Eenzaamheid is nog gevaarlijker voor de volksgezondheid dan obesitas

Voordat alle mensen die zich niet eenzaam voelen nu collectief naar een zak Dorito's grijpen, zal ik de titel van dit stuk even nuanceren. Zowel overgewicht als leven in een sociaal isolement is slecht voor een mens, maar uit een nieuwe studie gepubliceerd in Perspectives on Psychological Science door de Brigham Young University, blijkt dat de gezondheidsrisico's door eenzaamheid zelfs nog groter zijn dan die van obesitas. De studie is een meta-analyse van verschillende eerder verschenen gezondheidsstudies over 'eenzaamheid,' 'sociale isolatie' en 'alleen wonen.' In totaal zijn er voor de studie gegevens gebruikt van meer dan 3 miljoen deelnemers.

Het onderzoek werd gedaan onder leiding van Jullianne Holt-Lunstad. Zij vertelt aan Time dat we eenzaamheid en sociale isolatie serieus moeten nemen. "Het effect hiervan is vergelijkbaar met de effecten van obesitas, wat wel al door iedereen als een serieus probleem wordt gezien. We moeten onze sociale relaties echt serieus gaan nemen." In een eerder onderzoek van Holt-Lunstad zet zij de risico's die eenzaamheid met zich meebrengen in dezelfde categorie als de risico's die het roken van 15 sigaretten per dag geven en zelfs met die van mensen met een alcoholverslaving.

De gezondheidsrisico's die obesitas met zich meebrengt kennen we, onder andere hart -en vaatziekte, suikerziekte en gewrichtsproblemen. Maar eenzaamheid, waarom heeft dat negatieve gevolgen voor je 'fysieke' gezondheid?

Om dit te begrijpen moet je eerst weten wat eenzaamheid precies is. Eenzaamheid is namelijk anders dan een 'fysiek' sociaal isolement: het is een emotie, een gemoedstoestand.

Prof. Dr. John T. Cacioppo werkt aan de Universiteit van Chicago en is misschien wel de meest bekende onderzoeker op het gebied van eenzaamheid. Hij doet al jaren onderzoek naar eenzaamheid en heeft daar ook een boek over geschreven. In het boek legt hij de risico's uit die verbonden zijn aan eenzaamheid. Volgens Cacioppo zorgt het gevoel van eenzaamheid onder andere voor het verstoren van de nachtrust, vergroot het risico op depressies en verhoogt het de bloeddruk.

Het verhogen van de bloeddruk is een resultaat van wat de emotie 'eenzaamheid' doet met het lichaam. Bij eenzaamheid wordt hetzelfde hersengebied geactiveerd als wanneer men fysieke pijn voelt, schrijft Cacioppo. Door deze activiteit zorgen de hersenen er net als bij pijn voor dat het lichaam in een 'alert staat' verkeerd. Die alertheid resulteert in een hart dat harder moet pompen, maar zorgt ook voor een algehele rusteloosheid.

De meta-analyse hield rekening met controleerbare variabelen zoals sociaal-economische status, leeftijd, geslacht en reeds bestaande gezondheidsproblemen. De onderzoekers observeerden een verhoogde kans op vroegtijdig overlijden van 26% voor mensen die zich eenzaam voelden, 29% voor mensen die leven in sociaal isolement en 32% voor mensen die alleen wonen.

Opmerkelijk is dus - blijkt uit het onderzoek - dat een sociaal isolement zelfs nog gevaarlijker is dan alle gevolgen die het gevoel van eenzaamheid met zich meebrengen. Volgens de studie is sociale isolatie en het 'alleen leven,' nóg slechter voor de gezondheid dan wanneer iemand zich slechts alleen voelt. Voor de echte 'einzelgänger-nestor' onder ons, is dat natuurlijk slecht nieuws. Het alleen leven - ook al vind je dat helemaal prima - is niet zonder risico's.

Dat sociale isolement is onder andere een resultaat van het feit dat er zoveel mensen alleen wonen. Het CBS geeft aan dat het aantal alleenwonende de komende twaalf jaar gaat groeien van 2,8 naar 3,3 miljoen. Eenpersoonshuishoudens zijn de snelstgroeiende groep huishoudens. Dat heeft naast vergrijzing ook te maken met jongeren die - wanneer ze uit huis gaan - eerst een tijd op zichzelf gaan wonen in plaats van meteen samen te gaan wonen. Ook eindigen steeds meer relaties in een scheiding, hierdoor zijn er steeds meer alleenstaanden onder jongeren én volwassenen.

Holt-Lunstad zegt dat het belangrijk is om betekenisvolle, diepgaande relaties te creëren evenals een gevarieerde mix van sociale contacten. Het is misschien moeilijk voor te stellen, maar ook over beleidsinterventies voor eenzaamheid moet worden nagedacht. Volgens Holt-Lunstad begint dat bij het aanmoedigen van artsen om risicopatiënten te identificeren, maar denk ook aan de manier waarop woonwijken nu zijn ingericht.

Er hebben nog nooit zo veel mensen alleen gewoond als nu. Maar naast woonsituaties, zorgt ook het internet voor een maatschappij waarin eenzaamheid steeds meer voor komt. Terwijl we ons distantiëren van mensen in onze directe omgeving, leggen we gemakkelijk contact met de rest van de wereld via social media. Dat lijkt onschuldig, maar is misschien toch niet het beste voor je gezondheid. Het is in ieder geval terecht dat er mensen zijn die zich zorgen maken om de vereenzaming van de samenleving. Het is namelijk niet goed voor de volksgezondheid.