vaker staan omdat het een zware voetprint heeft op het klimaat, vooral door het methaan dat die beesten uitstoten. Wel eten we wat meer kippenvlees, dat is minder milieubelastend en bovendien gezonder dan rood vlees.

Tegelijkertijd komt er ook steeds beter vegetarisch voedsel. Alhoewel dat er natuurlijk ook al is, hummus is bijvoorbeeld ongelofelijk lekker. Bovendien zijn de eiwitten in peulvruchten gezonder dan dierlijke eiwitten. Waar het vooral om gaat is dat vegetarisch voedsel wat meer status krijgt en hipper wordt, bijvoorbeeld doordat topkoks vegetarisch voedsel meer gaan aanbevelen. Die trend is al een beetje gaande, je kunt bijvoorbeeld al zien dat topkoks wat meer op duurzaamheid gaan letten.

Ook zullen we in de komende decennia steeds minder zout en weinig tot geen suiker meer eten, zoals de Gezondheidsraad adviseert. De suikerindustrie probeert hier tegenin te gaan, maar dat zullen zij niet gaan winnen. (Deze week kwam de suikerindustrie wederom in opspraak omdat zij onderzoek financiert dat de negatieve gezondheidseffecten van suiker probeert te verbloemen, red.)

Immunologie en gezondheid zullen een steeds grotere rol gaan spelen in het menu, waardoor er bijvoorbeeld meer vezels op de kaart komen te staan. Uit maagdarmonderzoek blijkt dat vezels een zeer positieve werking hebben op de darmflora, welke een belangrijke functie heeft in het menselijk immuunsysteem. Het spijsverteringssysteem werd altijd los gezien van het zenuwstelsel, maar het blijkt steeds meer dat er veel interacties zijn tussen deze stelsels. Of we het diner in 2050 nog een kerstdiner noemen weet ik niet, maar wel blijft het sociale aspect net zo belangrijk als de maaltijd zelf.

---

Liesbeth Smit, voedingswetenschapper

In 2050 zijn alle hypes en trends voorbij en eten we volledig volgens het wetenschappelijke bewijs over wat gezond is. We hebben wellicht zelfs een persoonlijk voedingspatroon aangemeten gekregen waardoor ons eigen risico op chronische ziektes zo laag mogelijk is, en we in optimale gezondheid verkeren.

We eten in 2050 enorm gevarieerd, dus ligt ons bord vol met verschillende soorten groenten en fruit, bonen, volkoren granen, noten, en wellicht een stukje kip. Vis bestaat helaas niet meer tegen die tijd, want door overbevissing en verontreiniging zijn bijna alle vissoorten uitgestorven of niet geschikt voor consumptie. Maar misschien zien we een een vegetarische variant (zonder zout) die dezelfde voedingswaarde heeft als een stukje vis. Bovendien proberen we de uitstoot van broeikasgassen te beperken, waardoor het eten van rundvlees een lekkernij is geworden die alleen nog voor de rijken te betalen is.

Bij het eten drinken we een glas rode wijn zonder alcohol of een suikervrije champagne die niet van echt te onderscheiden is.

Tijdens het diner krijgen we updates van onze wearables dat we bijvoorbeeld wat langzamer moeten eten, hoeveel calorieën we inmiddels op hebben, en welke voedingsmiddelen binnen de context van ons huidige voedingspatroon op dit moment de grootste gezondheidswinst opleveren.

Er is helemaal geen discussie meer over wat nu wel en niet gezond is, want daarvoor is sterk bewijs, waar iedereen het mee eens is. Kunnen we het eindelijk eens over wat anders hebben dan voeding tijdens kerst.

---

Atze Jan van der Groot, hoogleraar duurzaamheid en technologie aan de Universiteit van Wageningen

Duurzaamheid gaat echt belangrijk worden. Dat zal het meest blijken doordat dat we veel minder producten van dierlijke oorsprong gaan eten. Op dit moment hebben we het vooral over minder vlees eten, maar in 2050 verwacht ik dat het ijstoetje niet meer uit melk bestaat, maar uit het plantaardige eiwit lupine. Of het dan nog hetzelfde smaakt weet ik niet. In eerste instantie zullen we wel proberen om producten te maken die veel lijken op het origineel om mensen aan het idee te laten wennen, maar misschien worden we later wel creatiever. Wie weet ontwikkelen we alternatieven voor vlees of zuivel waar we nu nog niet over na hebben gedacht.

Men vindt vlees en zuivel vaak heel lekker, maar ik hoop dat mensen zich ook bewuster worden van de nadelen voor het milieu. Misschien wordt het kopen van deze producten tegen die tijd ontmoedigd door de prijzen te verhogen. Of misschien hebben we daar juist zelf helemaal geen invloed op. Op dit moment gebruiken we bijvoorbeeld veel soja uit Brazilië voor veevoer, waar oerwouden voor worden gekapt en drinkwater voor wordt verbruikt. Misschien krijgen de Brazilianen daar genoeg van. Dan zouden dierlijke producten dus vanzelf schaarser worden, en moeten we wel op zoek naar alternatieven.

Wat er gaat veranderen qua groenten is lastig te voorspellen. Met het oog op duurzaamheid gaan we misschien meer seizoensgroenten gebruiken. Nu halen we het overal vandaan, en gebruiken we grote kassen die op aardgas draaien om alle groenten continu beschikbaar te houden. Als we efficiënter willen produceren, kan ik me voorstellen dat we seizoensafhankelijker gaan worden. Dan zou ons avondeten er in de winter heel anders uitzien dan in de zomer.

Het is nog onduidelijk hoe we hiernaartoe gaan werken: doen we dit uit eigen beweging of worden we er enigszins toe gedwongen door internationale conflicten? We zullen sowieso minder dierlijke producten gaan gebruiken, maar hoe we er gaan komen blijft nog de vraag.

---

Alledrie zijn ze het er over eens: we zullen in de toekomst een stuk minder vlees (en vis) op onze borden zien. De argumenten hiervoor lopen uiteen van individuele gezondheid tot duurzaamheid op wereldwijde schaal, maar de uitkomst blijft gelijk: de kans is groot dat we noodgedwongen vegetariër worden.

Wat betreft de andere voorspellingen is het nog maar de vraag of we werkelijk de gezondheidsrichtlijnen zo braaf zullen volgen. In de ideale wereld drinken we misschien wijn zonder alcohol, maar als je in de supermarkt kunt kiezen tussen zo'n fles wijn en een normale wijn, zullen we dan echt kiezen wat eigenlijk het beste is voor onze gezondheid?

Op andere gebieden wordt het ons ook niet makkelijk gemaakt. Zo wordt suiker nog steeds aan bijna alle bewerkte producten toegevoegd, al zal dit hopelijk veranderen nu er steeds meer kritiek op wordt geleverd.

Het is in ieder geval duidelijk wat er zou moeten gebeuren: meer aandacht voor het milieu, duurzaamheid en individuele gezondheid. Nu nog hopen dat we ons hieraan kunnen houden.