De triomf van de Shruggie: waarom het internet geen fuck geeft

The Ambivalent Internet is een onderzoek naar de folklore van de internetcultuur, de plek waar een unieke traditie is ontstaan in de manier waarop we verhalen en memes delen. Verhalen evolueren constant door de constante online hervertelling in verschillende vormen.

Auteurs Ryan Milner en Whitney Philips, universitair docenten in de communicatie en literatuur, duiken in het vertellen van verhalen, van creepypasta tot Xeroxlore, en van Harambe tot Hulk Hogan. Telkens komt het thema van taalkundige ambiguïteit terug: is wat we online zeggen wel echt?, en zo niet: wat impliceert dat?

Ik sprak Philips via Skype. Eerder schreef ze This is Why We Can't Have Nice Things, een onderzoek naar trollen en trolcultuur. Daarvoor ging ze jaren "undercover" op 4chan om onderzoek te doen.

"Folklore staat het dichtste bij 'gewoon' alledaags gedrag. Het laat zien hoe dynamisch mensen met elkaar communiceren," zegt ze. Ze behandelt het internet als geschreven cultuur – literatuur van de gewone man. Het is iets dat nooit eerder op deze manier heeft bestaan, en dat is best verfrissend. "Mensen doen mee aan het maken van cultuur, in plaats van dat ze erop reageren. Dat doen ze ook nog eens op hele creatieve manieren."

Een van de belangrijkste dingen die ze in het boek bespreken is online bekrompenheid. Haatdragende bekrompenheid wordt vaak verdoezeld met een sausje van humor. Journalisten kunnen bijvoorbeeld de "humor" van de alt-rightbeweging maar lastig begrijpen, en iedereen die er aanstoot aan neemt, wordt weggezet als een sensitief sneeuwvlokje.

Phillips herleidt deze onderliggende streng van post-9/11 nihilistisch cynisme terug naar de internettrollen. In 2003, terwijl de oorlogen in Afghanistan en Irak in volle intensiteit woedde, adviseerde Bush het publiek om terrorisme te bestrijden door naar Disneyland te gaan. Dit is ook het moment dat 4chan z'n toon vond waarin niets meer iets uitmaakte behalve als het "lulz" was.

Dit nihilisme heeft z'n weg gevonden naar de mainstream. "Ironie en cynisme zitten ingebakken in het DNA van internetcultuur," zegt Phillips. "Het feit dat het toontje ontstond wanneer het ontstond, en zelfs nu nog overheerst, is geen toeval – folklore is altijd een afspiegeling van de tijd waarin het ontstaat."

4chan's invloed bereikt z'n hysterische hoogtepunt in het laatste hoofdstuk van het boek, over de video "Trump Effect". De clip is geïnspireerd op de game Mass Effect. Het is een militaristische hyperbool met dakloze veteranen een epische zeearend, ondersteunt door koorgezang, een slaperige Ben Carson en een kwaadaardig kakelende Hillary. Satire? Ja, maar het lijkt ook op opgewonden support, en werd later geretweet door Trump.

Het boek is academisch, dus wel redelijk objectief, maar Phillips is zelf zeer voor oprechtheid: "Deze vorm van cynisme is niet mooi oud geworden blijkt nu. Het was altijd al bullshit; het is altijd een bevoorrecht soort cynisme geweest. Mensen die gevaar lopen hebben geen tijd voor ironie en ze moeten wel fucks geven om de wereld."

Maar volgens Phillips kan de ambivalentie niet eeuwig duren, en ze gelooft dat de 'sfeer' op internet zal gaan veranderen: "Als cynisme en ironie ons hebben gebracht waar we nu zijn, dan gaat dat zeker niet zijn waar het internet naartoe gaat evolueren. Dat klinkt al snel sentimenteel, maar wat is het alternatief?" zegt ze.

Verandering is van degene die er om durft te vragen: "Er is niets kwetsbaarders dan online te durfen zeggen dat je ergens om geeft. Dat vereist moed – iets waar cynisme niets vanaf weet."